Hạn chế sạt lở, Đà Nẵng đề xuất bỏ keo sang trồng cây gỗ lớn ở miền núi

Sáng 10-12, HĐND TP Đà Nẵng đã khai mạc kỳ họp lần thứ 5 nhiệm kỳ 2021-2026.

Phát biểu tại phiên khai mạc, ông Lê Trí Thanh, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Đà Nẵng, cho rằng cần nghiên cứu giải pháp chuyển đổi cây keo sang trồng cây gỗ lớn lâu năm tại những khu vực tập trung dân cư, cơ quan làm việc, khu vực đồi núi ven các tuyến đường giao thông để hạn chế nguy cơ sạt lở nhằm phòng chống thiên tai.

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online bên lề kỳ họp, ông Lê Trí Thanh cho rằng cây keo là loại cây giúp giảm nghèo cho đồng bào dân tộc ở khu vực miền núi, nhưng cũng đang gây nhiều nỗi lo.

* Thưa ông, vì sao phải thay đổi cách trồng cây keo – một loại cây ngắn ngày, dễ trồng, mang lại hiệu quả cao ở vùng đồi núi?

– Hiện nay, tại các khu vực trồng rừng ở Đà Nẵng, bà con trồng keo là chủ yếu. Thực tế nhiều năm cho thấy cây keo là cây chủ lực giúp giảm nghèo cho đồng bào dân tộc miền núi.

Tuy nhiên, đặc điểm địa hình phía tây Đà Nẵng là vùng đồi núi rất dốc. Vào mùa mưa, công tác phòng chống thiên tai tại đây ngày càng phức tạp hơn vì mưa lớn, tần suất cao liên tục xuất hiện do biến đổi khí hậu.

Qua nhiều năm theo dõi, chúng tôi nhận thấy cây keo sinh trưởng nhanh, hút nước nhiều. Dưới tán keo gần như không thể trồng thêm loại cây nào khác. Vì vậy, dù là loại cây giúp người dân giảm nghèo nhưng rừng keo có độ che phủ thấp, không đảm bảo ổn định địa chất công trình, địa chất khu vực đồi núi.

Cây keo có chu kỳ thu hoạch rất ngắn, thường 4 – 5 năm. Mỗi lần thu hoạch lại trồng mới ngay, dẫn đến đất không kịp phục hồi, không còn độ kết dính như rừng nguyên sinh. Khi có mưa lớn, khu vực trồng keo rất dễ xảy ra sạt lở. Điều này đã được chứng minh trong thời gian vừa qua: nhiều điểm sạt lở đều tập trung ở những vùng trồng keo nhiều.

* Với một loại cây đã mang lại sinh kế và phủ kín nhiều cánh rừng, việc chuyển đổi không thể thực hiện ngay trong một sớm một chiều. Làm sao để người dân an tâm khi chuyển sang trồng cây gỗ lớn?

– Việc này cần giải pháp trước mắt và lâu dài.

Trước mắt, tại những khu vực có nguy cơ đe dọa trực tiếp đến khu dân cư, nơi tập trung đông người, hoặc các cơ quan, công sở thì cần hạn chế trồng keo. 

Tại các tuyến đường giao thông liên vùng, đường độc đạo vào bản làng, cũng cần nghiên cứu chuyển sang trồng các loại cây bản địa, cây lâu năm. Những khu vực khác có thể tiếp tục trồng keo, đồng thời nghiên cứu thêm các loại cây trồng khác để từng bước chuyển đổi.

Định hướng lâu dài là khu vực phía tây thành phố sẽ tập trung phát triển, bảo vệ và chăm sóc rừng để phục hồi rừng tự nhiên. Những khu vực trồng mới cần hạn chế.

* Như vậy muốn phục hồi rừng tự nhiên thì việc đảm bảo sinh kế cho người dân vùng núi. Làm thế nào để người dân được tham gia chăm sóc, quản lý, bảo vệ rừng một cách bền vững?

– Theo tôi, có hai việc phải tập trung. 

Thứ nhất là phát triển các loại cây thu hoạch dưới tán rừng, giúp người dân ổn định sinh kế. 

Ví dụ trồng cây dược liệu, nuôi các loại vật phù hợp từng tầng sinh thái. 

Cần xác định “trồng cây gì, nuôi con gì” phù hợp địa hình, độ cao, khí hậu – thổ nhưỡng để mang lại hiệu quả cao.

Thứ hai, tạo điều kiện cho người dân tham gia cùng lực lượng chuyên trách trong công tác bảo vệ, chăm sóc rừng nguyên sinh hoặc các khu rừng mới trồng thay thế cây keo. 

Khi đó, người dân mới an tâm và ổn định cuộc sống lâu dài…

Việc chuyển đổi sang mô hình sinh kế bền vững cho miền núi thực tế đã từng được nghiên cứu từ thời tỉnh Quảng Nam cũ, HĐND cũng đã có nghị quyết về chương trình phát triển khu vực miền núi. 

Hiện nay cần đánh giá bổ sung để xây dựng một đề án tổng thể về phát triển bền vững khu vực này.