Anh Nguyễn Lê Tuấn là người khiếm thính, làm việc tại tiệm giặt ủi Sáng (phường Thạnh Mỹ Tây, TP.HCM) – Ảnh: BÉ HIẾU
Mới đây, nêu quan điểm về tình hình thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với người khuyết tật, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu phải hành động mạnh mẽ, quyết liệt hơn để mọi người khuyết tật đều có cơ hội sống an toàn, học tập, làm việc, hòa nhập và phát triển như mọi công dân khác.
Và muốn vậy, Tổng Bí thư nhấn mạnh việc xây dựng chính sách cho người khuyết tật trong giai đoạn hiện nay phải đổi mới tư duy, chuyển cách tiếp cận từ y tế, chăm sóc sang cách tiếp cận xã hội hòa nhập.
“Bên cạnh việc hỗ trợ y tế, phục hồi chức năng, bảo hiểm sức khỏe, Nhà nước cần tập trung mạnh vào các chính sách giáo dục hòa nhập, đào tạo nghề phù hợp, cơ chế ưu đãi trong tuyển dụng, tiếp cận hạ tầng giao thông, công trình công cộng, chuyển đổi số cho phép người khuyết tật tiếp cận với dịch vụ công trực tuyến và các công cụ công nghệ hỗ trợ”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.
Phải tiếp tục nghiên cứu các giải pháp mạnh mẽ để mọi trẻ khuyết tật đều được phát hiện sớm, được đến trường, được học tập và hòa nhập. Mỗi xã nào, mỗi địa phương nào có trẻ khuyết tật vẫn ở nhà là chính quyền địa phương đó phải chịu trách nhiệm. Coi giáo dục là chìa khóa để trẻ khuyết tật không bị bỏ lại phía sau.
Tổng Bí thư TÔ LÂM
“Không có sự khác biệt nào trong xã hội”
Trong cộng đồng người khuyết tật Việt Nam, có lẽ chị Nguyễn Thị Vân, Chủ tịch hội đồng sáng lập Trung tâm Nghị lực sống, không còn quá xa lạ. Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, sinh hoạt cá nhân phụ thuộc vào người khác, nhưng chị không ngừng cống hiến cho cộng đồng người khuyết tật.
Nguồn: Theo báo cáo của Bộ Y tế – Đồ họa: TẤN ĐẠT
Hơn 20 năm kể từ ngày ra mắt, trung tâm đã đào tạo miễn phí cho hơn 1.500 người khuyết tật và yếu thế. Và 70% trong số này có việc làm với mức lương trung bình đạt 5 triệu đồng/tháng.
Với đích đến là làm sao để người cùng cảnh ngộ có cơ hội được tiếp cận giáo dục công bằng, được sống có ích cho đời và thay đổi định kiến của xã hội, chị Vân cho rằng: “Giúp họ thì đừng chỉ cho con cá, mà hãy cho cần câu và dạy họ cách câu”.
Có như vậy họ mới có thể tự tin bước ra khỏi “vùng an toàn” của bản thân và chứng minh cho mọi người thấy họ không có sự khác biệt nào trong xã hội.
Chân phải của chị Thúy Vy (46 tuổi), ngụ TP.HCM, bị khuyết tật vận động sau một cơn sốt bại liệt lúc 3 tuổi.
Bằng nghị lực, ở tuổi 34, chị tốt nghiệp đại học và sáng lập cơ sở dạy nghề thủ công miễn phí giúp người khuyết tật có cơ hội được làm việc, hòa nhập như mọi công dân khác.
Ngoài các ngày trong tuần dạy nghề tại cơ sở, chị còn tham gia dạy nghề cho người khuyết tật ở Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp cho người khuyết tật và trẻ mồ côi TP.HCM (ở Hóc Môn cũ).
“Tôi có mong muốn mở rộng kết nối với những người khuyết tật đang làm nghề thủ công để tạo nên một cộng đồng sản xuất đa dạng sản phẩm thủ công, tự nuôi sống mình, trở thành người có ích cho xã hội”, chị Vy bày tỏ.
Anh Nguyễn Đức, người em song sinh trong ca mổ Việt – Đức năm xưa, chia sẻ bản thân anh may mắn hơn nhiều người khuyết tật khác khi được chăm sóc y tế chu đáo từ nhỏ, được học hành đầy đủ và có công việc ổn định.
Anh bày tỏ sự trân trọng đối với các y bác sĩ đã đồng hành cùng anh từ khi chào đời, đặc biệt là giáo sư Nguyễn Thị Ngọc Phượng, nguyên Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ, người đã dành nhiều sự hỗ trợ để anh có thể ổn định cuộc sống và tìm được việc làm phù hợp.
Tuy vậy, với tư cách là một công dân và cũng là người khuyết tật, anh cho biết luôn thấu cảm sâu sắc với những khó khăn mà cộng đồng người khuyết tật đang phải đối mặt mỗi ngày. Đó là những hạn chế trong di chuyển, khó khăn khi tiếp cận dịch vụ y tế cũng như các rào cản trong quá trình hòa nhập xã hội.
“Chúng tôi rất cần sự bao dung, rất cần được hòa nhập với cộng đồng càng sớm càng tốt để có thêm sự an tâm và động viên”, anh Đức mong mỏi.
Anh Trần Quang Tuấn với 5 năm kinh nghiệm vừa học vừa làm với món nghề điêu khắc đá tại Trung tâm Chắp Cánh (phường An Lạc, TP.HCM) – Ảnh: HẢI QUỲNH
Để người khuyết tật “không đứng bên lề”
Theo PGS Doãn Thị Phương Diệp – Trưởng phòng đào tạo Trường đại học Kinh tế – Luật (Đại học Quốc gia TP.HCM), người khuyết tật có quyền tiếp cận giao thông, y tế, giáo dục và việc làm như bất kỳ công dân nào khác.
Thế nhưng, hiện nay định kiến xã hội trong tuyển dụng vẫn còn nặng nề. “Có những thông báo tuyển dụng ghi rõ không tuyển người khuyết tật. Khi được hỏi, doanh nghiệp giải thích do đặc thù công việc. Nhưng dưới góc độ quyền con người, đó là sự hạn chế về quyền tiếp cận việc làm”, bà Diệp nói.
Theo bà Diệp, để người khuyết tật có thể tham gia thị trường lao động, trước hết họ phải được bảo đảm quyền tiếp cận giáo dục. Đây là nền tảng quan trọng giúp trang bị kiến thức và kỹ năng. Các cơ quan, tổ chức và cộng đồng cần phối hợp chặt chẽ nhằm hoàn thiện dịch vụ hỗ trợ và nâng cao năng lực thực thi ở các địa phương.
Về góc độ y tế, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan kêu gọi các cấp, các ngành, địa phương và toàn xã hội tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông nâng cao nhận thức, thay đổi định kiến, xóa bỏ rào cản vật lý và xã hội, xây dựng môi trường sống nhân ái và không kỳ thị đối với người khuyết tật; tăng cường thực thi bảo đảm các quyền của người khuyết tật được hiện thực hóa trong thực tiễn.
Đặc biệt là quyền tiếp cận giáo dục hòa nhập, y tế, việc làm bền vững và dịch vụ công, thúc đẩy hòa nhập xã hội của người khuyết tật; phát huy vai trò của gia đình và cộng đồng để người khuyết tật hòa nhập và phát triển.
Thạc sĩ Nguyễn Trần Phước, chuyên gia xã hội học, cho rằng trong bối cảnh hiện nay việc chăm lo cho người khuyết tật, đặc biệt là trẻ khuyết tật, được xem là thước đo mức độ văn minh của một xã hội. Người khuyết tật có quyền được hỗ trợ để bảo đảm bình đẳng thực chất, đồng thời có quyền và khả năng đóng góp giá trị cho xã hội, hướng tới một xã hội hòa nhập, không rào cản.
Để tháo gỡ những khó khăn hiện tại của người khuyết tật nói chung và người khuyết tật là trẻ em nói riêng, chúng ta cần thay đổi nhận thức của gia đình, xây dựng nhà trường thực chất “thấu cảm” với trẻ khuyết tật và tăng tính ràng buộc pháp lý trong thực thi chính sách.
“Chỉ khi có nguồn lực thật và cơ chế trách nhiệm rõ ràng, trẻ khuyết tật mới được bảo đảm quyền học tập bình đẳng. Nếu thiếu chế tài đủ mạnh, chính sách vẫn chỉ dừng lại trên giấy. Khi trách nhiệm được gắn với quyền lực thực sự, khi gia đình, nhà trường và chính quyền cùng phối hợp liên ngành thì trẻ khuyết tật không còn là người đứng bên lề, mà trở thành một đại bộ phận của xã hội”, thạc sĩ Phước nhấn mạnh.
Nguồn: Theo báo cáo của Bộ Y tế – Đồ họa: TẤN ĐẠT
Trường học, bệnh viện, giao thông công cộng được thiết kế phù hợp với người khuyết tật
Ông Huỳnh Minh Chín, Phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM, cho hay hiện TP có 19 trung tâm bảo trợ xã hội công lập thực hiện tiếp nhận, quản lý, chăm sóc nuôi dưỡng 7.819 người (nam chiếm 60%). Trong đó, người khuyết tật đặc biệt nặng là 4.446 người.
Đến nay trên 95,7% người khuyết tật tại TP.HCM có bảo hiểm y tế; 43,4% người khuyết tật được nhận trợ cấp hằng tháng; 80% trẻ khuyết tật ở độ tuổi mầm non và phổ thông được tiếp cận giáo dục, các cơ sở hạ tầng như trường học, bệnh viện, trạm y tế, cơ sở văn hóa đã được thiết kế phù hợp với người khuyết tật.
Hiện TP đang triển khai thực hiện nhiều chương trình trợ giúp y tế, trợ giúp giáo dục, hỗ trợ tài chính, cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí và hỗ trợ sống độc lập…
Ngoài ra, thời gian qua, TP.HCM liên tục triển khai nhiều biện pháp cải thiện hạ tầng, dịch vụ công cộng giúp người cao tuổi (từ 60 tuổi trở lên) và người khuyết tật tiếp cận xe buýt, giao thông thuận tiện hơn. Trong đó, tất cả xe buýt đều có những hàng ghế riêng dành cho người yếu thế, một số tuyến xe buýt có sàn thấp, được lắp đặt thiết bị hỗ trợ người khuyết tật lên xuống dễ dàng hơn.
Đối với vỉa hè và không gian công cộng, tại TP.HCM có nhiều tuyến đường được cải tạo, lắp đặt lối lên xuống dốc (dốc thoai thoải), lan can, gờ giảm tốc, đặc biệt chú trọng ở khu vực trung tâm và các điểm công cộng.
UBND TP.HCM cũng đã ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình trợ giúp người khuyết tật trên địa bàn TP.HCM đến năm 2030. Mục tiêu đề ra: 100% công trình xây mới và 50% công trình cũ là trụ sở làm việc của cơ quan nhà nước; nhà ga, bến xe, bến tàu; cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; cơ sở giáo dục, dạy nghề, công trình văn hóa, thể dục thể thao; nhà chung cư xây mới bảo đảm điều kiện tiếp cận đối với người khuyết tật.
Tạo sinh kế bền vững cho người khuyết tật
Theo Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam Phạm Viết Thu, 5 năm qua, hội đẩy mạnh công tác dạy nghề với gần 490 lớp đào tạo cho khoảng 6.900 học viên. Trong lĩnh vực giáo dục – văn hóa, hội đã tổ chức 291 lớp xóa mù chữ cho hơn 2.500 học viên, 374 lớp dành cho trẻ khiếm thị với 2.083 học viên.
Hội đã trao tặng hơn 1,4 triệu lượt quà; hỗ trợ xây mới 569 căn nhà, sửa chữa 618 căn nhà với tổng kinh phí gần 49 tỉ đồng. Hiện có 56.000 hội viên nhận trợ cấp xã hội hằng tháng và gần 62.600 người có thẻ bảo hiểm y tế. Xác định tạo sinh kế bền vững là nhiệm vụ trọng tâm, hội đã quản lý hiệu quả nguồn vốn vay ưu đãi hơn 74,5 tỉ đồng, giúp hội viên mạnh dạn phát triển sản xuất.
Toàn hội hiện vận hành 321 cơ sở sản xuất tập trung và 124 tổ nhóm nghề, tạo việc làm cho hơn 3.700 lao động. Các mô hình sinh kế giúp giảm 1 – 1,5% hội viên nghèo mỗi năm, đưa tỉ lệ hộ nghèo xuống còn khoảng 10%.
Du khách tham quan và mua sắm sản phẩm thủ công, lưu niệm do người khuyết tật làm ra tại các gian hàng trưng bày trong lễ hội Vượt sóng tổ chức tại Nhà văn hóa Thanh niên TP.HCM mới đây – Ảnh: K.ANH
“Họ không hề bất hạnh, chỉ bất tiện khi sống…”
Dự án “Vượt sóng” vừa được Nhà văn hóa Thanh niên TP.HCM phối hợp các đơn vị thực hiện từ nay cho đến năm 2030 với nhiều hoạt động gắn với thanh thiếu nhi khuyết tật.
Đối tượng thụ hưởng của dự án là thanh thiếu nhi khuyết tật tại trường, hội, nhóm, mái ấm tình thương… ở TP.HCM; văn nghệ sĩ khuyết tật thành danh trong nhiều lĩnh vực; các nhóm, hội, đội người khuyết tật quốc tế đang sinh sống tại Việt Nam.
Là một trong những thành viên của ban cố vấn dự án, ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương TP.HCM, nguyên Chủ tịch Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam TP.HCM, cho biết dự án này hướng đến sự kết nối nhằm hỗ trợ, tạo điều kiện cho người khuyết tật có được cuộc sống bình thường như tất cả chúng ta.
Lấy tên dự án “Vượt sóng” là một cách diễn đạt ẩn dụ dùng để miêu tả hành trình vươn lên khi đối diện với nghịch cảnh để chạm tới những điều tốt đẹp hoặc khai phá tiềm năng bên trong mỗi con người. Chính những người dám gìn giữ ước mơ trong nghịch cảnh là những người truyền cảm hứng mạnh mẽ nhất. Họ không chỉ vượt sóng mà còn nương theo những con sóng ấy, theo nó đi xa hơn, lên cao hơn và sống trọn vẹn với khát vọng.
“Ta thường bắt đầu tiếp xúc với những người khuyết tật bằng sự tò mò, rồi thương hại, nhưng khi tiếp xúc đủ lâu, ta sẽ thấy họ có rất nhiều kỹ năng, và khát khao sống đã giúp họ bộc lộ rất nhiều tài năng cùng sự ứng biến tuyệt vời. Có những người mang trong lòng những ý chí, hoài bão lớn, có trí tuệ siêu việt và thật sự họ không hề bất hạnh, chỉ bất tiện khi sống, sinh hoạt với những tiện nghi và tiêu chuẩn vốn chỉ dành cho người bình thường”, ông Vũ chia sẻ.
Ông Vũ cũng cho rằng cần nhận thức đúng đắn để có thể thấu cảm – kết nối sâu sắc với những người khuyết tật quanh ta, từ đó có hành động cụ thể nhằm động viên, hỗ trợ người khuyết tật chân cứng đá mềm vượt qua những khó khăn thách thức trong cuộc sống chính là mục tiêu của dự án này. Sự chung tay của chúng ta sẽ góp phần tạo nên sự bền vững trong một bức tranh cuộc sống đa sắc màu, đầy nhân văn và văn minh.
GS Nguyễn Đông Phong, Chủ tịch hội đồng chiến lược, nguyên Chủ tịch và Hiệu trưởng Đại học Kinh tế TP.HCM, phát biểu trong hôm ra mắt dự án: “Mục đích của dự án nhằm thay đổi nhận thức của xã hội về người khuyết tật theo hướng tích cực, tôn trọng và công bằng”.
Trong 5 năm thực hiện dự án, theo ông Phong, dự án sẽ tổ chức hội thảo và đối ngoại chính sách về người khuyết tật; thực hiện chiến dịch truyền thông thay đổi nhận thức cộng đồng; xây dựng không gian khởi nghiệp và phát triển kinh tế cho người khuyết tật; phát động chương trình học bổng và nuôi dưỡng tài năng; và hằng năm sẽ tổ chức lễ hội Vượt sóng”.
Một phụ nữ được đẩy trên xe lăn khi di chuyển tới Romania bằng phà – Ảnh: REUTERS
Các nước loại bỏ rào cản đối với người khuyết tật
Nhiều quốc gia đã triển khai các biện pháp cụ thể nhằm tạo cơ hội tiếp cận bình đẳng cho người khuyết tật trong đời sống, tập trung chủ yếu vào cải thiện hạ tầng xây dựng, điều chỉnh phương tiện giao thông công cộng, mở rộng tiếp cận thông tin – dịch vụ.
Tại Canada, Đạo luật Tiếp cận Canada (Accessible Canada Act – ACA) có hiệu lực từ năm 2019, nhằm xây dựng “Canada không rào cản” vào năm 2040, theo trang Chính phủ Canada. Luật yêu cầu các cơ quan, tổ chức liên bang phải loại bỏ và ngăn ngừa rào cản đối với người khuyết tật trong giao thông, công nghệ thông tin – truyền thông, dịch vụ, mua sắm, việc làm.
Theo đó, các công trình liên bang phải bảo đảm các tiêu chuẩn cơ bản như lối dốc, cửa ra vào rộng, thang máy có nút bấm chữ nổi và âm thanh, hành lang có gờ dẫn hướng và nhà vệ sinh phù hợp. Trong lĩnh vực giao thông, hệ thống tàu điện và sân bay phải có bảng điện tử dễ đọc, khu vực hỗ trợ xe lăn và thiết bị thông báo đa dạng.
Tại châu Âu, Hà Lan là một trong những quốc gia đầu tư mạnh vào thiết kế đô thị tiếp cận. TP Breda, được Liên minh châu Âu trao giải “Access City Award”, đã điều chỉnh mặt đường khu trung tâm để giảm độ gồ ghề, thay thế bậc tam cấp bằng đường dốc, lắp vạch cảnh báo và gờ nổi cho người khiếm thị.
Các cửa hàng, quán ăn, địa điểm văn hóa và cơ sở lưu trú có cửa rộng rãi, không gian quay xe lăn, lối đi phẳng và hệ thống biển báo dễ đọc. Hạ tầng giao thông công cộng của TP sử dụng xe buýt sàn thấp, có cầu dốc tự động và thông báo điểm dừng bằng cả âm thanh và hình ảnh. Các ga tàu trang bị thang máy, chỉ dẫn chữ nổi và hệ thống hướng dẫn dành cho người dùng xe lăn.
Tại Mỹ, Đạo luật Người khuyết tật Mỹ (Americans with Disabilities Act – ADA) được ban hành năm 1990 quy định tất cả tòa nhà thuộc khu vực công, cơ sở kinh doanh phục vụ cộng đồng, trường học, bệnh viện và văn phòng làm việc phải bảo đảm các tiêu chuẩn tiếp cận như lối dốc, cửa rộng tối thiểu, hành lang đủ khoảng trống, thang máy có chữ nổi, biển báo tương phản và phòng vệ sinh phù hợp.
Bên cạnh các yêu cầu trong lĩnh vực giao thông, ADA cũng quy định về tiếp cận thông tin như dịch vụ công và nội dung số có phụ đề, mô tả âm thanh và hỗ trợ thiết bị đọc màn hình. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng phải đảm bảo môi trường làm việc cho người khuyết tật như bố trí chỗ làm việc, cung cấp thiết bị hỗ trợ hoặc cho phép làm việc từ xa nếu cần thiết.
Singapore áp dụng mô hình tiếp cận dựa trên dữ liệu số. Từ năm 2023, bản đồ One Map của nước này đã bổ sung thêm các tuyến đường, lối đi, cầu… phù hợp cho xe lăn, người khuyết tật, theo báo Straits Times.
Tại Nhật Bản, hệ thống gờ nổi dẫn hướng được tiêu chuẩn hóa trên phạm vi toàn quốc và áp dụng đồng bộ từ vỉa hè, nhà ga, thang máy, bệnh viện và các cơ quan nhà nước.
Đọc tiếp
Về trang Chủ đề
Nguồn: https://tuoitre.vn/trao-co-hoi-cho-nguoi-khuyet-tat-20251210093955928.htm
