Ngành y tế kích hoạt cảnh giác cao độ với EV71
Từ đầu năm đến nay, cả nước ghi nhận 78.460 ca tay chân miệng, tăng 15,6% so với cùng kỳ 2024 và đã có 1 ca tử vong.
Tại TP.HCM, dịch có xu hướng tăng nhanh. Tuần 47 ghi nhận 1.547 ca, cao hơn 15% so với trung bình 4 tuần trước; nâng tổng số ca lên đến 32.637, tăng 64% so với năm ngoái.
Bác sĩ thăm khám cho trẻ mắc tay chân miệng tại khoa Nhiễm – thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1
Đáng lo ngại hơn, Sở Y tế TP.HCM vừa thông báo chủng Entero vi rút 71 (EV71) – loại vi rút có độc lực mạnh nhất trong nhóm gây bệnh tay chân miệng đã xuất hiện trở lại. Tại Bệnh viện Nhi đồng 1, kết quả xét nghiệm trong tháng 11.2025 cho thấy, trong 18 ca tay chân miệng nặng, có tới 10 ca dương tính EV71, chiếm 56%.
EV71 được xem là yếu tố làm tăng rõ rệt mức độ nguy hiểm của dịch bệnh tay chân miệng vì có khả năng gây biến chứng thần kinh, hô hấp, tuần hoàn.
So với các chủng vi rút tay chân miệng thường gặp, EV71 có thể gây viêm não, viêm màng não, rối loạn thần kinh thực vật (giật mình, rung giật cơ) và có thể dẫn đến suy tim, phù phổi cấp và tử vong. Trẻ nhiễm EV71 có nguy cơ chuyển sang mức độ nặng 2b, 3 hoặc 4 nhanh hơn đáng kể.
Đến nay, TP.HCM đã ghi nhận 65 ca nặng độ 2b trở lên, trong đó số ca nặng mỗi tuần tăng rõ rệt từ tuần 42 với trung bình 3 ca nặng/tuần. Hệ thống bệnh viện cũng tiếp nhận 640 ca chuyển từ các tỉnh, trong đó 8 ca nặng, chiếm 70% ca nặng đang điều trị.
Sự quay trở lại của EV71 đã buộc ngành y tế phải nâng cao mức cảnh giác cao độ. Bài toán kép gồm ca nặng tăng nhanh và EV71 lưu hành cho thấy dịch tay chân miệng đã bước vào giai đoạn nguy cơ cao.
Hàng chục trẻ sốt cao, ban đỏ, bọng nước phủ kín tay chân
Tại khoa Nhiễm – thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1, hàng chục trẻ mắc tay chân miệng nằm kín phòng bệnh, cơ thể phủ đầy những mảng ban đỏ sần sùi, bọng nước mọc chồng lên nhau. Tiếng quấy khóc vang lên từng đợt, lúc đứt quãng, lúc dồn dập, vang vọng khắp phòng bệnh.
Trẻ mắc bệnh tay chân miệng đang được điều trị tại Bệnh viện Nhi đồng 1
Đang dỗ con trong phòng bệnh, chị Đinh Nguyễn Dạ Quyên (27 tuổi, ở Tây Ninh) cho biết con chị (hơn 2 tuổi) được chuyển đến viện trong tình trạng sốt cao liên tục, nôn thốc. Hai chân bé phủ dày các nốt ban đỏ, những mảng ban sần sùi lan từ cổ chân lên đến tận bắp chân, khiến bé đau rát và quấy khóc.
Sau thăm khám và xét nghiệm, bác sĩ xác định trẻ mắc tay chân miệng độ 2 – mức độ có nguy cơ chuyển nhanh sang biến chứng nặng nếu không được xử trí kịp thời.
Trước nhập viện, bé có biểu hiện khó ngủ, quấy khóc. Bé từng mắc tay chân miệng thể nhẹ cách đây nửa năm và được điều trị bằng thuốc uống, thuốc bôi tại nhà.
Khoa Nhiễm – thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1
Ngay giường bên là chị Tú (ở quận 11 cũ, TP.HCM) đang vật vã chăm con. Chị kể đã đưa bé đi khám ngày 1.12 và được chẩn đoán mắc tay chân miệng, cho theo dõi ngoại trú.
Nhưng chỉ sau 3 ngày, bé sốt cao dồn dập, nôn vọt liên hồi, gia đình phải đưa bé nhập viện khẩn cấp vì lo sợ nguy cơ diễn biến nặng. Mỗi lần tỉnh giấc, bé khóc thét vì bỏng rát các nốt loét, tiếng khóc đứt quãng giữa phòng bệnh đông đặc trẻ quấy sốt.
Bên cạnh nỗ lực điều trị và chăm sóc trẻ mắc tay chân miệng ở bệnh viện, tại các địa phương, công tác phòng chống dịch bệnh tay chân miệng cũng đang được triển khai đồng loạt ở trường học.
Hoạt động truyền thông phòng, chống bệnh tay chân miệng tại Trường tiểu học Chi Lăng
ẢNH: TRƯỜNG TIỂU HỌC CHI LĂNG
Tại Trường tiểu học Chi Lăng (phường Thông Tây Hội, TP.HCM), học sinh được hướng dẫn rửa tay bắt buộc bằng xà phòng, không mút tay, không đưa đồ chơi vào miệng; lớp học được vệ sinh và khử khuẩn mỗi ngày.
Ở khối mầm non, biện pháp kiểm soát càng nghiêm ngặt hơn. Khi giám sát Trường mầm non 9 (phường Tân Hòa, TP.HCM), Trung tâm Y tế khu vực Tân Bình ghi nhận trường thực hiện đầy đủ sàng lọc triệu chứng mỗi sáng, kiểm tra tay, chân, miệng của trẻ, khử khuẩn đồ chơi và pha chế dung dịch clo hoạt tính đúng chuẩn. Giáo viên nắm vững quy trình xử lý khi phát hiện trẻ nghi ngờ mắc bệnh.
Vệ sinh, khử khuẩn khu vực sinh hoạt của trẻ và đồ chơi bằng dung dịch khử khuẩn tại trường mầm non
ẢNH: TRUNG TÂM Y TẾ KHU VỰC TÂN BÌNH
Hầu hết các trường học đều tăng tần suất truyền thông qua Zalo, website, fanpage và hệ thống loa nội bộ. Ngay khi ghi nhận ca bệnh, nhà trường lập tức thông báo phụ huynh và triển khai khử khuẩn tăng cường theo hướng dẫn chuyên môn của ngành y tế.
Cục diện dịch bệnh ra sao khi EV71 trỗi dậy?
Bác sĩ Dư Tuấn Quy, Trưởng khoa Nhiễm – thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 cho biết số ca tay chân miệng đang tăng rõ rệt so với tháng trước. Mỗi ngày, khu khám ngoại trú của bệnh viện tiếp nhận hơn 100 trẻ, khu nội trú đang điều trị hơn 40 bệnh nhi.
Đáng chú ý, khoảng 1/3 trẻ nhập viện đã ở mức độ nặng 2b trở lên – nhóm có nguy cơ cao xuất hiện biến chứng thần kinh và rối loạn tuần hoàn.
“Tổng ca mắc không quá cao nhưng tỷ lệ ca nặng lại tăng. Đây là tín hiệu báo động của mùa dịch năm nay”, bác sĩ Quy nhấn mạnh.
Theo ông, sự xuất hiện trở lại của EV71 là yếu tố khiến dịch trở nên khó lường hơn. EV71 liên quan trực tiếp đến các ca diễn tiến nặng và có thể khiến bệnh chuyển độ chỉ trong vài giờ.
“Bất kể ngày hay đêm, chỉ cần thấy dấu hiệu bất thường, phụ huynh phải đưa trẻ đến bệnh viện ngay để tránh biến chứng nặng”, ông cảnh báo.
Bác sĩ khuyến cáo phụ huynh tuyệt đối không chủ quan. Sau giờ làm cần tắm rửa sạch sẽ trước khi tiếp xúc với trẻ; quan sát kỹ bọng nước, ban đỏ, loét miệng ở tay, chân, miệng và những vị trí dễ bị bỏ sót như mông, quanh móng tay, niêm mạc miệng.
Ông lưu ý phụ huynh cần theo dõi tình hình lớp học vì khi có một ca bệnh, nguy cơ lây lan trong nhóm trẻ là rất cao.
Đánh giá dịch tễ 15 năm qua, bác sĩ Quy khẳng định EV71 là chủng vi rút đứng sau hầu hết các đợt bùng phát tay chân miệng nặng và tử vong ở trẻ.
EV71 là tác nhân gây ra mùa dịch tay chân miệng năm 2011 khiến hơn 100 trẻ tử vong. Đến 2018, EV71 lại trỗi dậy, khiến dịch tay chân miệng diễn biến phức tạp dù tỷ lệ tử vong đã được kiểm soát nhờ phác đồ điều trị đã hoàn thiện.
Gần nhất, năm 2023, chủng vi rút này tiếp tục khiến số ca nặng tăng vọt, báo hiệu chu kỳ quay trở lại của một vi rút cực kỳ nguy hiểm.
Đánh giá đợt quay trở lại của EV71 năm nay, bác sĩ Quy cho rằng đây là dấu hiệu không thể xem nhẹ.
“EV71 quay lại đồng nghĩa nguy cơ ca nặng tăng nhanh. Đây là thời điểm chúng ta phải cảnh giác cao độ”, bác sĩ nhấn mạnh.
Tuy nhiên, ông cũng khẳng định rằng cục diện dịch bệnh không nằm ngoài khả năng kiểm soát. Điều kiện quan trọng nhất là trẻ phải được đưa đến bệnh viện ngay khi xuất hiện dấu hiệu nghi ngờ. Việc trì hoãn khiến bệnh chuyển nặng rất nhanh, đặc biệt ở giai đoạn EV71 đang lưu hành mạnh.
Bên cạnh đó, ông lưu ý phụ huynh không nên chuyển tuyến khi địa phương đủ năng lực điều trị, bởi việc di chuyển xa và đến nơi đông người có thể làm tăng nguy cơ lây lan trong cộng đồng.
Ngoài ra, bác sĩ đã chỉ ra những “điểm nóng” dịch bệnh tại phía nam hiện nay gồm Đồng Nai với khoảng 50 – 60 ca mắc tay chân miệng, trong đó có ca phải thở máy. Tây Ninh cũng là địa phương đang ghi nhận số ca tăng.
Sở Y tế TP.HCM khuyến cáo người dân không hoang mang trước sự xuất hiện của EV71 nhưng cần nâng cao cảnh giác. Quan trọng nhất là phát hiện sớm và giám sát trẻ sát sao trong vòng 7 – 10 ngày đầu.
Cộng đồng và trường học cần tăng cường kiểm tra, giám sát nhà trẻ, mẫu giáo. Bố trí đầy đủ xà phòng, dung dịch rửa tay. Hướng dẫn xử lý khi có trường hợp nghi ngờ. Yêu cầu trẻ mắc bệnh nghỉ học để tránh lây lan.
Trung tâm kiểm soát bệnh tật (HCDC), trung tâm y tế khu vực, trạm y tế xã, phường siết chặt giám sát, cập nhật liên tục ổ dịch; tổ chức tập huấn chuyên sâu; ban hành hướng dẫn giám sát, xử lý ổ dịch thống nhất toàn thành phố.
Các bệnh viện sẵn sàng thu dung, điều trị ca nặng; kích hoạt hội chẩn nhanh khi có ca diễn tiến xấu; báo cáo ca bệnh đầy đủ trên hệ thống giám sát.
Nguồn: https://thanhnien.vn/vi-rut-ev71-doc-luc-manh-nhat-gay-benh-tay-chan-mieng-nang-can-de-phong-gi-185251207101241602.htm
