Sống gần quán bún chả ở Hà Nội: Cứ đến bữa ăn là… đóng cửa, nín thở

“Cố thủ” trong nhà để… “trốn” khói

Gần 12h trưa, nhiều tuyến phố trên phố cổ Hà Nội đông dần lên không phải bởi khách dạo chơi, mà bởi những quán bún chả, thịt xiên bắt đầu đỏ lửa. Mặt trời đứng bóng, hơi nóng từ mặt đường hắt lên, hòa cùng khói than hoa bốc ra từ các bếp nướng đặt sát vỉa hè.

Nhiều hàng bún chả cùng nằm trên 1 con phố khiến khói mù mịt, ảnh hưởng đến các nhà xung quanh (Ảnh: Nguyễn Hà Nam).

Không gian vốn đã chật hẹp của phố cổ trở nên nặng nề hơn, mùi mỡ cháy quện đặc trong không khí, bám lên tóc, lên áo của những người đi ngang qua.

Ở tầng hai một căn nhà cũ trên phố Hàng Buồm, bà Nguyễn Thị H. (62 tuổi) đã quen với việc ăn trưa sớm bởi ngay dưới nhà bà là 2 hàng bán bún chả.

Giữa trưa, căn nhà thiếu ánh sáng và gió trời trở nên oi bức, nhưng bà đành chấp nhận. “Tôi ăn từ 11h kém, xong là đóng cửa ngay. Mở cửa ra cho thoáng thì không chịu nổi mùi khói. Ở trong thì nóng, mà ra ngoài thì cay mắt”, bà H. bộc bạch.

Bà H. bảo, khổ nhất là mùa hè, thời tiết oi bức, không khí đứng gió. Khói không bay đi đâu, lơ lửng ngay trước cửa sổ.

“Có hôm tôi vừa bưng mâm cơm lên bàn, khói bay vào, mùi thịt nướng lấn át cả mùi cơm canh. Ăn mà cứ thấy tức ngực, nuốt không trôi. Vậy nên, tôi phải ăn sớm rồi “cố thủ” trong nhà để tránh khói”, bà H. kể.

Với bà, buổi trưa và buổi tối đáng lẽ là khoảng thời gian nghỉ ngơi, lại trở thành lúc phải gồng mình chịu đựng.

Đúng giờ ăn trưa, một du khách nước ngoài đứng nép vào hiên nhà trên phố Hàng Giầy, tay cầm bản đồ giấy đã gấp nhàu. Mark Crack (35 tuổi, du khách Úc) cho biết, anh vừa rời một quán bún chả gần đó, không phải vì đồ ăn không ngon, mà vì cảm giác khó chịu khi ngồi quá lâu trong khói.

Nhiều người kinh doanh bún chả cũng phải bịt khẩu trang và không chịu được mùi khói (Ảnh: Nguyễn Hà Nam).

Cửa quán mở thẳng ra mặt phố, bếp than đặt sát lối đi. Mỗi lần quạt than được bật lên, khói theo gió lùa thẳng ra ngoài, quẩn ngay tầm người ngồi ăn. “Mùi rất hấp dẫn lúc đầu, nhưng chỉ sau khoảng 10-15 phút thì tôi thấy cay mắt và hơi tức ngực”, Mark nói.

Du khách người Úc cho biết, đây là lần thứ 2 anh đến Hà Nội và rất thích ẩm thực đường phố. Tuy nhiên, trải nghiệm buổi trưa ở phố cổ khiến anh khá bất ngờ.

“Tôi nghĩ nếu không quen thì sẽ rất khó ngồi lâu. Dù vậy, đây là một phần văn hóa rất đặc trưng của Việt Nam. Theo tôi, Hà Nội có thể tìm cách tổ chức tốt hơn để vừa giữ được hương vị của đồ ăn truyền thống, vừa khiến không gian dễ chịu hơn”, Mark chia sẻ thêm.

“Không khí sạch là có thể mở cửa để hít thở mà không sợ khói”

Trong khi đó, ở phía dưới vỉa hè trên phố Mai Hắc Đế (phường Hai Bà Trưng, Hà Nội), anh Trần Văn L., chủ quán thịt xiên nướng, cũng có nỗi khổ riêng. Anh thừa nhận, đứng cả buổi bên bếp than khiến bản thân thường xuyên cay mắt, tức ngực.

“Có hôm về nhà là không muốn nói chuyện với ai, chỉ thấy mệt”, anh L. kể. Tuy nhiên, nếu bỏ bếp than, anh sợ mất khách. “Khách ra ngoài hàng là để ăn mấy món này. Không có mùi, không có khói, người ta bảo bún chả “công nghiệp”, không còn “chất Hà Nội” nữa”, Anh L. bộc bạch.

Hình ảnh được cắt từ đoạn video phản ánh của người dân trên ứng dụng iHanoi, về một quán bún chả xả khói ra môi trường (Ảnh: Chụp màn hình).

Anh L. cho biết, bản thân anh cũng sẵn sàng thay đổi nếu có giải pháp nướng ít khói hơn mà vẫn giữ được hương vị quen thuộc, chi phí lại không quá cao.

Tuy nhiên, với những hộ buôn bán nhỏ lẻ như gia đình anh, việc tự đầu tư, tự xoay xở để chuyển đổi công nghệ vào thời điểm này là điều không dễ.

Những làn khói chiều ở các tuyến phố trên địa bàn Hà Nội vì thế không còn đơn thuần là mùi của đồ ăn. Nó là ranh giới mong manh giữa sinh kế và sức khỏe, giữa bản sắc và chất lượng sống.

​​Chị Lê Quỳnh G. (34 tuổi) đang mang thai tháng thứ bảy và sống trong một căn nhà nằm lọt thỏm giữa 3 quán bún chả. Buổi trưa, khi chồng đi làm, chị ở nhà một mình, đó cũng là lúc chị sợ nhất trong ngày.

Căn nhà của vợ chồng chị G. nằm trong ngõ, chỉ có một ô cửa sổ nhỏ nhìn ra giếng trời, nhưng khói than từ các quán nướng xung quanh vẫn len vào, bám đặc trong không khí. Chị không dám mở cửa chính vì khói bay thẳng vào nhà, cũng không dám ra ngoài vì bác sĩ dặn phải hạn chế di chuyển.

Những ngày gần đây, thai to hơn, chị thường xuyên buồn nôn, chóng mặt. “Có hôm tôi phải nằm nghiêng, áp mặt vào gối để dễ thở hơn”, chị G. nói.

Bác sĩ từng dặn chị G. hạn chế tiếp xúc với khói bụi, nhưng với chị, lời khuyên ấy gần như bất khả thi.

“Mỗi lần thấy khói vào nhà, tôi lại nghĩ không biết con mình có bị ảnh hưởng gì không. Tôi từng nghĩ đến việc về quê ở tạm, nhưng điều kiện kinh tế không cho phép, nhà chồng, công việc cũng vẫn còn ở đây. Với tôi, không khí sạch chỉ là có thể mở cửa để hít thở mà không sợ khói”, chị G. chia sẻ.

Một số quán bún chả trên phố cổ Hà Nội quạt than và bán hàng ngay trong ngõ nhỏ (Ảnh: Nguyễn Hà Nam).

Khi nghe nói thành phố Hà Nội bàn đến chuyện cấm xe xăng, giảm phát thải, chị G. cho rằng mong thành phố xem xét đến cả những vấn đề như ô nhiễm từ xây dựng, ô nhiễm khói bụi từ sinh hoạt. 

“Không ai muốn phố cổ Hà Nội mất đi món ngon, nhưng cũng không ai muốn phải sống trong cảnh nín thở ngay trong chính ngôi nhà của mình”, chị G. tâm sự.

Với chị, không khí sạch không phải là khái niệm lớn lao, mà chỉ là có thể mở cửa giữa ban ngày, thoải mái hít thở mà không phải khó chịu bởi mùi ám khói từ các hàng quán. 

Ảnh: Nguyễn Hà Nam