Bộ Tư pháp đề xuất bãi bỏ nhiều loại giao dịch bắt buộc công chứng

Ngày 29.12, Bộ Tư pháp công bố tài liệu thẩm định dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Công chứng, do bộ này chủ trì soạn thảo.

Đề xuất bỏ nhiều loại giao dịch bắt buộc công chứng

Luật hiện hành quy định giao dịch phải công chứng là giao dịch quan trọng, đòi hỏi mức độ an toàn pháp lý cao và được luật quy định hoặc luật giao Chính phủ quy định phải công chứng.

Bộ Tư pháp cho biết đã rà soát tổng thể các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến giao dịch phải công chứng, chứng thực. Mục đích nhằm tạo thuận lợi cho người dân có nhu cầu công chứng giao dịch, hạn chế việc lạm dụng, gây phiền hà.

Qua đó, cơ quan soạn thảo đề xuất 2 phương án sửa đổi. Cả 2 phương án đều mang lại kết quả là bãi bỏ nhiều loại giao dịch bắt buộc công chứng, chuyển sang công chứng tự nguyện, theo yêu cầu.

Phương án 1 là cơ bản giữ nguyên như hiện nay, tuy nhiên có chỉnh lý theo hướng giao dịch phải công chứng là giao dịch được luật quy định phải công chứng, không bao gồm giao dịch được luật giao Chính phủ quy định.

Theo phương án này, văn bản nghị định sẽ không được quy định về giao dịch phải công chứng, bảo đảm nguyên tắc luật định đối với giao dịch phải công chứng.

Bộ Tư pháp tính toán, nếu áp dụng hướng trên sẽ giúp giảm bớt ít nhất 6 loại giao dịch phải công chứng hiện đang được quy định trong các nghị định mà không ảnh hưởng đến thẩm quyền và trách nhiệm xác định giao dịch phải công chứng tại các văn bản luật hiện hành và văn bản luật sẽ được ban hành trong thời gian tới.

Phương án 2 là liệt kê cụ thể các loại giao dịch phải công chứng và giao dịch công chứng theo yêu cầu.

Phương án này giúp giảm khoảng 7 loại giao dịch phải công chứng theo quy định của các luật, nghị định hiện hành. Ưu điểm là quy định trực tiếp về giao dịch phải công chứng trong luật, qua đó công chứng viên và người yêu cầu công chứng có thể xác định được ngay loại giao dịch dự kiến thực hiện có thuộc trường hợp phải công chứng không.

Có nên liệt kê giao dịch bắt buộc công chứng?

Theo dự thảo, 8 nhóm giao dịch bắt buộc công chứng được Bộ Tư pháp đề xuất tại phương án 2 gồm:

Hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất…; hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, tài sản gắn liền với đất.

Hợp đồng cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất; hợp đồng hợp tác kinh doanh bằng quyền sử dụng đất…

Hợp đồng mua bán, thuê mua, tặng cho, đổi, góp vốn, thế chấp bằng nhà ở giữa các cá nhân hoặc giữa các cá nhân với tổ chức không hoạt động kinh doanh bất động sản…

Hợp đồng chuyển nhượng hợp đồng kinh doanh bất động sản, hợp đồng mua bán, thuê mua nhà ở, công trình xây dựng…

Văn bản về thừa kế quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, tài sản gắn liền với đất; văn bản thừa kế về nhà ở.

Văn bản lựa chọn người giám hộ; văn bản thỏa thuận về việc mang thai hộ.

Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ.

Các loại giao dịch khác được luật quy định phải công chứng.

Dù có ưu điểm như đã nêu, song Bộ Tư pháp cho biết một số ý kiến cho rằng không nên quy định theo hướng liệt kê. Luật Công chứng chỉ nên quy định về các vấn đề liên quan đến trình tự, thủ tục công chứng, quản lý nhà nước về công chứng; các loại giao dịch phải công chứng nên được quy định tại các luật Đất đai, Nhà ở…