Tương lai nước Mỹ trong tầm nhìn của Tổng thống Trump

Chiều 21.12 (theo giờ Mỹ), đại diện 3 tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới là Tổng giám đốc OpenAI Sam Altman, Tổng giám đốc SoftBank Masayoshi Son và Chủ tịch Oracle Larry Ellison đã xuất hiện cùng Tổng thống Trump tại Nhà Trắng.

Tranh cãi về đối nội

Trong sự kiện trên, các lãnh đạo doanh nghiệp vừa nêu thông báo thành lập một công ty mới có tên là Stargate để phát triển cơ sở hạ tầng trí tuệ nhân tạo (AI) ở Mỹ. Kế hoạch này được ông Trump nhấn mạnh là “dự án cơ sở hạ tầng AI lớn nhất trong lịch sử”. Theo đó, khoản đầu tư ban đầu là 100 tỉ USD và kế hoạch rót vốn tổng cộng sẽ lên đến 500 tỉ USD nhằm hướng đến việc Mỹ duy trì vị thế số 1 thế giới trong lĩnh vực AI.

Bên cạnh đó, Tổng thống Trump cũng đã ký hủy bỏ các sắc lệnh hành pháp kiểm soát AI – vốn được người tiền nhiệm là ông Joe Biden ban hành vào tháng 10.2023. Điều đó có nghĩa là các công ty AI sẽ không cần phải thực hiện các biện pháp an toàn và minh bạch nhất định liên quan phát triển công nghệ phục vụ AI. Đây là động thái gây ra không ít lo ngại xoay quanh nhiều cảnh báo về những rủi ro có thể xảy đến nếu không kiểm soát quá trình phát triển AI.

Không những vậy, ngay trong ngày đầu nhậm chức, Tổng thống Trump đã ký các quyết định và củng cố ý định tăng khai thác nhiên liệu hóa thạch. Điều này đồng nghĩa với việc đảo ngược tiến trình của Mỹ trong vấn đề ứng phó biến đổi khí hậu và hướng đến năng lượng sạch. Ông Trump cũng đã rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận khí hậu Paris. Giải thích cho quyết định này, ông Trump cho rằng giá năng lượng cao là yếu tố dẫn đến chi phí sinh hoạt tăng, nên việc đẩy mạnh khai thác nhiên liệu hóa thạch sẽ giúp chống lạm phát.

Liên quan vấn đề này, ông Doug Burgum, cựu Thống đốc bang North Dakota và là ứng viên vị trí Bộ trưởng Nội vụ kiêm đứng đầu Hội đồng Năng lượng quốc gia trong nội các của ông Trump, lý luận rằng nếu không tận dụng tối đa năng lượng hóa thạch, Mỹ sẽ thua trong “cuộc chạy đua vũ trang” AI với Trung Quốc. Theo ông Burgum, để chạy các mô hình AI trên các bộ xử lý tiên tiến, các trung tâm dữ liệu yêu cầu một lượng điện lớn, nhưng năng lượng gió và mặt trời thì không ổn định. Thế nhưng, ý định thúc đẩy năng lượng hóa thạch gây ra các chỉ trích về cam kết giảm phát thải nhà kính.

Ngoài ra, hôm qua (22.1), có đến 22 bang do đảng Dân chủ lãnh đạo và các nhóm dân quyền đã đệ trình một loạt các vụ kiện nhằm vào Tổng thống Trump để khôi phục quyền công dân bẩm sinh. Liên quan vấn đề này, trước đó, ông Trump đã ra lệnh từ chối công nhận quốc tịch của trẻ em sinh ra ở Mỹ nếu cha mẹ đều không phải là công dân hoặc thường trú nhân hợp pháp của Mỹ. Các bang khởi kiện lập luận rằng Tổng thống Trump không thể đơn phương viết lại Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp về quyền công dân bẩm sinh cho mọi em bé được sinh ra ở Mỹ.

Không chỉ quyền công dân bẩm sinh, ông Trump cũng tiến hành một loạt biện pháp siết chặt về vấn đề nhập cư, thậm chí tuyên bố tình trạng khẩn cấp đối với dòng người nhập cư ở biên giới Mỹ – Mexico.

Tổng thống Trump cũng đang gặp một số chỉ trích khác liên quan các quyết định về công nhận giới tính và nhiều chính sách đối nội khác.

Dấu hỏi về đối ngoại

Về đối ngoại, các cơ quan liên bang được lệnh điều tra các hoạt động thương mại không công bằng và thâm hụt; đánh giá sự tuân thủ các thỏa thuận thương mại. Ông Trump cho rằng việc áp dụng mức thuế 25% đối với hàng hóa nhập khẩu Canada và Mexico sớm nhất có thể bắt đầu vào ngày 1.2. Nếu điều này diễn ra, không chỉ vấn đề quan hệ láng giềng mà còn rủi ro thương chiến còn có thể bùng phát giữa các nước Bắc Mỹ.

Không chỉ vậy, Tổng thống Trump cũng tuyên bố sẽ tăng thuế vào hàng hóa Liên minh châu Âu (EU) và cho biết chính quyền của ông đang thảo luận về việc bổ sung thuế suất 10% đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc. Việc tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc cũng có thể bắt đầu từ ngày 1.2.

Song hành cùng việc đe dọa tăng thuế đối với Bắc Kinh, Washington cũng thể hiện cam kết đẩy mạnh hợp tác với nhóm “bộ tứ” (Mỹ – Nhật Bản – Úc – Ấn Độ). Ngay trong ngày 21.1 – chỉ 1 ngày sau khi ông Trump nhậm chức, tân Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã có cuộc hội đàm 4 bên với 3 người đồng cấp còn lại trong nhóm “bộ tứ” tại Nhà Trắng. Trong một tuyên bố chung sau cuộc hội đàm, các ngoại trưởng cho biết quan chức 4 nước sẽ gặp nhau thường xuyên để chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh của “bộ tứ” diễn ra trong năm nay tại Ấn Độ. Tuyên bố cũng chia sẻ lo ngại về sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc.

Tuy nhiên, Tổng thống Trump thời gian qua cũng nhiều lần cho rằng các đối tác và đồng minh của Mỹ ở châu Á cần đóng góp nhiều hơn trong các hoạt động hợp tác với Washington. Thêm vào đó, Washington cũng có một số bất đồng về thương mại với một số bên tại khu vực. Điều này đặt ra dấu hỏi về hiệu quả sau cùng cũng như sự phối hợp thực tế với các thành viên “bộ tứ” cũng như một số đối tác và đồng minh khác.