Vì sao mang thai thụ tinh ống nghiệm dễ nghén?

Nghén là hiện tượng sinh lý phổ biến trong thai kỳ, thường xuất hiện từ tuần thứ 5-6 và có xu hướng giảm dần sau ba tháng đầu. Triệu chứng thường gặp như buồn nôn, nôn ói, mệt mỏi, đầy hơi, mất ngủ… có thể xảy ra ở bất cứ thời gian nào trong ngày.

ThS.BS Đỗ Khắc Khánh, Trung tâm Sản Phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết nhiều phụ nữ mang thai IVF thường nghén nặng, kéo dài và ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt. Nguyên nhân có thể liên quan đến đặc điểm thai kỳ và tâm lý của thai phụ.

Biến động nồng độ hormone thai kỳ

Nguyên nhân khiến thai phụ thụ tinh ống nghiệm (IVF) thường nghén nặng liên quan đến hormone thai kỳ gia tăng nhanh, đặc biệt là estrogen và beta-hCG. Sau khi chuyển phôi thành công, nồng độ hCG ở thai phụ IVF thường tăng nhanh, cao hơn so với thai tự nhiên. hCG được xem là yếu tố chính gây buồn nôn và nôn ói do tác động lên trung tâm nôn ở não và hệ thần kinh trung ương.

Phụ nữ mang thai IVF thường phải bổ sung hormone estrogen và progesterone trong những tuần đầu để hỗ trợ phôi làm tổ và duy trì thai. Sự kết hợp giữa hormone nội sinh tăng cao và hormone bổ sung khiến cơ thể chưa kịp thích nghi, dẫn đến nghén nặng. Nhiều thai phụ IVF sử dụng progesterone đường uống, tiêm hoặc đặt âm đạo trong nhiều tuần, thậm chí đến hết ba tháng đầu mang thai. Progesterone có tác dụng làm giãn cơ trơn, làm chậm nhu động dạ dày – ruột, gây đầy bụng, chán ăn, buồn nôn và trào ngược dạ dày thực quản.

Mang đa thai

Thai IVF có tỷ lệ song thai hoặc đa thai cao hơn thai tự nhiên. Khi mang đa thai, nồng độ hCG và estrogen thường tăng cao gấp nhiều lần so với đơn thai, khiến tình trạng buồn nôn, nôn ói diễn ra thường xuyên. Thai phụ có thể nôn nhiều lần trong ngày, ăn uống kém, sụt cân, có trường hợp phải nhập viện truyền dịch do nghén nặng. Ngoài ra, tử cung to nhanh hơn trong đa thai cũng làm tăng áp lực lên dạ dày và thực quản, dễ gây trào ngược axit, ợ nóng, buồn nôn kéo dài.

Thể trạng và bệnh lý nền của thai phụ

Phụ nữ mang thai nhờ IVF thường thuộc nhóm hiếm muộn lâu năm, có thể kèm theo các bệnh lý nền như rối loạn nội tiết, hội chứng buồng trứng đa nang, lạc nội mạc tử cung, rối loạn chức năng tuyến giáp. Những yếu tố này làm cho cơ thể nhạy cảm hơn với các thay đổi trong thai kỳ, trong đó có nghén. Một số thai phụ thực hiện IVF ở độ tuổi lớn hơn so với trung bình, khả năng thích nghi sinh lý kém, hệ tiêu hóa dễ rối loạn khiến triệu chứng nghén trở nên rõ rệt.

Yếu tố tâm lý

Sau hành trình dài điều trị hiếm muộn, nhiều phụ nữ mang thai trong tâm trạng lo lắng, căng thẳng, sợ sảy thai. Stress có thể kích hoạt hệ thần kinh thực vật, làm tăng cảm giác buồn nôn, chán ăn và mệt mỏi. Hạn chế vận động, nằm nhiều để giữ thai cũng khiến quá trình tiêu hóa chậm lại, góp phần làm nặng thêm tình trạng buồn nôn và đầy bụng.

Bác sĩ Khánh lưu ý nghén nặng không đồng nghĩa với thai phát triển bất thường. Ngược lại, nhiều nghiên cứu ghi nhận nồng độ hCG cao và nghén rõ có thể là dấu hiệu thai đang phát triển tốt, bánh rau đang tăng tiết một số nội tiết tố như BhCG, estrogen vào máu người mẹ. Tuy nhiên, nếu thai phụ cơ địa nhạy cảm, nghén quá nhiều gây buồn nôn, nôn nghiêm trọng, khó kiểm soát, có thể bị giảm cân, suy nhược, mất nước…, ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý thì nên đi khám.

Để giảm nghén, thai phụ nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày, tránh để bụng đói, hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, uống đủ nước. Thai phụ nên nghỉ ngơi hợp lý, giữ tinh thần thoải mái, vận động nhẹ nhàng như đi bộ, yoga…

Trịnh Mai