Những tư thế ngủ dễ chèn ép dây thần kinh

Hội chứng liệt đêm thứ bảy (Saturday night palsy) là dạng tổn thương dây thần kinh quay – dây thần kinh lớn nhất từ đám rối thần kinh cánh tay chi phối động tác duỗi cổ tay, ngón tay và cảm giác mu bàn tay.

BS.CKI Nguyễn Hữu Khánh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết tình trạng này thường xảy ra sau một đêm ngủ sâu, khi cánh tay bị đè ép kéo dài mà người ngủ không nhận ra. Khi thức dậy, người bệnh có thể không nhấc được cổ tay, bàn tay rũ xuống, tê bì hoặc yếu rõ rệt một bên tay.

Trong sinh hoạt hằng ngày, một số tư thế ngủ làm tăng nguy cơ chèn ép dây thần kinh quay. Phổ biến nhất là nằm nghiêng, đầu hoặc thân đè lên cánh tay trong thời gian dài. Khi đó, dây thần kinh bị ép giữa xương cánh tay và mặt phẳng cứng như giường hoặc ghế dẫn đến thiếu máu nuôi, phù nề thần kinh. Tình trạng này thường xảy ra ở người ngủ say, uống rượu bia hoặc dùng thuốc an thần.

Dây thần kinh quay chạy dọc mặt ngoài cánh tay, vị trí nông. Nếu ngủ ở tư thế ngủ gục trên bàn, ghế sofa, ghế xe, cánh tay buông thõng, dây thần kinh này rất dễ bị tổn thương khi tì đè lâu, cảm giác như liệt cánh tay sau khi thức dậy.

Nằm sấp, tay bị ép dưới ngực hoặc xoắn vặn ra sau cũng là tư thế nguy cơ cao. Áp lực đè trực tiếp lên cánh tay làm cản trở tuần hoàn nuôi dưỡng thần kinh. Thói quen gác tay qua thành giường, ghế khi ngủ say có thể khiến dây thần kinh bị kéo căng, chèn ép đồng thời làm triệu chứng nặng hơn.

Theo bác sĩ Khánh, hội chứng liệt đêm thứ bảy thường gây yếu cơ duỗi cổ tay và ngón tay khiến bàn tay rũ xuống, khó cầm nắm đồ vật. Một số người kèm theo tê bì, giảm cảm giác mu bàn tay. Tuy nhiên, người bệnh vẫn cử động được vai và khuỷu tay, không méo miệng, không nói đớ, giúp phân biệt với đột quỵ.

Phần lớn trường hợp liệt đêm thứ bảy có thể hồi phục nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng cách. Người bệnh thường được chỉ định nghỉ ngơi, tránh chèn ép, nẹp cổ tay ở tư thế trung gian, kết hợp thuốc giảm phù nề thần kinh hoặc vật lý trị liệu. Thời gian hồi phục dao động từ vài tuần đến vài tháng tùy mức độ tổn thương.

Bác sĩ Khánh khuyến cáo không nên chủ quan khi xuất hiện tình trạng liệt tay sau ngủ dậy. Nếu yếu tay kéo dài trên vài ngày, tê bì tăng dần, đau nhiều hoặc không giảm sau điều trị ban đầu, người bệnh cần đi khám tại bệnh viện có chuyên khoa thần kinh để được đánh giá bằng điện cơ hoặc hình ảnh học, loại trừ các tổn thương nặng hơn.

Phòng ngừa hội chứng này bằng cách tránh ngủ trong tư thế đè lên cánh tay, ngủ gục trên bàn ghế, không uống nhiều rượu bia trước khi ngủ. Khi ngủ, nên thay đổi tư thế nếu cảm thấy tê tay, sử dụng gối đỡ phù hợp để giảm áp lực lên chi trên.

Trọng Nghĩa