Tiến sĩ Bùi Duy Tùng, Đại học RMIT Việt Nam đánh giá, điều hành tỉ giá trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump hiện tại được đánh giá là khó khăn hơn so với thời kỳ Tổng thống Joe Biden. Nguyên nhân chính xuất phát từ tính khó dự đoán và biến động mạnh của các chính sách kinh tế dưới thời ông Trump.
Tỉ giá dưới thời của ông Trump
– Phóng viên: Ông đánh giá thế nào việc tỉ giá hối đoái trong giai đoạn vừa qua khi chỉ số đồng USD (DXY) vẫn xoay quanh 108-109 điểm?
+ Tiến sĩ Bùi Duy Tùng: Trong thời gian gần đây, chỉ số USD Index (DXY) đo sức mạnh của đồng Đô la Mỹ dao động quanh mức 108-109 điểm, đánh dấu mức cao nhất trong hai năm qua. Sự gia tăng này phản ánh sức mạnh của đồng USD so với các đồng tiền chủ chốt khác trên thế giới.
Tại Việt Nam, tỉ giá trung tâm do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố đã tăng nhẹ, đạt mức 24.360 VND/USD vào đầu tháng 2-2025. Tuy nhiên, tỉ giá USD/VND trên thị trường trong nước vẫn duy trì sự ổn định tương đối, bất chấp áp lực từ sự mạnh lên của đồng USD trên thị trường quốc tế.
Việc DXY tăng cao tạo áp lực lên tỉ giá hối đoái trong nước, nhưng nhờ vào các biện pháp điều hành linh hoạt của NHNN, tỉ giá USD/VND vẫn được kiểm soát hiệu quả.
– Biến số của ông Trump và quyết định lãi suất của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến tỉ giá ra sao?
+ Tổng thống Trump thường ủng hộ các biện pháp bảo hộ thương mại, bao gồm việc áp đặt thuế quan lên hàng hóa nhập khẩu. Những biện pháp này có thể dẫn đến căng thẳng thương mại quốc tế và ảnh hưởng đến tâm lý thị trường, gây biến động tỉ giá. Chẳng hạn, việc áp thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc đã khiến đồng USD giảm nhẹ do lo ngại về tác động tiêu cực đến kinh tế Mỹ.
Ngoài ra, các chính sách tài khóa mở rộng, như giảm thuế và tăng chi tiêu công, có thể làm tăng thâm hụt ngân sách và nợ công của Mỹ, dẫn đến áp lực lạm phát và khả năng Fed phải điều chỉnh lãi suất để kiểm soát lạm phát. Điều này có thể làm tăng giá trị của đồng USD, tạo áp lực lên các đồng tiền khác, bao gồm tiền đồng.
Trong bối cảnh này, Fed đã quyết định giữ nguyên lãi suất ở mức 4,25%-4,50% trong cuộc họp cuối tháng 1-2025, sau ba lần cắt giảm liên tiếp từ tháng 9 đến tháng 12-2024. Quyết định này phản ánh sự thận trọng của Fed trước những biến động kinh tế do các chính sách thương mại mới của chính quyền Trump.
Các chính sách thương mại của Tổng thống Trump có thể làm gia tăng lạm phát do chi phí nhập khẩu tăng, điều này có thể buộc Fed phải duy trì hoặc thậm chí tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát. Việc này sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến sức mạnh của đồng USD và tỉ giá hối đoái toàn cầu.
– Áp lực tỉ giá sẽ ra sao khi chính sách tiền tệ của Việt Nam cũng đã gần hết dư địa, trong khi dự trữ ngoại hối cũng chỉ đúng theo quy định của IMF là 3 tháng nhập khẩu?
+ Áp lực lên tỉ giá hối đoái của Việt Nam hiện đang ở mức cao, do nhiều yếu tố kinh tế trong và ngoài nước. Dự trữ ngoại hối của Việt Nam đã giảm đáng kể trong thời gian qua. Đến cuối năm 2024, dự trữ ngoại hối của Việt Nam còn khoảng 80 tỷ USD theo dữ liệu từ VDSC, tương đương 2,5 tháng nhập khẩu, thấp hơn mức 3,3 tháng vào cuối năm 2023.
Việc dự trữ ngoại hối giảm xuống dưới mức khuyến nghị của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) là 3 tháng nhập khẩu đặt ra thách thức cho NHNN trong việc can thiệp thị trường ngoại hối để ổn định tỉ giá. Trong năm 2024, NHNN đã bán ra khoảng 9,4 tỉ USD để hỗ trợ đồng Việt Nam, làm giảm dự trữ ngoại hối.
Ngoài ra, chính sách tiền tệ của Việt Nam cũng đang đối mặt với giới hạn. Việc điều chỉnh lãi suất để kiểm soát tỉ giá có thể gặp khó khăn do cần cân nhắc giữa mục tiêu ổn định tỉ giá và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Việc tăng lãi suất có thể giúp giảm áp lực lên tỉ giá nhưng đồng thời có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế trong nước.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng dự trữ ngoại hối không phải là công cụ duy nhất để ổn định tỉ giá. Việt Nam có thể sử dụng các biện pháp khác như điều chỉnh chính sách lãi suất, kiểm soát dòng vốn và thúc đẩy xuất khẩu để giảm áp lực lên tỉ giá.
Việc duy trì sự linh hoạt trong điều hành chính sách tiền tệ và phối hợp chặt chẽ với các chính sách kinh tế khác sẽ giúp Việt Nam ứng phó hiệu quả với các biến động của tỉ giá trong thời gian tới.
Thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt
– Liệu rằng, Việt Nam có thể duy trì một chính sách tiền tệ nới lỏng để đảm bảo tăng trưởng kinh tế. Theo ông, các nhân tố hỗ trợ cho điều này đến từ đâu? Ông có cho rằng, tỉ giá là yếu tố đáng dè chừng, song không quá đáng sợ như thời điểm trước đó không?
+ Nhiều ngân hàng trung ương lớn trên thế giới đang phát đi tín hiệu sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ trong năm 2025. Xu hướng này giúp làm dịu chi phí vốn, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế tại các khu vực này.
Đối với Việt Nam, chính sách tiền tệ toàn cầu có tác động tích cực đến tỉ giá hối đoái và dòng vốn đầu tư nước ngoài. Việc các nền kinh tế lớn giảm lãi suất có thể giúp ổn định tỉ giá USD/VND và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp vay vốn với chi phí thấp hơn, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Trong năm 2024, tăng trưởng tín dụng của Việt Nam đạt 15,08% tính đến ngày 31-12-2024, với mục tiêu đạt 16% trong năm 2025. Điều này cho thấy nhu cầu vốn trong nền kinh tế vẫn cao, tạo điều kiện cho việc duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng để hỗ trợ doanh nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng.
Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, Việt Nam đã duy trì được sự ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát ở mức hợp lý.
Trong năm 2024, Việt Nam đã kiểm soát lạm phát bình quân ở mức 3,63% so với năm 2023, đạt mục tiêu Quốc hội đề ra. Bước sang năm 2025, các chuyên gia kinh tế dự báo lạm phát sẽ được kiểm soát ở mức hợp lý, dao động từ 3,5% đến 4,5%. Điều này tạo dư địa cho NHNN tiếp tục thực hiện các biện pháp nới lỏng tiền tệ nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế mà không gây áp lực lớn lên lạm phát.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng cũng tiềm ẩn những rủi ro, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động và áp lực lạm phát có thể gia tăng. Do đó, NHNN cần tiếp tục theo dõi sát sao các diễn biến kinh tế trong và ngoài nước để điều chỉnh chính sách kịp thời, đảm bảo mục tiêu kép là hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và duy trì ổn định kinh tế vĩ mô.
Tỉ giá hối đoái là một yếu tố quan trọng cần được xem xét khi Việt Nam duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng. Mặc dù áp lực tỉ giá vẫn hiện hữu, nhưng không còn đáng lo ngại như trong một số giai đoạn trước đây.
Mức tăng 4,6% của tỉ giá USD/VND trong năm 2024 thấp hơn so với một số đồng tiền trong khu vực như Won Hàn Quốc (tăng 12,51%), Peso Philippines (tăng 4,74%) và Rupiah Indonesia (tăng 4,85%). So với các giai đoạn biến động mạnh trước đây, mức tăng này được coi là trong tầm kiểm soát và ít gây lo ngại hơn.
NHNN đã thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa để kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô. Việc điều hành tỉ giá được thực hiện linh hoạt, phù hợp với diễn biến thị trường và các cân đối vĩ mô, góp phần ổn định thị trường ngoại tệ.
Vượt qua áp lực tỉ giá
– Việt Nam có đủ khả năng vượt qua các áp lực tỉ giá trong thời gian tới cũng như duy trì mức tỉ giá hợp lý để đảm bảo thu hút vốn FDI, xuất khẩu tăng trưởng, và tránh lạm phát từ nhập khẩu cũng như đảm bảo các cân đối lớn cho nền kinh tế?
+ Trong nhiệm kỳ trước, các chính sách thương mại của Tổng thống Donald Trump đã tạo ra những thách thức đáng kể cho Việt Nam. Việt Nam đã hưởng lợi từ việc các nhà sản xuất chuyển dịch sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam, dẫn đến thặng dư thương mại lớn với Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, điều này cũng đặt Việt Nam vào vị trí dễ bị tổn thương nếu Hoa Kỳ áp đặt các biện pháp thuế quan mới, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu của Việt Nam.
Các chính sách tài khóa và thương mại của Hoa Kỳ có thể dẫn đến sự tăng giá của đồng USD. Điều này tạo áp lực lên tỉ giá USD/VND, khiến NHNN phải can thiệp để ổn định tỉ giá. Trong năm 2024, NHNN đã thực hiện các biện pháp như hút ròng trên thị trường mở và bán dự trữ ngoại hối để kiềm chế đà mất giá của tiền đồng.
Việc giữ tỉ giá ổn định có tác động tích cực đến thu hút FDI. Tỉ giá ổn định giúp giảm thiểu rủi ro về biến động ngoại tệ cho các nhà đầu tư nước ngoài, tạo niềm tin và khuyến khích họ đầu tư vào Việt Nam. Ngoài ra, tỉ giá ổn định còn giúp kiểm soát lạm phát nhập khẩu, do giá cả hàng hóa nhập khẩu không biến động mạnh, góp phần duy trì ổn định kinh tế vĩ mô.
Trong tháng 1-2025, Việt Nam đã thu hút hơn 1,5 tỉ USD vốn FDI, tăng 2% so với cùng kỳ năm trước, trong khi cam kết đầu tư nước ngoài tăng 48,6%, đạt 4,3 tỉ USD. Điều này cho thấy môi trường đầu tư của Việt Nam vẫn hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài.
Bên cạnh đó, xuất khẩu trong tháng 1-2025 đạt mức thặng dư 1,23 tỉ USD, góp phần cải thiện cán cân thương mại và hỗ trợ ổn định tỉ giá.
Việc duy trì tỉ giá ổn định giúp giảm thiểu tác động của lạm phát nhập khẩu. Khi tỉ giá biến động mạnh, giá cả hàng hóa nhập khẩu có thể tăng, gây áp lực lên lạm phát trong nước. Do đó, việc ổn định tỉ giá là cần thiết để kiểm soát lạm phát và bảo vệ sức mua của người dân.
– Có thể thấy, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu hay kinh doanh nội địa đều chịu áp lực tỉ giá theo các cách khác nhau. Ông có khuyến nghị ra sao để doanh nghiệp chống rủi ro tỉ giá, và giữ được mục tiêu kinh doanh tăng trưởng?
+ Doanh nghiệp cần thiết lập một chiến lược quản lý rủi ro tỉ giá toàn diện, bao gồm việc phân tích các kịch bản biến động tỉ giá và xác định mức độ ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Việc này giúp doanh nghiệp chủ động trong việc ứng phó với các biến động của thị trường ngoại hối.
Doanh nghiệp có thể sử dụng các công cụ tài chính phái sinh như hợp đồng kỳ hạn (forward contracts) hoặc hoán đổi (swaps) để phòng ngừa rủi ro tỉ giá. Việc này giúp cố định tỉ giá cho các giao dịch trong tương lai, giảm thiểu tác động của biến động tỷ giá đến chi phí và doanh thu.
Doanh nghiệp nên theo dõi và quản lý trạng thái ngoại tệ của mình bằng cách cân đối giữa các khoản phải thu và phải trả bằng ngoại tệ. Việc này giúp giảm thiểu rủi ro tỉ giá do biến động của các đồng tiền liên quan. Việc thường xuyên theo dõi diễn biến của thị trường ngoại hối và cập nhật các thông tin kinh tế, chính trị quan trọng sẽ giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định kịp thời và hiệu quả trong việc quản lý rủi ro tỷ giá.
Ngoài ra, các doanh nghiệp có thể tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia tài chính hoặc các tổ chức tài chính có uy tín để được hỗ trợ trong việc xây dựng và triển khai các chiến lược quản lý rủi ro tỷ giá hiệu quả.
Các chính sách của ông Trump rõ ràng không dễ dự đoán
Tổng thống Trump đã áp đặt các mức thuế cao đối với hàng nhập khẩu từ nhiều quốc gia, bao gồm Trung Quốc, Mexico và Canada. Cụ thể, ông đã áp thuế 10% lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc và đề xuất mức thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico (đã được tạm hoãn trong vòng 30 ngày, kể từ ngày 3-2). Những biện pháp này đã gây ra biến động mạnh trên thị trường tài chính và tạo áp lực lên tỉ giá hối đoái.
Mặc dù mục tiêu của ông Trump là làm suy yếu đồng USD để giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy việc làm trong lĩnh vực sản xuất, nhưng các chính sách của ông, như áp thuế và cắt giảm thuế doanh nghiệp, lại có xu hướng làm tăng giá trị đồng USD. Điều này tạo ra một nghịch lý, khi đồng USD mạnh lên sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng cạnh tranh của hàng hóa Mỹ trên thị trường quốc tế.
Dưới thời Tổng thống Biden, chính sách kinh tế được đánh giá là ổn định và dễ dự đoán hơn. Ông Biden tập trung vào việc hợp tác quốc tế và ít sử dụng các biện pháp thuế quan đột ngột, giúp giảm thiểu biến động trên thị trường tài chính và tỉ giá hối đoái.
Tiến sĩ Bùi Duy Tùng
Nguồn: https://plo.vn/bai-toan-kho-ve-ti-gia-usdvnd-duoi-thoi-ong-donald-trump-post833413.html
