Từng bước đẩy lùi “mụ vườn”

Một đêm cuối tháng 2, chị Xanh (22 tuổi, người dân tộc Ba Na vùng này không có họ, trú làng Kon Sơ Bai, xã Ia Khươl, tỉnh Gia Lai) bất ngờ trở dạ.

Đủ lý do để sinh tại nhà

Không có người đưa đi viện, chị Xanh bèn nhờ người sang nhà “mụ vườn” đến đỡ đẻ. Sau 3 giờ vật lộn với cơn đau, may mắn chị cũng hạ sinh được bé gái khỏe mạnh. “Đây là lần thứ 2 em sinh tại nhà. Trong quá trình mang thai, em đã được các cán bộ y tế, cán bộ xã tư vấn, hướng dẫn cách chăm sóc mẹ và thai nhi, nhưng khi đau đẻ lại không có người chở đi viện nên em mới sinh tại nhà chứ cũng biết nguy hiểm lắm” – chị Xanh nêu lý do. Sau khi sinh con, cả chị Xanh và bé gái đều chưa được tiêm các loại vắc-xin cần thiết.

Còn chị Trâm (cũng 22 tuổi, cùng làng Kon Sơ Bai) đang mang bầu 8 tháng, nhưng chưa xác định sẽ sinh con như thế nào. “Em cũng đã nhiều lần đi nghe tuyên truyền tại nhà rông thì thấy cán bộ nói nên đến bệnh viện sinh con để bảo đảm an toàn, nhưng người nhà thì nói đi tốn tiền, mất thời gian mà bao nhiêu người đẻ tại nhà có sao đâu. Do đó em lưỡng lự, chưa quyết định” – Trâm kể.

Bà Dung, Phó Phòng Văn hóa – Xã hội xã Ia Khươl, cho biết một thực tế là phụ nữ ở vùng sâu, vùng xa thường nghe lời cha mẹ và có quan niệm rằng “sinh ở nhà cho quen”, “đã sinh nhiều lần nên không cần đến trạm y tế”. Cùng với đó, điều kiện người dân còn nhiều khó khăn nên khi đến cơ sở y tế sinh nở sợ tốn nhiều chi phí, thời gian. Do đó, trên địa bàn xã vẫn còn tình trạng sinh con tại nhà.

Ông Vũ Đình Nam, Phó Trạm trưởng Trạm Y tế xã Ia Khươl, cho biết phụ nữ sinh con tại nhà có rất nhiều rủi ro như bị băng huyết sẽ không được điều trị kịp thời. Ngoài ra, còn có thể bị sót nhau thai, nhiễm trùng hậu sản do dụng cụ sử dụng không bảo đảm. Đặc biệt, có những sự cố như ngôi ngược, nếu không được can thiệp y tế kịp thời có thể tử vong cả mẹ lẫn con. Bản thân ông Nam cũng đã từng xử lý 2 trường hợp sinh con tại nhà gặp sự cố, rất may cả 2 trường hợp mẹ và con đều qua khỏi nguy hiểm.

Thống kê của Trạm Y tế xã Ia Khươl cho thấy từ đầu năm đến nay, toàn xã có 89 bà mẹ sinh con tại nhà, tỉ lệ hơn 28%. Nguyên nhân đa phần là do người dân chủ quan, thiếu kiến thức về nguy cơ và biến chứng khi sinh tại nhà. Cùng với đó, khoảng cách nhà xa cơ sở y tế, giao thông đi lại khó khăn nên người dân chưa đến bệnh viện sinh con.

Dần thay đổi

Chị Sai (43 tuổi, làng Kon Sơ Lal, xã Ia Khươl) cho biết đã sinh 3 người con, đứa nhỏ nhất mới 1 tháng tuổi. Trước đây, cũng nghe nhiều phụ nữ lớn tuổi sinh con tại nhà. Tuy nhiên, khi nghe cán bộ, bác sĩ tuyên truyền, hướng dẫn và thấy bản thân sức khỏe yếu nên 3 đứa con đều đến bệnh viện để sinh. “Ở bệnh viện sạch sẽ, con sinh ra được tiêm vắc-xin không lo đau ốm nên tôi cũng yên tâm. Khi sinh ở bệnh viện tôi chỉ phải lo tiền đi lại, ăn uống còn viện phí được hỗ trợ nên chỉ mất 250.000 đồng” – chị Sai kể.

Bà Trần Thị Yến, Phó Chủ tịch UBND xã Ia Khươl, cho biết để giảm thiểu tình trạng sinh con tại nhà, bảo đảm sức khỏe cho phụ nữ, chính quyền địa phương đã đề nghị Trạm Y tế xã cần tăng cường công tác truyền thông, tư vấn về chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ, đặc biệt là trong độ tuổi sinh đẻ và mang thai; chủ động phát hiện sớm các nguy cơ trong thai kỳ.

Cùng với đó, các tổ chức đoàn thể phối hợp chặt chẽ với ngành y tế để tuyên truyền sâu rộng đến từng thôn, làng, hộ gia đình về lợi ích của việc khám thai định kỳ, sinh đẻ tại cơ sở y tế an toàn và chăm sóc sau sinh.

Ngoài ra đề nghị mỗi gia đình, mỗi người dân hãy chủ động tìm hiểu kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản, đồng hành, chia sẻ và hỗ trợ phụ nữ trong suốt quá trình mang thai, sinh con và nuôi con nhỏ. Động viên các bà mẹ mang thai đi khám đúng lịch, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, và khi sinh thì cần sinh đẻ tại cơ sở y tế có chuyên môn.