“Qua sách, cháu biết ngày xưa có rất nhiều danh nhân ở các lĩnh vực khoa học, văn chương… để lại nhiều công trình giá trị cho cuộc sống, cho lịch sử. Còn giờ đây, chúng ta có gì và sẽ để lại điều gì cho thế hệ sau?”
Đó là câu hỏi của Kim Long, học sinh lớp 4 ở TPHCM, đặt ra cho nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam tại buổi giao lưu “Từ đọc đến viết – Hành trình phát triển ngôn ngữ”.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều bất ngờ trước câu hỏi của học sinh lớp 4: “Chúng ta có gì và sẽ để lại điều gì cho thế hệ sau?” (Ảnh: Hoài Nam).
Ông Nguyễn Quang Thiều cho hay, ông bất ngờ, khó xử, thậm chí có phần đau đáu trước câu hỏi đầy chất triết học của cậu học trò lớp 4. Câu hỏi đó là trách nhiệm của mỗi người ở thời đại này mà con trẻ đang nhìn vào, đang soi chiếu, đang mong chờ.
Tại chương trình, nhiều phụ huynh, giáo viên cũng bày tỏ lo lắng trước thực trạng học sinh ngày nay ít đọc sách, chỉ thích sử dụng điện thoại thông minh.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều nêu quan điểm, việc những đứa trẻ thường xuyên cầm điện thoại trên tay là một nỗi lo cần được cảnh báo. Tuy nhiên, trẻ không có thói quen đọc sách, không phải lỗi ở các em mà phần lớn xuất phát từ việc người lớn đã không tạo được môi trường lành mạnh để con trẻ tiếp cận với văn hoá đọc.
Nói về tác động của môi trường xung quanh đến hành vi của mỗi người, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều kể, ông chứng kiến nhiều người lớn trong nước tùy tiện vứt rác, vứt tàn thuốc vì nhiều người xung quanh mình đều như thế. Nhưng khi sang nước khác lại không dám, cẩn trọng đi tìm đúng chỗ để bỏ rác, vứt tàn thuốc.
Ra nước ngoài, ông cũng quan sát thấy người lớn ở các nước phát triển không dùng điện thoại nhiều như chúng ta, họ vẫn cầm cuốn sách trên tay, có thể đọc sách ở ban công, đọc trên xe buýt…
Tác giả bài thơ “Tiếng vọng” nhấn mạnh, văn hoá đọc của con trẻ chịu tác động bởi môi trường sống. Xung quanh bố mẹ, cô chú, anh chị không đọc sách thì đứa trẻ sẽ không đọc sách và ngược lại.
“Nếu trong nhà bố mẹ, mọi người đều cầm điện thoại thì đứa trẻ sẽ với tay đòi dù chưa hiểu trong đó có gì. Còn đứa trẻ nhìn thấy bố mẹ, mọi người đọc sách, sẽ tìm cuốn sách. Hành trình nuôi dưỡng văn hóa đọc trước hết phải từ gia đình, rồi đến nhà trường, cộng đồng”, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều nói.
Ông cũng cho biết, Hội Nhà văn Việt Nam triển khai dự án mang sách miễn phí cho trẻ em miền núi vùng sâu vùng xa.
Chương trình không trao qua nhà trường, qua thư viện mà đưa sách tận tay cho trẻ. Đứa trẻ cầm cuốn sách về, có thể để ở góc bàn, gầm giường nhưng ít nhất nó hiện diện trước mắt chúng.
Nhiều học trò cũng băn khoăn về việc cân bằng sử dụng công nghệ và đọc sách khi mà công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều trải lòng, khi viết, ông ghi lại những điều mình sợ, mình khát khao, mình sai ở đâu… để soi lại chính mình, kiểm điểm mình mỗi ngày như một cách tự giáo dục.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều giao lưu cùng học sinh, phụ huynh ở TPHCM (Ảnh: P.N).
Theo ông, qua viết, qua đọc để hiểu lòng mình, để có cảm xúc với mọi người xung quanh, cảm xúc từ một giọt mưa “cũng có thể làm mình rung lên”…
Khi ấy, mỗi người sẽ nhận ra giới hạn của công nghệ – thứ có thể mang lại cho chúng ta nhiều tiện ích, nhưng không thể tạo nên những rung động hay nuôi dưỡng yêu thương.
Chủ tịch Hội Nhà văn Nguyễn Quang Thiều bộc bạch: “Văn chương hay nghệ thuật nói chung khởi nguồn từ sự chân thành chính là một thứ “phép thiêng”. Phép thiêng đó đưa đến sự thay đổi từ bên trong, giúp mỗi người nhìn lại một cái cây thấy đẹp hơn hôm qua, nhận ra điều tốt đẹp của người bên cạnh mình”.
Nguồn: https://dantri.com.vn/giao-duc/cau-hoi-cua-hoc-sinh-lop-4-lam-nha-tho-noi-tieng-lung-tung-20251206172021380.htm
