“Thể thao Việt Nam đang đắm chìm ở thành tích SEA Games, nên đầu tư cho Olympic”

Thể thao Việt Nam vừa kết thúc kỳ SEA Games 33 với thành tích 87 Huy chương vàng (HCV), 81 Huy chương bạc (HCB) và 110 Huy chương đồng (HCĐ), xếp thứ ba chung cuộc, sau Thái Lan và Indonesia.

Ông Nguyễn Hồng Minh – Nguyên Vụ trưởng Vụ Thể thao thành tích cao – Ủy ban TDTT (Ảnh: NVCC).

Sau giải đấu này, phóng viên Dân trí đã phỏng vấn chuyên gia Nguyễn Hồng Minh về thành tích của thể thao Việt Nam, vấn đề tồn đọng cũng như giải pháp nâng cao thành tích của vận động viên (VĐV).

Ông Nguyễn Hồng Minh nguyên là Vụ trưởng Vụ Thể thao thành tích cao (thuộc Ủy ban Thể dục thể thao), nguyên trưởng đoàn Thể thao Việt Nam (TTVN) tại các kỳ đại hội thể thao từ SEA Games, Asiad cho đến Olympic.

Vị chuyên gia này am hiểu thể thao nước nhà, đầy tâm huyết với những chuyển động của TTVN suốt nhiều thập niên đã qua. Ông Nguyễn Hồng Minh cũng nhiều lần dự đoán tương lai, dự đoán thành tích của TTVN tại các kỳ đại hội. Ngoài ra, ông Minh không ít lần đưa ra những ý kiến sâu sắc, thẳng thắn, góp ý cho TTVN.

Thể thao Việt Nam luôn ổn định ở top 3 tại các kỳ SEA Games

Đoàn thể thao Việt Nam kết thúc SEA Games 33 với 87 HCV, hoàn thành mục tiêu đề ra. Ông nhận xét ra sao về thành tích của chúng ta ở giải đấu vừa qua?

– Đoàn thể thao Việt Nam hội nhập với SEA Games 1989 tại Kuala Lumpur (Malaysia). Chúng ta từng trải qua thời gian dài chỉ xếp thứ 7 hay thứ 8 trên bảng tổng sắp. Tới SEA Games 1997 tại Jakarta (Indonesia), thể thao Việt Nam mới vươn lên vị trí thứ 5 với 35 HCV.

Trong thời kỳ ấy, Ủy ban thể thao Việt Nam báo cáo với Chính phủ kế hoạch tổ chức SEA Games ở Việt Nam với mục tiêu là đưa thể thao Việt Nam lọt vào top 3. Quá trình chuẩn bị đó kéo dài từ năm 1993 với chương trình “Mục tiêu đào tạo vận động viên” của Tổng cục thể dục thể thao. Sau đó, tới năm 1998, Chính phủ đã thông qua chương trình “Mục tiêu quốc gia đào tạo VĐV để tổ chức SEA Games ở Việt Nam”.

Tới năm 2003, SEA Games lần đầu được tổ chức ở Việt Nam. Tại đại hội năm đó, đoàn thể thao Việt Nam đã giành vị trí thứ nhất với 158 HCV. Từ đó tới nay, thể thao Việt Nam luôn nằm trong top 3 ở SEA Games và thực hiện được chỉ dẫn trong chiến lược phát triển thể dục thể thao năm 2010.

Đoàn thể thao Việt Nam xếp thứ ba chung cuộc ở SEA Games 33 (Ảnh: An An).

Chiến lược phát triển thể dục thể thao từ năm 2010 đến năm 2020 đã được Chính phủ phê duyệt nhấn mạnh nhiệm vụ: “Thể thao Việt Nam phải luôn nằm trong top 3 SEA Games”.

Ở hai kỳ SEA Games 31 và 32, đoàn thể thao Việt Nam đều giành vị trí nhất toàn đoàn. Điều đó cho thấy thể thao Việt Nam đã có tiến bộ và ổn định. Khi hòa nhập với SEA Games, chúng ta đã bắt nhịp được với “lối chơi” ở giải đấu này.

“Lối chơi” đó là gì? Đó là các nước chủ nhà khi tổ chức SEA Games đều đưa vào chương trình thi đấu các môn thế mạnh của mình, trong đó có nhiều môn “lạ” và đồng thời gạt đi những môn thế mạnh của các nước khác hoặc là nội dung mạnh trong từng môn thi đấu Olympic (mà luật thế giới đã ổn định).

Điều này tạo ra “cái lệ” và là mặt trái của SEA Games nhưng các nước đều chấp nhận cuộc chơi này, để đợi tới khi nước mình tổ chức thì cũng làm như vậy. Ngay cả khi Việt Nam tổ chức SEA Games, chúng ta cũng đưa nhiều môn thi đấu như lặn, đá cầu, Vovinam vào chương trình thi đấu. Kể cả SEA Games 33 vừa rồi, Thái Lan cũng làm điều tương tự, để gặt hái 233 HCV.

Vì thế, việc đánh giá thành tích, vị trí của toàn đoàn trở nên không khách quan. Nó không đánh giá được thực chất của nền thể thao quốc gia. Điều này đòi hỏi Liên đoàn thể thao Đông Nam Á có trách nhiệm xây dựng lại điều lệ, hiến chương, quy chế để có thể tập trung phát triển những môn thể thao Olympic và hạn chế những môn thể thao “lạ”, dẫn tới việc đánh giá không trung thực về sức mạnh của nền thể thao.

Các VĐV đã nỗ lực hết sức để mang về thành tích cho đoàn thể thao Việt Nam (Ảnh: Hải Long).

Theo ông, đâu là điểm sáng của thể thao Việt Nam ở SEA Games 33? Theo thống kê, chúng ta đã giành 67/87 HCV ở các môn thể thao Asiad và Olympic (chiếm 76%). Con số đó có ấn tượng với ông không?

– Trong bối cảnh rất khó khăn, chúng ta cần phải tôn vinh sự nỗ lực của thể thao Việt Nam và đặc biệt là tôn vinh những VĐV. Tất cả các VĐV thi đấu dù ở các môn nằm trong chương trình thi đấu ở Olympic hay các môn thể thao khác đều thể hiện tinh thần nỗ lực tột cùng.

Nếu như chúng ta xem các VĐV thi đấu, từ Nguyễn Thị Oanh, đội bóng chuyền nữ, đội tuyển đua thuyền, karate, pencak silat… thì mới thấy rằng hình ảnh nỗ lực, quyết tâm thi đấu rất cao, vì màu cờ sắc áo dân tộc.

Chúng ta cần biết rằng, để có thể bước lên tranh tài ở kỳ SEA Games, các VĐV đã phải trải qua 10-15 năm tập luyện trước đó. Đó là một quá trình đào tạo, tập luyện cực kỳ gian khổ trong thời gian rất dài. Hệ thống huấn luyện muốn tạo ra VĐV đỉnh cao cần mất ít nhất 8-10 năm, thậm chí là 15 năm.

Rõ ràng, đội ngũ VĐV và HLV đã có sự hy sinh rất lớn lao, qua nhiều năm tháng. Họ đã mất cả tuổi thanh xuân của mình để có được thành tích thể thao. Do đó, chúng ta đều trân trọng thành tích của các VĐV ở bất kỳ môn thể thao nào. Họ có quyền đòi hỏi sự quan tâm lớn từ những nhà quản lý thể thao cũng như Chính phủ.

Cố Chủ tịch Ủy ban Olympic quốc tế (IOC), ông Juan Antonio Samaranch, từng nói: “Nếu không có các VĐV thì không bao giờ có phong trào Olympic cả”. Ông ấy muốn tôn vinh các VĐV là thành phần chủ yếu, tạo nên giá trị của Olympic. Đối với thể thao Việt Nam hay bất kỳ nước nào cũng vậy, VĐV luôn được đặt ở trung tâm để mang lại thành tích thể thao cho dân tộc.

Phía sau những VĐV, đó là sự nỗ lực của các HLV, các nhà quản lý. Họ đã nỗ lực âm thầm để tạo nên thành tích cho đoàn thể thao Việt Nam ở SEA Games 33.

Từ chỗ đó, chúng ta cần đánh giá khách quan hơn về các VĐV và ngành thể thao. Chính phủ và các bộ liên quan cần có chế độ, danh hiệu để vinh danh cho họ.

Từ SEA Games 2015 tại Singapore, chúng ta đã tiến bộ ở các môn thể thao trong chương trình Olympic. Sau nhiều năm tranh luận, đấu tranh, ngành thể thao mới chuyển hướng đầu tư, hướng tới các môn thi đấu ở Olympic.

Việc thể thao Việt Nam thi đấu tốt ở các môn thể thao Olympic là điều đáng mừng (Ảnh: Mạnh Quân).

Ở giải đấu năm nay, chúng ta đã giành 59 HCV ở các môn thi đấu ở Olympic (chiếm 67%). Nếu tính cả hai môn thuộc chương trình thi đấu ở Asiad là karate và cầu mây, thể thao Việt Nam giành tổng cộng 67 HCV (chiếm 76%). Đó là điều đáng mừng, cho thấy sự phát triển ổn định của thể thao Việt Nam ở các môn thi đấu tại Olympic và Asiad, điển hình là điền kinh, bơi lội, bắn súng, đua thuyền, thể dục dụng cụ…

Quan điểm của tôi là ngay cả ở SEA Games, chúng ta vẫn nên tập trung vào các môn thể thao ở Olympic. Nếu như thể thao Việt Nam đứng đầu ở các môn thể thao này thì tuyệt vời. Đã có lúc chúng ta đứng đầu như điền kinh ở SEA Games 2015, bơi lội thời của Ánh Viên, thể dục dụng cụ, bắn súng… Chúng ta cũng tiến bộ ở các môn khác như đua thuyền, taekwondo…

Tôi theo dõi đội tuyển đua thuyền từ thời họ tập luyện ở Hồ Tây giữa mùa đông gió rét, trong điều kiện tập luyện không ổn định, rồi sau này, họ chuyển xuống sông Giá (Hải Phòng). Thầy trò ở đó mười mấy năm, trong điều kiện xa nhà, tự nấu nướng. Nhưng họ đã vươn lên đạt thành tích tốt ở các kỳ SEA Games gần đây. Đó là sự hy sinh vô giá.

Tôi luôn ủng hộ việc chúng ta bỏ qua vấn đề đứng ở đâu trên bảng tổng sắp SEA Games vì nó không phản ánh đúng thực trạng, thiếu khách quan. Thay vào đó, thể thao Việt Nam chỉ cần tập trung đứng nhất ở các môn thể thao ở Olympic. Chúng ta nên coi SEA Games là nấc thang rèn luyện cho Olympic và Asiad.

Những vấn đề cần khắc phục để vươn mình, hướng tới Asiad, Olympic

Vậy đâu là vấn đề tồn đọng của thể thao Việt Nam lúc này, thưa ông?

– Nói qua cũng phải nói lại, thành tích của các VĐV đỉnh cao của chúng ta chưa thực sự như ý ở kỳ SEA Games 33. Điền kinh (12 HCV) của chúng ta đã xếp sau Thái Lan. Bơi lội (6 HCV) cũng giảm sút về số lượng HCV. Bắn súng cũng vậy, chỉ có đua thuyền xuất sắc khi giành 10 HCV.

Trong thể thao, điều quan trọng nhất là kỷ lục và mức độ đo lường thành tích so với trình độ châu Á và thế giới. Ở giải đấu năm nay, mọi người đều ngạc nhiên, vui mừng và cổ vũ cho VĐV Puripol Boonsorn của Thái Lan chạy 100m với thành tích 9,94 giây. Đó là VĐV Đông Nam Á đầu tiên chạy dưới 10 giây. Ngay cả ở châu Á, chỉ có một vài VĐV từng làm được điều đó. Thành tích của Puripol Boonsorn thực sự đáng nể.

Trở lại với thể thao Việt Nam, chúng ta cần nhìn thẳng vào thực tế rằng trong đội ngũ những VĐV nào có thể vươn lên tầm Asiad và Olympic. Đó mới là điều quan trọng. Trong thành tích của điền kinh Việt Nam ở SEA Games, chỉ có hai VĐV vượt lên, còn lại đều không bằng trước đây.

Thể thao Việt Nam có hai VĐV trẻ rất triển vọng là Bùi Thị Kim Anh ở môn nhảy cao với thành tích 1,86m và Trần Thị Loan ở môn nhảy xa với thành tích 6,53m. Đó là các bạn trẻ mới 19-20 tuổi và đều cho thấy tiềm năng.

Tuy nhiên, ngay cả Nguyễn Thị Oanh cũng không có thành tích tốt so với trước đây. Còn ở môn nhảy cao, Bùi Thị Nhung từng vượt qua mức xà 1,94m vào năm 2005 nhưng ở kỳ này, Kim Anh mới chỉ chinh phục được mức xà 1,86m. Hay như ở Vũ Thị Hương từng chạy 100m với thành tích 11,34 giây vào năm 2009 nhưng mãi sau này, Tú Chinh mới tiệm cận được thành tích đó. Kể cả thành tích nhảy xa 6,53m của Trần Thị Loan cũng chưa bằng Thu Thảo ở Asiad 2018 ở Indonesia với 6,55m.

Chỉ số của các VĐV bơi lội cũng vậy. Chúng ta chưa có kỷ lục nào vượt lên tầm cỡ khu vực cũng như châu lục.

Tuy nhiên, thành tích của nhiều VĐV Việt Nam ở các môn Olympic lại không bằng trước đây (Ảnh: Anh Khoa).

Ngoài ra, HCV để tôn vinh thành tích cao nhất dành cho các VĐV tới tham dự giải đấu. Lấy ví dụ ở môn thể dục dụng cụ. Khi nhà vô địch thế giới Carlos Yulo không tranh tài ở SEA Games, chúng ta mới có cơ hội giành HCV ở môn này. Như ở kỳ SEA Games 31 ở Việt Nam, một mình Carlos Yulo đã giành tới 5 HCV.

Vấn đề đặt ra là gì? Nếu những VĐV Việt Nam bước ra tranh tài ở đấu trường châu lục sẽ như thế nào? Những môn nào có khả năng giành HCV Asiad?

Các nhà làm thể thao Việt Nam cần nghiên cứu vấn đề này, để phát hiện và bồi dưỡng VĐV, đặc biệt là các VĐV trẻ có thành tích đang lên. Chúng ta cần tập trung bồi dưỡng, đầu tư mạnh mẽ để nâng cao thành tích cho họ.

Nếu không tìm ra được những VĐV giỏi, có thành tích vượt trội thì thể thao Việt Nam sẽ lặp lại vòng “luẩn quẩn” cũ, đó là thi đấu tốt ở SEA Games nhưng lại không thành công ở Asiad hay Olympic. Hãy nhớ rằng chúng ta từng giành vị trí nhất toàn đoàn ở SEA Games 31 và 32 nhưng sau đó chỉ giành 3 HCV ở Asiad 2023 ở Hàng Châu (Trung Quốc).

Mục tiêu của thể thao Việt Nam ở thời điểm này phải là đấu trường Asiad hay Olympic, chứ không phải là giành vị trí trong top 3 ở SEA Games. Tuy nhiên, chúng ta vẫn “đắm chìm” trong mục tiêu này, dù đã trải qua 22 năm. Giờ đây, thể thao Việt Nam cần nâng cấp mục tiêu của mình.

Những nhà quản lý cần nhìn thẳng thắn vào vấn đề, xem trình độ VĐV, thành tích của chúng ta đang ở đâu so với châu Á và thế giới, không thể hài lòng với số lượng huy chương ở SEA Games và coi đó là thành công lớn.

Thể thao Việt Nam cần tìm kiếm VĐV trẻ và đầu tư trọng điểm để hướng tới thành tích tốt ở ASIAD và Olympic (Ảnh: Khoa Nguyễn).

Theo ông, chúng ta có giải pháp nào để vươn lên thành công ở Asiad hay Olympic?

– Hội nghị thể thao thành tích cao diễn ra vào đầu năm nay đã xác định mục tiêu của thể thao Việt Nam trong 10-15 năm tới là đấu trường Asiad và Olympic. Chúng ta cần kiên quyết vượt qua khó khăn để tập trung vào các môn này, theo chiến lược mới.

Chính phủ cần đầu tư mạnh mẽ, để tạo nên cú bứt phá mới cho thể thao Việt Nam. Còn cơ quan thể dục thể thao phải tìm kiếm những VĐV trẻ tuổi, có tiềm năng để tập trung nguồn lực đào tạo họ.

Hiện tại, thể thao Việt Nam có 3 yếu tố cản trở và rất khó cải thiện. Đầu tiên là vấn đề huấn luyện. Chúng ta thiếu những chuyên gia giỏi. Thứ hai, các VĐV Việt Nam không có nhiều điều kiện tập huấn ở các nước có trình độ thể thao tiên tiến. Cơ sở vật chất để các VĐV tập luyện và thi đấu không đạt chuẩn Olympic. Cuối cùng, chúng ta thiếu nền y học thể thao phát triển, đảm bảo chăm sóc, hồi phục và nâng cao thể trạng của các VĐV.

Chỉ khi chúng ta đầu tư tiền và nguồn lực khắc phục 3 vấn đề này, thể thao Việt Nam mới có thể hy vọng vươn lên, chinh phục đấu trường đỉnh cao.

Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi!