(PLO)- Làng hương trăm năm tuổi ở Tây Ninh không chỉ là nơi lưu giữ nét đẹp truyền thống mà còn gắn liền với đời sống tâm linh của người dân.
Làng hương Long Thành Bắc, thuộc thị xã Hòa Thành (Tây Ninh), từ lâu đã nổi tiếng với những con đường phơi hương rực rỡ, tỏa hương thơm dịu nhẹ, tạo nên nét đặc trưng hiếm có.
Không chỉ là một làng nghề truyền thống, Làng hương Long Thành Bắc còn là điểm tham quan hấp dẫn đối với du khách và nhiếp ảnh gia nhờ những hình ảnh bắt mắt của những bó hương trải dài phơi nắng. Nằm gần Tòa Thánh Tây Ninh, làng nghề đã tồn tại hàng trăm năm, đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế và văn hóa địa phương. Tháng 8-2024, nghề làm hương ở Tây Ninh chính thức được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong công cuộc bảo tồn làng nghề truyền thống. Theo Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch Tây Ninh, nghề làm hương không chỉ tập trung tại thị xã Hòa Thành mà còn có mặt ở các huyện Trảng Bàng, Gò Dầu, Dương Minh Châu, Tân Biên và TP Tây Ninh. Bên trong các xưởng sản xuất, người thợ tỉ mỉ lựa chọn từng que tăm, loại bỏ những que không đạt tiêu chuẩn trước khi đưa vào chế biến. Tăm hương được làm từ ruột tre, chẻ nhỏ và phơi khô để đảm bảo độ bám bột tốt. Lúc trước, nghề làm hương chủ yếu dựa vào phương pháp thủ công. Người thợ dùng lá gòn làm chất kết dính, kết hợp với bột nhang tạo nên những que hương thơm mộc mạc. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ, các hộ sản xuất dần chuyển sang dùng vỏ cây bời lời – nguyên liệu có độ kết dính cao hơn, đồng thời ứng dụng máy móc để nâng cao năng suất. Chia sẻ về sự thay đổi này, chị Lê Ngân Tâm, chủ một cơ sở sản xuất hương, tại thị xã Hòa Thành (Tây Ninh) cho biết: “Dù phương pháp làm nhang thủ công vẫn được duy trì, nhưng việc áp dụng máy móc đã giúp tăng hiệu suất đáng kể và giảm bớt vất vả cho người lao động”. Một trong những nét đặc trưng của hương Tây Ninh là màu sắc chủ đạo vàng và nâu. Để tạo ra những que nhang đạt chuẩn, người thợ phải thu gom lá gòn, phơi khô và xay nhuyễn thành bột mịn. Hỗn hợp này sau đó được trộn với nước cùng bột quế hoặc trầm hương, tạo nên hương thơm dịu nhẹ, dễ chịu. Hương sau khi phơi nắng được bó thành từng thiên (1.000 cây), đóng thùng và phân phối. Giá bán tùy theo nguyên liệu, loại thường từ 35.000-55.000 đồng/bó, hương trầm từ 300.000 đồng đến vài triệu đồng/kg. Dù có bề dày lịch sử hàng trăm năm, nghề làm hương tại Tây Ninh đang đối mặt với nhiều thách thức. Trước đây, mỗi dịp cao điểm như Tết Nguyên đán, các con đường trong Làng hương trăm năm tuổi này luôn rực rỡ sắc hương, không khí nhộn nhịp với tiếng nói cười rộn ràng. Tuy nhiên, hiện nay số hộ làm nghề giảm đáng kể. Nguyên nhân chính là do nghề làm hương không mang lại thu nhập cao, trong khi những người theo nghề chủ yếu là trung niên và cao tuổi. Lớp trẻ ít mặn mà với nghề, thay vào đó chọn các công việc ổn định hơn. Ông Hồ Văn Hiệu (67 tuổi), một người thợ có gần 40 năm gắn bó với nghề làm hương tại ấp Long Thành Bắc, thị xã Hòa Thành, Tây Ninh, trăn trở: “Nghề này có nguy cơ mai một theo thời gian. Chúng tôi vẫn duy trì, nhưng chưa chắc thế hệ con cháu sẽ tiếp nối. Việc giữ gìn nghề truyền thống ngày càng trở nên khó khăn”. Mặc dù được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể, nhưng việc bảo tồn nghề làm hương tại Tây Ninh vẫn gặp nhiều khó khăn. Các địa phương đã có một số chính sách hỗ trợ như cung cấp vốn để mua nguyên liệu, dụng cụ, cũng như tổ chức các lớp tập huấn nâng cao kỹ năng sản xuất. Tuy nhiên, những chương trình này chưa được triển khai thường xuyên, dẫn đến việc thu hút lao động trẻ gặp nhiều hạn chế. Chị Lê Ngân Tâm cho biết, kể từ khi nghề làm hương được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể, nhiều khách hàng đã bắt đầu quan tâm hơn đến nguồn gốc sản phẩm. “Trước đây, hương sản xuất từ Tây Ninh không được phân biệt rõ ràng với những nơi khác. Nhưng giờ đây, người mua đã chú ý hơn đến xuất xứ và chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, để tạo ra một thương hiệu hương Tây Ninh thực sự, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các hộ sản xuất và chính quyền địa phương”, chị Tâm nói. Một trong những khó khăn lớn nhất của người làm hương hiện nay là thời tiết. “Chúng tôi phơi hương ngoài trời, nên nếu trời mưa nhiều, sản xuất bị ảnh hưởng. Một ngày xưởng có thể sản xuất khoảng 100kg hương, nhưng vào mùa mưa, số lượng giảm đáng kể” – chị Tâm chia sẻ thêm.
Trước những thách thức hiện tại, việc bảo tồn làng nghề không chỉ gìn giữ truyền thống mà còn thúc đẩy kinh tế – văn hóa địa phương. Người làm nghề cần đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng và phát triển bền vững, góp phần đưa nghề làm hương trở thành điểm nhấn trong văn hóa và kinh tế Tây Ninh.
