Hình thành hệ sinh thái phát triển AI an toàn

Năm 2025 khép lại với dấu ấn nổi bật của trí tuệ nhân tạo (AI) khi công nghệ này vươn lên cấp độ mới, bùng nổ ứng dụng thương mại và lan tỏa sâu rộng vào mọi ngõ ngách đời sống.

Ứng dụng rộng rãi

Đến tháng 12-2025, website của ChatGPT vẫn là 1 trong 5 website được truy cập nhiều nhất thế giới và có hơn 800 triệu người dùng thật sự hằng tuần (chiếm 10% tổng số người trưởng thành trên thế giới) so với 400 triệu vào tháng 12-2024. Hiện đã có hơn 2 triệu nhà phát triển trên thế giới tích hợp API (giao diện lập trình ứng dụng) của nền tảng này vào các phần mềm và dịch vụ riêng của họ.

Nhiều người vẫn nhầm lẫn khi định danh “ChatGPT” cho các ứng dụng AI chatbot. Thật sự, thế giới chỉ có duy nhất một chatbot tên “ChatGPT” của OpenAI. Còn vô số AI chatbot khác là các ứng dụng AI riêng của từng nhà phát triển. Hiện nay, hầu như các “ông lớn công nghệ” toàn cầu đã đầu tư phát triển AI chatbot riêng của mình dựa trên công nghệ AI tạo sinh và các công nghệ AI khác, như Google Gemini, Microsoft Copilot, Meta AI, Grox (của xAI), Claude AI (Anthropic do Amazon và Google hậu thuẫn), Perplexity (Perplexity AI), Ernie Bot (Baidu)…

Theo khảo sát của Hostinger, một trong những nhà cung cấp dịch vụ web hosting hàng đầu thế giới, hơn 50% doanh nghiệp được khảo sát đã chi 20% ngân sách công nghệ để đầu tư cho AI. AI tạo sinh (GenAI) là công nghệ AI phổ biến nhất. Có tới 51% công ty được khảo sát đã sử dụng GenAI để tạo nội dung, hỗ trợ khách hàng và tự động hóa quy trình. Hiện nay, nhiều tác vụ AI đã có thể được xử lý tại điện toán biên gần với người dùng, tích hợp trực tiếp với thiết bị cá nhân, không cần kết nối internet hay truy cập các trung tâm dữ liệu.

Một thành quả mang tính đột phá là siêu máy tính AI mini nhỏ nhất thế giới DGX Spark được NVIDIA ra mắt hồi trung tuần tháng 10-2025 dành cho các nhà phát triển AI tới quy mô cá nhân. Nhỏ gọn như một chiếc hộp có thể đặt trên lòng bàn tay và nặng chỉ 1,2 kg, DGX Spark, dựa trên siêu chip GB10 Grace Blackwell Superchip, có sức mạnh xử lý tới 1.000 tỉ phép toán mỗi giây, có thể chạy tại chỗ các mô hình AI lớn tới 70 tỉ tham số. Các đối tác OEM của NVIDIA như Acer, ASUS, Dell Technologies, GIGABYTE, HPI, Lenovo, MSI đều có phiên bản DGX Spark mang thương hiệu riêng. Giá cũng chỉ khoảng 4.000 USD.

Định hình “luật chơi”

Hiện nay, các công cụ tìm kiếm như Google Search, Microsoft Bing, xAI Grok… đều đã tích hợp AI tạo sinh, cho ra những câu trả lời có sự tác động của AI.

Tuy nhiên, AI cũng có khả năng khuynh loát thông tin. Tập đoàn Công nghệ IBM (Mỹ) đã chỉ ra 10 mối nguy cơ từ AI: sự thiên vị, các nguy cơ an ninh mạng, các vấn đề về quyền riêng tư dữ liệu, các tổn hại môi trường, các rủi ro tồn vong, vi phạm sở hữu trí tuệ, chiếm mất công ăn việc làm, thiếu trách nhiệm, thiếu khả năng giải thích và minh bạch và thông tin sai lệch và thao túng. Bên cạnh đó, AI tạo sinh – một nhánh mới của AI có khả năng tạo và chỉnh sửa nội dung – cũng làm bộc lộ nhiều hệ quả ngoài mong muốn

Sự bùng nổ ứng dụng AI cùng những mặt trái của nó đã buộc nhiều quốc gia, ban hành nhiều chính sách quản lý nhằm bảo đảm an toàn và phát huy lợi ích của công nghệ này. Tính đến tháng 8-2025, có 18 quốc gia, trong đó có Trung Quốc, Nga, Iran, Cuba, CHDCND Triều Tiên, Syria… đã cấm ChatGPT vì lý do kiểm duyệt của chính phủ hoặc quy định về quyền riêng tư. Nhiều quốc gia đã ban hành quy tắc ứng xử hoặc khung quản lý về AI có trách nhiệm. Liên minh châu Âu (EU) có nguyên tắc điều chỉnh AI, Úc có 8 nguyên tắc đạo đức, Nhật Bản có hướng dẫn AI cho doanh nghiệp, Malaysia ban hành bộ quy tắc quốc gia, Mỹ xây dựng khung quản lý rủi ro AI.

Tại Việt Nam, hành lang pháp lý về AI cũng đang dần được hoàn thiện. Mới đây, Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS) đã công bố bộ quy tắc sử dụng AI có trách nhiệm trong truyền thông số. Đây là bộ quy tắc phiên bản 1.0, bám sát Luật Công nghiệp công nghệ số 2025, Luật Quảng cáo 2012 (sửa đổi 2025) cùng các nguyên tắc đạo đức quốc tế của UNESCO, OECD. Theo đại diện IPS, khung pháp lý và nguyên tắc quốc tế đã có nhưng vẫn xa lạ với phần lớn người dùng AI. Nhiều cá nhân sáng tạo nội dung độc lập cảm thấy bối rối khi phân định hành vi hợp pháp. Người dùng AI sáng tạo nội dung rất đa dạng, từ học sinh, sinh viên đến người đi làm. Vì vậy, xã hội cần thêm những hướng dẫn trực quan, dễ hiểu, gần gũi để AI vừa phát huy sáng tạo vừa bảo đảm chuẩn mực.

Luật Trí tuệ nhân tạo 2025 vừa được Quốc hội thông qua có ý nghĩa hết sức quan trọng, giúp định hình “luật chơi” rõ ràng cho việc nghiên cứu, phát triển, triển khai và sử dụng AI, thay vì để công nghệ này phát triển tự do, thiếu kiểm soát. Trước nguy cơ xâm phạm quyền riêng tư, lan truyền thông tin sai lệch, thao túng nhận thức hay thay thế lao động, luật đặt ra các nguyên tắc an toàn, minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Người dùng cũng được bảo vệ tốt hơn trước các hệ thống AI gây tổn hại, thiên lệch hoặc sử dụng dữ liệu cá nhân trái phép.

Doanh nghiệp có cơ sở pháp lý rõ ràng để đầu tư, thử nghiệm và thương mại hóa AI, giảm rủi ro pháp lý, tăng niềm tin thị trường. Luật cho thấy sự chủ động của Việt Nam trong việc theo kịp xu hướng toàn cầu, không để AI phát triển ngoài tầm kiểm soát.

Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho biết Việt Nam đã sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển như một quốc gia AI trong tương lai với việc hình thành hệ sinh thái AI có sự tham gia của các viện nghiên cứu, trường đại học, khu vực nhà nước, doanh nghiệp lớn, start-up, quỹ đầu tư và đối tác quốc tế.