Thái Lan – Campuchia trước sức ép ngừng bắn

Ngày 22-12, ngoại trưởng các nước ASEAN đã dự cuộc họp đặc biệt tại Malaysia nhằm tìm cách khôi phục thỏa thuận ngừng bắn giữa Thái Lan và Campuchia sau hai tuần giao tranh ác liệt. Đây cũng là cuộc gặp trực tiếp đầu tiên có sự tham gia của đại diện hai nước kể từ khi giao tranh tái diễn hôm 7-12.

Sức ép từ bên ngoài

Theo Hãng tin Reuters, sau cuộc họp, Ngoại trưởng Thái Lan Sihasak Phuangketkeow thông báo nước này và Campuchia đã đồng ý tổ chức cuộc đàm phán biên giới vào ngày 24-12. 

Ông cho biết hai nước nhất trí tổ chức đàm phán thông qua Ủy ban Biên giới chung, một cơ chế song phương đã thiết lập, trong đó Thái Lan đề xuất địa điểm diễn ra tại đường biên giới ở tỉnh Chanthaburi của Thái Lan.

Các nhà phân tích chỉ ra nỗ lực thúc đẩy hòa bình của ASEAN diễn ra trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc đang theo đuổi các hoạt động ngoại giao riêng nhằm chấm dứt xung đột giữa Thái Lan – Campuchia, song cho đến nay chưa có dấu hiệu thành công.

Ông Sihasak cho biết cả Mỹ và Trung Quốc đều không tham gia vào quyết định nối lại đàm phán trong tuần này giữa Thái Lan – Campuchia, đồng thời nhấn mạnh đây là vấn đề Bangkok và Phnom Penh tự giải quyết với nhau.

Cuộc họp ngày 22-12 diễn ra trong bối cảnh Malaysia kêu gọi khối ASEAN đóng vai trò mạnh mẽ hơn trong việc chấm dứt xung đột giữa Thái Lan – Campuchia. 

“Tôi hy vọng cuộc họp đặc biệt này sẽ làm mới các nỗ lực của chúng ta nhằm đưa tình hình tại các khu vực bị ảnh hưởng trở lại ổn định. ASEAN phải làm bất cứ điều gì cần thiết để duy trì hòa bình và ổn định khu vực” – Ngoại trưởng Malaysia Mohamad Hasan phát biểu mở đầu cuộc họp.

Ông nói: “Mục tiêu của chúng ta không chỉ là xuống thang căng thẳng. Chúng ta phải tăng cường xây dựng lòng tin giữa các bên xung đột và mở ra triển vọng đối thoại bất chấp những khác biệt hiện hữu”.

Một ngày trước đó, cả Campuchia và Thái Lan đều kỳ vọng cuộc họp của ASEAN có thể giúp hạ nhiệt căng thẳng. Bộ Ngoại giao Campuchia cho biết: “Campuchia sẽ tái khẳng định lập trường kiên định của mình trong việc giải quyết các bất đồng và tranh chấp bằng mọi biện pháp hòa bình, đối thoại và ngoại giao, phù hợp với luật quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc và Hiến chương ASEAN”.

Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Thái Lan Maratee nhắc lại các điều kiện của Bangkok cho việc đàm phán, trong đó có yêu cầu Campuchia phải tuyên bố ngừng bắn trước và hợp tác trong nỗ lực rà phá bom mìn dọc biên giới. 

Từ trước cuộc họp của ASEAN, Chính phủ Thái Lan đã không đưa ra bảo đảm rằng cuộc họp này sẽ mang lại thỏa thuận ngừng bắn, nói rằng “lệnh ngừng bắn chỉ có thể đạt được khi nó chủ yếu dựa trên đánh giá tình hình thực địa của quân đội Thái Lan”.

Ngừng bắn trong tuần này?

Thái Lan và Campuchia cáo buộc nhau là bên có có hành động gây hấn và những động thái dẫn tới phá vỡ thỏa thuận hòa bình đạt được hồi tháng 10 tại Malaysia dưới sự chứng kiến của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Các cuộc tấn công dữ dội đã xảy ra tại nhiều địa điểm dọc theo đường biên giới trên bộ dài 817km giữa Thái Lan – Campuchia, từ các khu vực rừng núi gần Lào cho tới các tỉnh ven biển.

Theo Hãng tin AFP, các quan chức Thái Lan và Campuchia cập nhật đến nay giao tranh đã khiến ít nhất 23 người thiệt mạng ở phía Thái Lan và 20 người thiệt mạng ở Campuchia, đồng thời buộc tổng cộng hơn 900.000 người ở cả hai nước phải sơ tán.

Bộ Quốc phòng Campuchia cho biết giao tranh vẫn tiếp diễn vào ngày 22-12, đồng thời cáo buộc Thái Lan bắn pháo vào lãnh thổ Campuchia. Bộ Nội vụ Campuchia thông tin một thường dân mang quốc tịch Trung Quốc đã bị thương do pháo kích của quân đội Thái Lan. 

Trong khi đó, cuối tuần qua, Thái Lan cáo buộc Campuchia tìm cách bắn rocket vào một thị trấn biên giới và cho biết một binh sĩ Thái Lan đã mất một chân do trúng mìn.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết Washington hy vọng hai bên sẽ đạt được lệnh ngừng bắn mới vào đầu tuần này.

Tuy nhiên, Ngoại trưởng Thái Lan Sihasak cảnh báo rằng cuộc gặp sắp tới với Campuchia có thể cũng chưa mang lại thỏa thuận ngừng bắn ngay lập tức. “Lập trường của chúng tôi là lệnh ngừng bắn không thể đạt được bằng lời tuyên bố, mà phải xuất phát từ hành động” – ông nói.

Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim bày tỏ hy vọng cuộc họp mới nhất tại Malaysia giúp Thái Lan và Campuchia có thể đàm phán cởi mở, giải quyết bất đồng và đạt được giải pháp công bằng, lâu dài.

“Tôi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc Campuchia và Thái Lan duy trì tinh thần đối thoại, sự khôn ngoan và tôn trọng lẫn nhau nhằm chấm dứt căng thẳng và duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực” – ông Anwar viết trên mạng xã hội X từ hôm 21-12, đồng thời cho biết ông đã trao đổi với thủ tướng hai nước.

Tuần trước, Thủ tướng Anwar nhấn mạnh nhiệm vụ của ASEAN “là trình bày sự thật, nhưng quan trọng hơn là gây sức ép để họ (Thái Lan và Campuchia) nhận thức rằng việc bảo đảm hòa bình là điều cấp thiết”.