Hóa chất ‘hô biến’ thịt heo thành thịt bò độc hại đến đâu?

Vụ việc này cũng cảnh báo về chất lượng thực phẩm trên thị trường. Sau sữa giả, thực phẩm chức năng giả nay có thêm “heo giả bò” đánh lừa người tiêu dùng.

Thu lợi bất chính từ 15.000-40.000 đồng/kg thịt

Ngày 22-12, Công an TP.HCM cho biết đã khởi tố bảy bị can trong đường dây làm giả thịt bò từ thịt heo với quy mô lớn. 

Qua kiểm tra hai cơ sở tại phường Thới An và phường Hiệp Bình (TP Thủ Đức), cảnh sát phát hiện hàng trăm ký thịt bò nghi giả cùng hóa chất và dụng cụ chế biến.

Theo điều tra, từ tháng 2-2025 các đối tượng dùng thịt heo ngâm huyết heo và hóa chất Sodium Metabisulfite để tạo màu giống thịt bò, sau đó đóng gói, cấp đông và bán ra thị trường. 

Mỗi ngày các đối tượng sản xuất khoảng 600kg, cung cấp cho khoảng 75 quán ăn tại TP.HCM và các địa phương lân cận, thu lợi bất chính từ 15.000-40.000 đồng/kg.

Hiện Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP.HCM đang tiếp tục mở rộng điều tra, làm rõ vai trò của những người liên quan, truy xét đường dây tiêu thụ.

Nhưng đây không phải vụ “heo giả bò” cá biệt. Mới đây Phòng cảnh sát kinh tế Công an Hà Nội đã bắt băng nhóm bơm tinh chất vào 14 tấn thịt trâu giả để tạo vân mỡ, “hô biến” thành thịt bò Nhật Wagyu, bán ra thị trường với giá gấp năm lần. 

Kết quả giám định tại Viện Kiểm nghiệm quốc gia đã kết luận 24/29 mẫu thịt bò thu giữ có ADN là thịt trâu.

Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 22-12, PGS Nguyễn Duy Thịnh – nguyên giảng viên Viện công nghệ và thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội) – cho rằng hành vi của các đối tượng trên là gian lận thương mại bằng cách sử dụng hóa chất độc hại vào sản phẩm giá trị thấp (thịt heo), bán giá sản phẩm giá trị cao cấp (thịt bò), gây nguy hại cho sức khỏe người tiêu dùng.

“Bản thân thịt heo hay thịt bò đều là thực phẩm. Mối nguy hiểm thực sự đến từ việc sử dụng các loại hóa chất công nghiệp. Bất kỳ thực phẩm nào có chứa các chất này đều trở thành độc hại”, ông Thịnh nhấn mạnh.

Sodium Metabisulfite có thể gây độc

Với chất Sodium Metabisulfite, ông Thịnh cho biết chất này là một chất bảo quản bị cấm sử dụng trong các sản phẩm thịt. Đây là chất bảo quản mạnh, có khả năng ức chế sự phát triển của vi sinh vật, giúp thực phẩm chậm ôi thiu.

Ở dạng khí, chất này có thể gây cay mắt, kích ứng đường hô hấp, buồn nôn và nôn mửa; nếu tiếp xúc ở nồng độ cao có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. 

Ở dạng muối, khi ngấm vào thực phẩm, đặc biệt là thịt, Sodium Metabisulfite có thể gây độc hại cho cơ thể người tiêu dùng.

Theo quy định, Sodium Metabisulfite không được phép sử dụng để bảo quản thịt và các sản phẩm từ thịt. Chất này chỉ được cho phép dùng hạn chế đối với một số loại nông sản xuất khẩu như nhãn, vải với mục đích sát trùng bề mặt vỏ ngoài; khí SO₂ sinh ra sẽ bay hơi một phần trong quá trình bảo quản.

Mặc dù có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của tất cả mọi người, một số nhóm đối tượng đặc biệt nhạy cảm và chịu tác động nghiêm trọng hơn gồm: trẻ em, người cao tuổi, nhất là những người có bệnh nền và phụ nữ mang thai do nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.

Bác sĩ Châu Thị Anh, phụ trách khoa dinh dưỡng Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á TP.HCM, cũng cho biết Sodium Metabisulfite là hóa chất thường được sử dụng để khử trùng, chống oxy hóa, đồng thời là chất bảo quản. Khi hòa tan trong nước, Sodium metabisulfite giải phóng SO2 có đặc tính tẩy trắng mạnh.

Sodium Metabisulfite có một số tên gọi thông thường và các tên khoa học khác tùy theo cách gọi và ngành nghề sử dụng. Trong ngành công nghiệp thực phẩm nó thường được biết đến với mã số E223 và có thể dùng như một phụ gia.

Cụ thể, Sodium Metabisulfite có tác dụng bảo quản, tẩy trắng nên được sử dụng làm chất chống oxy hóa và bảo quản trong công nghiệp thực phẩm.

Các nghiên cứu cho thấy Natri Metabisulfite (một dạng của sản phẩm) có thể gây độc tế bào bình thường, làm giảm đáng kể khả năng sống sót của tế bào và gây ra quá trình tự chết của tế bào.

Chất này có thể gây ảnh hưởng đến hô hấp, đặc biệt gây tác dụng dị ứng đối với những người nhạy cảm với sulfite, bao gồm các ảnh hưởng đến hệ hô hấp như hen phế quản, khó thở, co thắt phế quản. Bên cạnh đó có thể gây tổn thương gan, thận nếu vượt quá ngưỡng cho phép.

Triệu chứng tiêu hóa Sodium Metabisulfite có thể gây dị ứng, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng. Các triệu chứng khác như rối loạn tuần hoàn và trầm cảm, tổn thương giác mạc, gây mù lòa, trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.