Từ 1.1.2027, phóng viên phải học nghiệp vụ, đạo đức mới được cấp thẻ nhà báo

Quy định về thẻ nhà báo được bổ sung trong luật Báo chí (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 10 ngày 10.12.2025, có hiệu lực từ ngày 1.1.2027. Đây là điều kiện mới, áp dụng bên cạnh yêu cầu hiện hành về việc phóng viên phải có ít nhất 2 năm công tác liên tục tại cơ quan báo chí đề nghị cấp thẻ nhà báo khi xét cấp thẻ nhà báo lần đầu.

Quá trình thảo luận luật Báo chí (sửa đổi), một số ý kiến đại biểu Quốc hội cho rằng quy định bắt buộc học lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí và đạo đức nghề nghiệp có thể dẫn tới tình trạng độc quyền trong việc tổ chức các lớp bồi dưỡng.

Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết dự thảo luật không quy định “cứng” đơn vị tổ chức lớp học, mà giao Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thể thao – Du lịch quy định về chương trình, nội dung và yêu cầu đối với các lớp bồi dưỡng, nhằm bảo đảm tính linh hoạt và khả thi trong triển khai.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, việc bổ sung điều kiện bồi dưỡng nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp khi cấp thẻ nhà báo lần đầu nhằm chuẩn hóa hoạt động hành nghề, bảo vệ uy tín của báo chí chính thống và trang bị nền tảng cần thiết cho phóng viên trẻ.

Theo đó, mọi cá nhân được xét cấp thẻ nhà báo lần đầu, dù đã được đào tạo chuyên ngành báo chí hay không, đều phải tham gia lớp bồi dưỡng nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp trước khi được cấp thẻ.

Về trình độ bằng cấp, người thuộc xét cấp thẻ nhà báo phải đạt trình độ từ đại học trở lên. Đối với một số trường hợp đặc thù, luật cho phép áp dụng yêu cầu trình độ thấp hơn.

Cụ thể, người quay phim làm việc tại các cơ quan báo chí truyền hình và người dân tộc thiểu số trực tiếp sản xuất các sản phẩm báo chí bằng tiếng dân tộc (như báo in, phát thanh, truyền hình, báo điện tử hoặc các kênh nội dung trên không gian mạng) chỉ cần tốt nghiệp cao đẳng trở lên.

Không cấp thẻ nhà báo cho người làm tạp chí khoa học

Tại khoản 1, điều 28, luật Báo chí (sửa đổi) quy định đối tượng được xét cấp thẻ nhà báo, bao gồm những người giữ chức vụ ở các cơ quan báo chí và cơ quan thông tấn quốc gia; trưởng phòng (ban), phó trưởng phòng (ban) nghiệp vụ báo chí của cơ quan báo chí, cơ quan thông tấn quốc gia.

Cạnh đó là: phóng viên, biên tập viên của cơ quan báo chí, cơ quan thông tấn quốc gia; quay phim, đạo diễn chương trình phát thanh, truyền hình (trừ phim truyện) của các đơn vị được cấp giấy phép hoạt động báo chí trong lĩnh vực phát thanh, truyền hình và sản xuất phim tài liệu của Nhà nước.

Ngoài các đối tượng trên, người đã được cấp thẻ nhà báo nhưng được điều chuyển sang làm công tác giảng dạy chuyên ngành báo chí tại các trường đại học; người được điều chuyển sang làm cán bộ chuyên trách tại hội nhà báo các cấp; người trực tiếp làm công tác quản lý nhà nước về báo chí cũng được xem xét cấp thẻ nhà báo.

Đáng chú ý, trong luật Báo chí (sửa đổi) vừa được ban hành, những người làm tạp chí khoa học không còn được nằm trong diện được xét cấp thẻ nhà báo.

Lý giải vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ ra rằng, những người làm việc tại cơ quan tạp chí khoa học chỉ thực hiện biên tập, phản biện bài báo khoa học, không tham gia hoạt động tác nghiệp báo chí. Do đó không cần cấp thẻ nhà báo.

Khoản 1 điều 16 luật Báo chí (sửa đổi) vừa thông qua cũng đã xác định rõ cơ quan tạp chí khoa học hoạt động khoa học, không tác nghiệp báo chí. Theo khoản 1 điều 12, luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, các tổ chức khoa học và công nghệ được hình thành các tạp chí khoa học.

Theo đó hiện có khoảng 5.200 tổ chức khoa học và công nghệ được phép hình thành tạp chí khoa học. Mỗi tạp chí có hội đồng biên tập gồm các nhà khoa học nhưng không thực hiện hoạt động báo chí. Do đó, việc không cấp thẻ nhà báo không ảnh hưởng đến hoạt động chuyên môn của tạp chí khoa học.