Giải bóng rổ Trẻ VnExpress

Sau 36 ngày tranh tài, giải khép lại ngày 7/12 với hai trận chung kết kịch tính. Đội nam THPT Vinschool The Harmony lên ngôi vô địch, trong
khi Phan Đình Phùng bảo vệ thành công danh hiệu ở nội dung nữ. Đây là mùa thứ ba của hệ thống giải và là mùa thứ hai liên tiếp được tổ chức tại
Hà Nội. Từ sức hút đăng ký, chất lượng chuyên môn đến chuỗi hoạt động đồng hành như School Tour và Media Day, giải đang hướng tới một mô hình
bóng rổ học đường chuẩn mực, giàu trải nghiệm và gần với nhu cầu thực tế của học sinh THPT.

Nhu cầu thi đấu bóng rổ học đường gia tăng

Mùa thứ hai tổ chức ở Hà Nội, mức độ quan tâm dành cho giải vượt ngoài dự tính của ban tổ chức. Chỉ trong một tuần mở cổng đăng ký, đã có 80
đội gửi hồ sơ. Do giới hạn quy mô, giải chọn 36 đội đăng ký sớm nhất, gồm 24 đội nam và 12 đội nữ. Lễ khai mạc sáng ngày 2/11, quy tụ đại diện 36
đội bóng đến từ 26 trường THPT trên địa bàn Hà Nội, diễn ra trong mưa lạnh nhưng vẫn quy tụ hàng trăm vận động viên, phụ huynh và khán giả.

Ông Vũ Văn Trọng, Phó chủ tịch Liên đoàn Bóng rổ Việt Nam (VBF), đánh giá: “Việc số đội tăng từ 24 năm ngoái lên 36 năm nay cho thấy sức hút
mạnh mẽ của phong trào bóng rổ học đường”. Ông nhận định Giải Bóng rổ Trẻ VnExpress (VYB) là một trong những giải bóng rổ học sinh có quy mô lớn,
tổ chức bài bản, góp phần phát hiện và bồi dưỡng tài năng trẻ.

So với bóng đá, bóng rổ phù hợp hơn với môi trường đô thị vốn có quỹ đất hạn chế. Sân bóng rổ có kích thước nhỏ hơn, có thể điều chỉnh linh
hoạt và dễ dàng tích hợp vào sân trường. Ngoài ra, bóng rổ gắn liền với văn hóa giới trẻ và thường được lựa chọn như một hình thức vận động hỗ
trợ phát triển thể chất cho học sinh. Tính giải trí với những pha ghi điểm liên tục cũng góp phần tạo sức hút cho môn này.

Không chỉ tác động đến thể chất, bóng rổ còn mang lại lợi ích về mặt tâm lý cho học sinh. Một nghiên cứu đăng trên PubMed Central năm 2024 cho
thấy, chương trình can thiệp bóng rổ cường độ vừa trong 8 tuần giúp học sinh lớp 10 cải thiện rõ rệt mức độ tự tin về thể chất và khả năng thích
nghi ở trường. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng hoạt động này góp phần tăng cường sự gắn kết xã hội giữa học sinh, qua đó hỗ trợ các em hòa nhập tốt
hơn với môi trường học đường.

Xây dựng truyền thống bóng rổ cho một trường THPT đòi hỏi phải giải nhiều bài toán phức tạp, từ việc duy trì tinh thần tự giác ở các cầu thủ,
xây dựng tính đoàn kết, duy trì nguồn quỹ sinh hoạt, tìm huấn luyện viên và quản lý. Đăng ký tham gia các giải đấu và duy trì cạnh tranh liên tục
chính là cách nhanh nhất để giải quyết những vấn đề này.

Năm 2025, nhu cầu tham gia giao lưu và cọ xát giữa các đội bóng THPT tiếp tục tăng. Tại TP HCM, Giải bóng rổ học sinh THPT 2025 quy tụ 72 đội
đến từ 59 trường. Với hệ giải mang tính liên tỉnh, MyTV High School Basketball 2025 có 46 đội tham dự đồng thời tại Hà Nội và TP HCM.

Đà tăng này phù hợp với định hướng đề án “Phát triển bóng rổ học đường đến năm 2030”, hướng tới phổ cập bóng rổ trong nhà trường, xây dựng hệ
thống tập luyện và thi đấu bài bản, qua đó tạo nền tảng để bóng rổ tiến gần nhóm môn thể thao phổ biến nhất ở học sinh, bên cạnh bóng đá.

Nhiều mô hình giải cùng thúc đẩy bóng rổ học đường

Để đáp ứng nhu cầu thi đấu ngày càng lớn, các sân chơi bóng rổ học đường được hình thành, chủ yếu vận hành theo hai mô hình. Một bên là các
giải do khu vực công dẫn dắt, bên còn lại là nhóm giải xã hội hóa do truyền thông, doanh nghiệp và các đơn vị tư nhân cùng tham gia. Hai mô hình
này tạo nên một bức tranh phong trào đa tầng, giúp các trường có thêm lựa chọn sân chơi, còn vận động viên có thêm cơ hội cọ xát theo nhiều chuẩn
trải nghiệm khác nhau.

Mô hình thứ nhất là nhóm giải do cơ quan quản lý giáo dục hoặc thể thao chủ trì, thường có Sở GD-ĐT, Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp với các
đơn vị chuyên môn. Trọng tâm của nhóm này là mục tiêu rèn luyện thể chất và duy trì phong trào rộng, nên cách tổ chức thường bám sát hệ thống
trường lớp, điều lệ rõ ràng, chú trọng tính sư phạm và đại trà.

Các giải theo hướng này có thể mở rộng quy mô lớn khi nhu cầu tăng, như trường hợp giải bóng rổ học sinh THPT 2025 tại TP HCM quy tụ 72 đội từ
59 trường, cho thấy vai trò “trụ cột” của khu vực công trong việc tạo nhịp thi đấu ổn định cho học sinh.

Mô hình thứ hai là nhóm giải xã hội hóa, nơi đơn vị truyền thông và doanh nghiệp đóng vai trò nổi bật trong việc nâng chuẩn tổ chức, mở rộng
trải nghiệm và lan tỏa phong trào ra ngoài phạm vi sân trường. Giải Bóng rổ Trẻ VnExpress 2025 – Cup Ziaja là ví dụ theo hướng này.

Trong bối cảnh nguồn lực công cho thể thao học đường còn hạn chế, mô hình xã hội hóa được xem là cách bổ sung nguồn lực hiệu quả, đồng thời
tạo điều kiện để các giải đấu phát triển thêm những hoạt động sáng tạo bên cạnh nội dung thi đấu.

Bóng rổ học đường gắn với chăm sóc sức khỏe tuổi dậy thì

Thể thao học đường không chỉ tạo sân chơi cho học sinh mà còn cần đáp ứng đúng nhu cầu của lứa tuổi 15-18 tuổi, giai đoạn chuyển tiếp mạnh từ
thiếu niên sang người lớn.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), độ tuổi này là giai đoạn cơ thể và tâm lý phát triển nhanh, ảnh hưởng đến cách các em cảm nhận, suy nghĩ và
tương tác với môi trường xung quanh. Những yếu tố thường ngày như giấc ngủ, ăn uống, cường độ vận động hay tình trạng da có thể tác động đến tâm
trạng và mức độ tự tin của học sinh. Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cũng lưu ý học sinh ở giai đoạn này nhạy cảm hơn trước ảnh hưởng từ bạn
bè, nhà trường và không gian số, vì vậy cần một môi trường tích cực để hình thành thói quen lành mạnh.

Một tổng quan hệ thống về mức độ không hài lòng cân nặng ở thanh thiếu niên 10-19 tuổi cho thấy tỷ lệ này dao động rộng, từ 18% đến 56,6% ở cả
hai giới, và thường cao hơn ở nữ. Nhiều nghiên cứu trong tổng quan ghi nhận tỷ lệ không hài lòng cân nặng ở nữ sinh có thể lên tới hơn 80% tùy
bối cảnh khảo sát.

Bên cạnh mức độ phổ biến, sự không hài lòng về hình ảnh cơ thể còn liên quan đến sức khỏe tinh thần. Một nghiên cứu theo dõi học sinh trung
học tại Mỹ ghi nhận mức độ không hài lòng về hình ảnh cơ thể liên quan với triệu chứng của nhiều dạng lo âu, đồng thời có thể ảnh hưởng đến quỹ
đạo lo âu xã hội và hoảng sợ theo thời gian.

Nắm bắt đặc điểm đó, Giải Bóng rổ Trẻ VnExpress 2025 – Cup Ziaja không chỉ dừng ở thi đấu mà còn triển khai các chương trình School Tour tại
trường học. Hoạt động này hướng đến tập huấn kỹ năng và chia sẻ kiến thức chăm sóc sức khỏe học đường, kết hợp giao lưu với chuyên gia, khách mời
và hoạt động bóng rổ cùng vận động viên chuyên nghiệp.

Cách tiếp cận này giúp mở rộng không gian của bóng rổ ra ngoài khuôn khổ sân đấu, gắn với các nội dung giáo dục phù hợp lứa tuổi. Bên cạnh nhu
cầu vận động, những vấn đề như thói quen sinh hoạt hay chăm sóc ngoại hình cũng là mối quan tâm của thanh thiếu niên, song chưa có nhiều không
gian để các em tìm hiểu và trao đổi một cách cởi mở.

Từ mùa 2024 đến 2025, School Tour đã đi qua 9 điểm trường tại hai miền. Năm 2024, chương trình được triển khai tại 5 trường ở Hà Nội; sang năm
2025 tiếp tục mở rộng với hai điểm trường tại Hà Nội và ba trường THPT ở TP HCM. Riêng mùa giải 2025, School Tour được tổ chức tại THPT Nguyễn
Bỉnh Khiêm sau vòng bán kết và THPT Phan Đình Phùng sau vòng chung kết, thu hút sự tham gia của đông đảo học sinh.

Đại diện thương hiệu Ziaja cho biết, đơn vị đồng hành cùng Giải Bóng rổ Trẻ VnExpress không chỉ ở vai trò tài trợ mà còn hướng tới việc hỗ trợ
học sinh trong giai đoạn nhiều thay đổi. Theo đại diện này, bên cạnh vận động và giao tiếp, học sinh cũng cần được trang bị kiến thức chăm sóc
sức khỏe, từ làn da đến thói quen sinh hoạt. School Tour được thiết kế để đưa những nội dung đó đến gần học sinh theo cách phù hợp với môi trường
học đường.

Nơi học sinh thể hiện cá tính

Cá tính của học sinh THPT thể hiện rõ qua cách các em chơi thể thao. Hai trận chung kết nam và nữ tại Giải Bóng rổ Trẻ VnExpress 2025 – Cup
Ziaja cho thấy chất lượng chuyên môn của các cầu thủ và dấu ấn tập thể của từng trường. Thế rượt đuổi tỷ số khiến mỗi tình huống phòng ngự, mỗi
cú ném đều mang tính quyết định. Đây cũng là lúc những gương mặt nổi bật thể hiện bản lĩnh dưới áp lực, trong khi toàn đội cho thấy sự gắn kết
thông qua phối hợp và kỷ luật chiến thuật.

Bên ngoài sân đấu, cá tính còn được thể hiện qua cách các cầu thủ xây dựng hình ảnh trên mạng xã hội. “Ở tuổi thanh thiếu niên, mong muốn được
thể hiện bản thân và được công nhận rất mạnh, và mạng xã hội trở thành nơi các em chủ động xây dựng hình ảnh, bản sắc cá nhân”, nhà nghiên cứu
tâm lý Vanesa Perez-Torres, Đại học Rey Juan Carlos (Tây Ban Nha) nhận định.

Để khuyến khích nhu cầu đó, ngày hội truyền thông Media Day của Giải Bóng rổ Trẻ VnExpress 2025 – Cup Ziaja được xây dựng như một không gian
để học sinh thể hiện cá tính theo cách tích cực. Ban tổ chức xây dựng cấu trúc nội dung gồm ảnh cá nhân, ảnh tập thể và ảnh nhóm 4-5 người, vừa
tôn vinh từng gương mặt, vừa giữ tinh thần đồng đội.

Đội nữ Việt Đức ở Media Day Giải bóng rổ VnExpress

Theo đại diện ban tổ chức, Media Day tạo điều kiện để học sinh thể hiện tình yêu với bóng rổ và cá tính riêng thông qua hình ảnh và video,
những hình thức quen thuộc với lứa tuổi THPT. Hoạt động được tổ chức ngay trước khi vòng bảng bắt đầu, góp phần tạo không khí sôi động và sự hứng
khởi cho các đội tham dự.

Hoạt động này bắt nhịp với thói quen tiêu thụ nội dung của học sinh, khi nhiều vận động viên chủ động quay clip giới thiệu đội, chia sẻ phong
cách thi đấu và câu chuyện của mình trong tập thể. Những video ngắn trở thành dấu ấn cá nhân, đồng thời là cách các em thể hiện niềm tự hào về
màu áo đội bóng và tên trường.

‘Trái ngọt’ của mô hình hợp tác ba bên

Sự kết hợp giữa thể thao, các hoạt động rèn luyện kỹ năng trong trường học và không gian để học sinh thể hiện cá tính là kết quả của mô hình
hợp tác ba bên, gồm truyền thông, doanh nghiệp và đơn vị bảo trợ chuyên môn. Trong mô hình này, mỗi đơn vị đảm nhiệm một vai trò riêng, góp phần
nâng cao chất lượng sân chơi học đường.

Giải Bóng rổ Trẻ VnExpress – Cup Ziaja do Báo VnExpress và Công ty Cổ phần Dịch vụ Trực tuyến FPT (FPT Online) tổ chức. Từ họp báo công bố đến
lễ bế mạc, giải được triển khai theo chuỗi sự kiện xuyên suốt, góp phần xây dựng hình ảnh nhất quán cho một sân chơi thể thao học đường.

Báo điện tử VnExpress phát huy thế mạnh truyền thông thông qua loạt bài khai thác câu chuyện của các cầu thủ và đội bóng, đồng thời xây dựng
hệ thống nội dung gồm landing page, ảnh và video để lưu giữ dấu ấn theo từng mùa giải. Gần 130 bài viết đã được xuất bản, tiếp cận hàng trăm
nghìn lượt độc giả, trong đó có nhiều độc giả trẻ.

Trên các nền tảng mạng xã hội, hệ thống fanpage của giải ghi nhận tổng cộng hàng trăm nghìn lượt tương tác với khoảng 200 bài đăng, cùng hàng
triệu lượt xem. Riêng hoạt động Media Day tạo ra 30 clip biến hình, 36 bộ ảnh cá nhân và nhóm, đồng thời ghi nhận khoảng 500 học sinh thay đổi
ảnh đại diện.

Thương hiệu dược mỹ phẩm Ziaja góp phần mở rộng các hoạt động của giải thông qua chương trình School Tour, đưa nội dung chăm sóc sức khỏe tuổi
dậy thì vào trường học theo cách gần gũi với học sinh. Trong khi đó, Liên đoàn Bóng rổ Việt Nam (VBF) giữ vai trò bảo chứng chuyên môn, giám sát
điều lệ, công tác trọng tài và quy trình vận hành, qua đó đảm bảo tính công bằng và tin cậy cho giải.

Khi các đơn vị truyền thông, doanh nghiệp và chuyên môn cùng tham gia, giải có thêm nguồn lực để tổ chức bài bản hơn, hình thành một hệ sinh
thái đủ rộng cho học sinh. Trong đó, các em vừa được thi đấu, vừa được trang bị kiến thức chăm sóc bản thân và có thêm không gian để thể hiện cá
tính theo hướng tích cực.

Quan trọng hơn, mô hình này cho thấy một hướng tiếp cận mới với thể thao học đường. Giải đấu không chỉ dừng ở kết quả trên sân mà trở thành
một phần của môi trường giáo dục, đáp ứng đồng thời nhu cầu vận động, phát triển cá nhân và kết nối của học sinh THPT.

Hải Long

Ảnh: VYB