Truyền thông về quyền con người trên nền tảng số

Hiện nay, trước những thách thức và yêu cầu trong tình hình mới, công tác này đòi hỏi cần có những cách làm linh hoạt, sáng tạo, trong đó quan tâm chú trọng khai thác ưu điểm và lợi thế của các nền tảng mạng xã hội.

Tuyên truyền về nhân quyền được xác định là một nội dung quan trọng trong công tác bảo vệ và đấu tranh về quyền con người ở Việt Nam. Vì thế, Ðảng và Nhà nước luôn quan tâm, chỉ đạo triển khai công tác truyền thông đối nội, đối ngoại về quyền con người dưới nhiều hình thức khác nhau. Ngày 14/9/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1079/QÐ-TTg phê duyệt Ðề án truyền thông về quyền con người ở Việt Nam giai đoạn 2023-2028.

Ðề án được thực hiện trên 63 tỉnh, thành phố cả nước với mục tiêu truyền thông nhằm tạo sự chuyển biến trong nhận thức, hiểu biết của toàn xã hội về các quyền con người; thông tin đầy đủ giúp người Việt Nam ở trong nước và ngoài nước cũng như bạn bè quốc tế hiểu rõ hơn về quan điểm, chủ trương, nỗ lực và kết quả đạt được trong công tác bảo vệ và thúc đẩy quyền con người ở Việt Nam; không ngừng nâng cao uy tín của Việt Nam trong lĩnh vực bảo đảm quyền con người ở phạm vi trong nước và trên thế giới.

Trên thực tế, công tác truyền thông về nhân quyền ở nước ta thời gian qua, đã có nhiều chuyển biến, bài bản, chuyên nghiệp hơn; các cơ quan, đơn vị chức năng có phối hợp chặt chẽ; phương thức ngày càng đa dạng; huy động hiệu quả các nguồn lực; chủ động thông tin, cung cấp thông tin kịp thời, có tính đi trước, dự báo.

Với những đóng góp tích cực và nổi bật, các hoạt động truyền thông đã góp phần tạo sự chuyển biến lớn trong nhận thức, hiểu biết của toàn xã hội về quyền con người cũng như công tác nhân quyền của Việt Nam. Tuy nhiên, công tác thông tin, truyền thông về quyền con người hiện cũng đang đứng trước nhiều yêu cầu, thách thức mới khi tình hình thế giới và khu vực có nhiều biến động, đòi hỏi phải có sự đổi mới, linh hoạt hơn, không để bị động trước sự chống phá, xuyên tạc của các thế lực thù địch.

Ðáng chú ý, Ðề án truyền thông về quyền con người giai đoạn 2023-2028 đã chỉ rõ: “ưu tiên khai thác hiệu quả thế mạnh của truyền thông trên các nền tảng số”. Ðây là quan điểm hết sức đúng đắn và phù hợp với sự phát triển của thực tiễn khách quan.

Bởi tiềm năng truyền thông trên các nền tảng mạng xã hội của Việt Nam rất lớn. Theo công bố của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam, tính đến đầu năm 2024 cả nước có 78,44 triệu người đang sử dụng internet tương ứng với 79,1% dân số, trong đó có tới 72,7 triệu người sử dụng mạng xã hội, tương đương với 73,3% tổng dân số.

Thực tiễn cho thấy, trong công tác truyền thông, việc đưa thông tin kịp thời, đúng lúc, đúng đối tượng và mục tiêu đề ra có vai trò hết sức quan trọng. Nhờ khả năng kết nối xuyên biên giới, đa kênh, tương tác cao, tính lan tỏa mạnh mẽ, dễ tiếp cận… truyền thông xã hội đã cho thấy những lợi thế vượt trội trong việc phổ cập thông tin đến mọi tầng lớp nhân dân.

Tại Việt Nam, trước sự phát triển của mạng xã hội không ngừng gia tăng, thời gian qua các cơ quan chức năng đã tăng cường đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, phát huy vai trò của nền tảng mạng xã hội trong hoạt động truyền thông.

Nhiều chuyên mục, chương trình chuyên sâu về quyền con người bằng các thứ tiếng khác nhau, nhiều chiến dịch truyền thông về quyền con người được triển khai trên các nền tảng mạng xã hội đã thu hút sự hưởng ứng tích cực của các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài.

Người dân cũng chủ động cung cấp thông tin, hình ảnh sống động, thuyết phục về kết quả bảo đảm quyền con người tại Việt Nam. Những nội dung này cùng với truyền thông chính thống đã phát huy hiệu quả rất lớn trong công tác tuyên truyền.

Những năm gần đây, mạng xã hội là một trong những lĩnh vực mà các thế lực thù địch, phần tử phản động trong và ngoài nước thường xuyên ra sức khai thác, lợi dụng để tung thông tin bịa đặt, xuyên tạc, chống phá Ðảng, Nhà nước ta.

Các đối tượng cực đoan, thiếu thiện chí liên tục tìm cách mở rộng hệ thống mạng lưới kênh thông tin trên các trang mạng xã hội mưu đồ tiếp cận người dùng để thao túng tâm lý, truyền bá thông tin sai sự thật, bịa đặt nhằm gây sự hiểu nhầm, kích động tâm lý, chống đối.

Ðáng chú ý, các đối tượng này lợi dụng tâm lý lứa tuổi, nhận thức chính trị còn hạn chế của một bộ phận người dân, nhất là người trẻ, để tuyên truyền tư tưởng sai trái, lệch lạc về các chủ trương, chính sách về bảo đảm quyền con người của Việt Nam. Chúng ra sức xuyên tạc cho rằng Ðảng, Nhà nước phân biệt đồng bào dân tộc thiểu số, không quan tâm đến người dân vùng sâu, vùng xa,… từ đó kích động, lôi kéo người dân tham gia các hoạt động chống phá Ðảng, Nhà nước.

Các đối tượng này còn thường xuyên phát tán những thông tin xuyên tạc sai sự thật về tình hình thực tế tại Việt Nam, vu cáo Việt Nam không có tự do báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, phủ nhận chính sách bình đẳng giữa các tôn giáo, lên án Việt Nam vi phạm dân chủ nhân quyền…

Nghiêm trọng hơn, chúng lợi dụng một số phát ngôn, hình ảnh, hoạt động thực hành tín ngưỡng, tôn giáo chưa chuẩn mực của một số ít nhà tu hành để cắt ghép, xuyên tạc, lấy đó làm bằng chứng để lớn tiếng bôi nhọ, quy chụp, công kích một số tôn giáo chính thống, cổ xúy các hoạt động chống phá núp bóng tôn giáo; chỉ trích chính sách của Ðảng, Nhà nước là “bóp nghẹt dân chủ nhân quyền”; “nhân danh” một số “tổ chức quốc tế” lên án về tự do tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam…

Ðiển hình như tổ chức phản động Việt Tân đã sử dụng nhiều nền tảng mạng xã hội để phát sóng trực tiếp các chương trình tuyên truyền xuyên tạc về tình hình nhân quyền tại Việt Nam. Các đối tượng phản động, thù địch tự xưng là “nhà dân chủ”, “người đấu tranh vì công lý”, “luật sư nhân quyền”… thường xuyên xuất hiện trong các chương trình này để đưa ra những nhận định thiên kiến, lệch lạc về tình hình Việt Nam.

Thực tiễn sinh động về việc bảo đảm tự do tín ngưỡng, tôn giáo cũng như quyền con người ở Việt Nam bên cạnh những thành tựu mà đất nước ta đã đạt được thời gian qua là không thể phủ nhận và được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.

Chính vì vậy, bên cạnh thông tin kịp thời, hiệu quả những thành tựu này, công tác truyền thông về quyền con người giai đoạn tới cần tiếp tục tập trung vào mục tiêu mà Ðề án truyền thông về quyền con người ở Việt Nam giai đoạn 2023-2028 đã đặt ra.

Ðó là, phấn đấu đến năm 2028, 100% cơ quan hành chính nhà nước thực hiện cơ chế phát ngôn, cung cấp thông tin định kỳ cho báo chí về công tác quyền con người theo quy định hiện hành. Thông tin về tình hình và kết quả công tác quyền con người kịp thời và tương xứng với các nỗ lực và thành tựu bảo đảm quyền con người của các cơ quan chức năng và các địa phương trong cả nước.

Bên cạnh đó, các đơn vị truyền thông cần đa dạng hóa hình thức các sản phẩm truyền thông đại chúng, nâng tỷ trọng các sản phẩm truyền thông bằng tiếng dân tộc, tiếng nước ngoài và sản phẩm truyền thông trên nền tảng số chiếm từ 15-20% tổng số sản phẩm truyền thông về quyền con người. Ðáng lưu ý, 100% nguồn dữ liệu và sản phẩm truyền thông của Ðề án sẽ được số hóa, kết nối, sử dụng chung và phổ biến trên không gian mạng để lan tỏa thông tin tích cực, nhân văn.

Ðể đạt được những mục tiêu nêu trên, các cơ quan chức năng cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, xác định rõ công tác truyền thông về quyền con người là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, đòi hỏi sự đồng bộ trong nhận thức và hành động, nhất là việc đổi mới tư duy và phương thức triển khai.

Cần bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất giữa các cấp, từ Trung ương đến địa phương trong việc tuyên truyền và cung cấp thông tin về quyền con người. Các cơ quan liên quan cần linh hoạt trong việc mở rộng hệ sinh thái truyền thông trên các nền tảng mạng xã hội; phát triển truyền thông đa kênh và hiện đại trong lĩnh vực đấu tranh và bảo vệ quyền con người.

Các cơ quan báo chí một mặt cung cấp thông tin kịp thời, đúng định hướng về quyền con người, mặt khác chủ động phản bác các thông tin xấu độc, tin giả, chống phá của các thế lực thù địch bằng những hình thức phù hợp với từng nhóm đối tượng để phát huy hiệu quả tốt nhất.

Các chiến dịch truyền thông về quyền con người cần được triển khai với những cách thức sáng tạo, linh hoạt, phù hợp với bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển của các nền tảng mạng xã hội.

Các đơn vị truyền thông cần chú trọng việc thiết kế, xây dựng nội dung hấp dẫn, dễ hiểu, kết hợp hình ảnh, video và nội dung tương tác để thu hút sự chú ý của cộng đồng, nhất là giới trẻ. Cần hết sức lưu ý, khi đưa truyền thông xã hội trở thành một trong các kênh thông tin chủ lực thì phải bảo đảm tính chính xác và minh bạch của tin tức; đồng thời, chú trọng việc lựa chọn thời điểm và bối cảnh thích hợp để truyền tải nội dung, thông điệp tuyên truyền.

Trong công tác thông tin đối ngoại, các cơ quan chức năng cần tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế và báo chí nước ngoài, cung cấp những thông tin đầy đủ, nhanh chóng, góp phần xây dựng hình ảnh quốc gia, nâng cao nhận thức quốc tế về tình hình nhân quyền ở Việt Nam và thiết lập một môi trường đối thoại công bằng trên các diễn đàn quốc tế.