Ẩn ức của sinh viên vụ ký khống tiền hỗ trợ A80

Minh Đăng, 19 tuổi, nằm trong gần 1.000 sinh viên trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội tham gia hỗ trợ đại lễ (A80) hồi tháng 8-9, ở khối xếp hình.

Với tâm thế muốn góp mặt trong sự kiện lớn của đất nước, Đăng không nghĩ sẽ có tiền hỗ trợ, cũng không được thông báo chi tiết về chế độ này, kể cả khi trường đã lấy số tài khoản của sinh viên.

Đến khi được trường chi trả, cuối tháng 11, nam sinh ký nhận 940.000 đồng, song trên phiếu bỏ trống số tiền. Đang “ngờ ngợ” đặt dấu hỏi về chuyện nhận tiền mặt và ký trắng, em và các bạn còn bất ngờ khi biết số tiền ít hơn 500.000 – 1,2 triệu đồng so với trường khác. Một số sinh viên lên gặp phòng Kế toán, lý do được đưa ra là “trừ tiền ăn”.

Ấm ức bị dồn nén, các em đăng bài lên mạng xã hội. Sự việc thu hút hàng chục nghìn tương tác và lan truyền nhanh chóng, buộc hiệu trưởng Phạm Văn Long phải đối thoại với sinh viên để làm rõ, hôm 1/12.

Đến tận hôm đó, Đăng mới vỡ lẽ: Theo quy định, tổng tiền hỗ trợ lẽ ra là 1,96 triệu đồng, trừ 440.000 tiền ăn, còn hơn 1,5 triệu. Các em sẽ còn được nhận tiền đợt 2.

“Nếu không bài lên mạng và được dư luận quan tâm, chưa chắc chúng em có được thông tin thế này”, Long nhìn nhận. Nam sinh và các bạn còn ấm ức, nghi ngờ như vì sao trường phải trả tiền hỗ trợ thành hai lần, số chi lẻ, không nhận được bản mềm các quyết định mức chi trả của cấp trên…, song không dám tiếp tục lên tiếng.

Sau sự việc ở Cao đẳng Du lịch Hà Nội, nhiều sinh viên trường khác mới được thông báo về khoản hỗ trợ A80.

Thanh Hương ở một trường đại học, góp mặt trong khối diễu hành, được nhận gần 1,8 triệu đồng song cũng không rõ cách tính, hay các khoản trừ như tiền ăn hay xe cộ…

“Em thắc mắc vì tiền có vênh với trường khác, nhưng lại nghĩ bao nhiêu cũng quý nên không hỏi lại”, Hương kể.

Sự việc cho thấy tiếng người học còn yếu, theo TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ Giáo dục và Đào tạo. Ông nhìn nhận lâu nay họ thường ở thế “nghe – chịu” trước nhiều thông báo của trường. Trong khi, Luật Giáo dục và Giáo dục nghề nghiệp quy định quyền của sinh viên là được cung cấp đầy đủ thông tin về học tập, rèn luyện; được đóng góp ý kiến, tham gia quản lý và giám sát hoạt động giáo dục trong trường.

Lý do đầu tiên là các em khó tiếp cận với thông tin chuẩn. Ông Vinh đặt câu hỏi làm thế nào để sinh viên biết tới những văn bản của cấp trên, được gửi theo ngành dọc cho trường. Do đó, khi trường (dù cố ý hay không) không công bố, sinh viên “khó có thể làm gì hơn”.

Thứ hai là họ thiếu kênh phản ánh đáng tin. Dù trường nào cũng có phòng Công tác sinh viên, song hiếm khi tiếp nhận và phản hồi một cách chính thức với những ý kiến ẩn danh.

Các buổi đối thoại thường được tổ chức theo từng học kỳ, theo ông Vinh là còn nặng hình thức, sinh viên đối diện trực tiếp với giảng viên nên ngại chia sẻ, sợ bị gây khó dễ.

“Điều đáng buồn là các buổi đối thoại đã ít, sinh viên chỉ có vài phút đặt câu hỏi, không có dữ liệu nền như công văn, biểu phí, quyết toán, nên tiếng nói ‘nhỏ’ vì thiếu căn cứ”, ông Vinh nói.

Minh Đăng cho biết trong hai năm học ở trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội, buổi đối thoại về tiền hỗ trợ A80 là cuộc đầu tiên em được biết và tham dự. Trước đó, những khi có thắc mắc, em chủ yếu hỏi giáo viên chủ nhiệm.

Lý do thứ ba, theo ông Vinh, còn từ sự thiếu chủ động của sinh viên. Nhiều em thờ ơ trước những quy định, quyền lợi “sát sườn” với mình, hoặc có cơ hội bày tỏ nhưng ngại ảnh hưởng nên giữ im lặng.

Khi đã ở thế yếu, lại không nắm chắc quy định, sinh viên không chỉ dễ mất quyền lợi, mà còn dễ bị dẫn dắt bởi tâm lý “không ai lên tiếng thì mình cũng thôi”, theo trưởng phòng Công tác sinh viên một trường đại học ở Hà Nội.

Ấm ức tích tụ, các em thường chọn “tung” ý kiến ẩn danh trên mạng xã hội. Cách làm này như con dao hai lưỡi, bởi phản ánh đúng có thể giúp thúc đẩy giải quyết sự việc, nhưng ngược lại sẽ ảnh hưởng tới trường và các em.

Về giải pháp, ông Vinh cho rằng cần coi “lấy người học làm trung tâm” là triết lý quản trị, không chỉ là khẩu hiệu. Mọi chính sách thu, chi, học liệu, thực tập đến hỗ trợ của doanh nghiệp phải được gửi tới sinh viên một cách minh bạch.

Theo ông Trương Đình Thăng, hiệu trưởng Cao đẳng Sư phạm Quảng Trị, các trường nên lập một số kênh tiếp nhận khiếu nại của sinh viên, kể cả ẩn danh và nghiêm túc rà soát, phản hồi rõ ràng. Thiết lập một cơ chế kiểm tra, giám sát chéo cũng cần để tránh việc sai phạm từ người đứng đầu và bị bưng bít.

Với sinh viên, các nhà giáo lưu ý cần quan tâm, chủ động tìm hiểu quy định liên quan, và quan trọng là tập thói quen “đòi hỏi đúng cách”. Tùy vấn đề, các em có thể gửi câu hỏi theo từng cấp, từ giáo viên chủ nhiệm tới khoa, phòng ban và ban giám hiệu. Hình thức hỏi phù hợp là qua kênh liên lạc nội bộ hoặc qua mail chính thức của trường.

Nếu phản ánh trên mạng, các em cần đảm bảo đã hiểu đúng, rõ sự việc, tránh chưa hiểu thấu đáo và đặt câu hỏi nghi vấn, có thể ảnh hưởng tới uy tín và hoạt động của trường.

“Quyền lợi chỉ bền khi đi cùng trách nhiệm. Sinh viên cần nâng cao kỹ năng đọc – hiểu, biết đặt câu hỏi đúng chỗ, phản ánh có căn cứ, không thờ ơ khi quyền lợi bị xâm phạm, nhưng cũng không hành động cảm tính, cực đoan”, ông Vinh đúc kết.

Tối 15/12, Minh Đăng bất ngờ khi nghe tin hiệu trưởng Phạm Văn Long cùng Trưởng phòng, chuyên viên phòng Công tác sinh viên bị bắt vì sai phạm liên quan việc chi trả cho sinh viên dịp A80.

Xen lẫn cảm giác thất vọng khi nhớ đến những lời khẳng định của hiệu trưởng như “không ký khống chứng từ”, “không ăn chặn”, Đăng thấy may mắn vì sự việc được giải quyết rõ ràng, triệt để.

Nam sinh và các bạn vẫn đang đợi trường trả nốt 580.000 đồng như lời hứa trong buổi đối thoại.

Thanh Hằng