Máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm F-35A của Không quân Mỹ (Ảnh: Military Watch).
Lầu Năm Góc vừa điều chỉnh kế hoạch mua sắm tiêm kích tàng hình thế hệ thứ 5 F-35 trong năm tài chính 2026. Theo đó, số lượng tiêm kích được đặt mua chỉ còn 47 chiếc, giảm khoảng 45% so với 86 chiếc đã được phê duyệt trong năm tài chính 2024.
Theo kế hoạch mới, Lầu Năm Góc sẽ đặt mua 24 chiếc F-35A cho Không quân. Thủy quân lục chiến sẽ nhận 11 chiếc F-35B. Riêng dòng F-35C có tổng cộng 12 chiếc được mua, trong đó Hải quân được phân bổ 8 chiếc, còn 4 chiếc thuộc về Thủy quân lục chiến.
Quyết định cắt giảm khoảng 50% kế hoạch mua sắm F-35A của Bộ Quốc phòng Mỹ diễn ra trong bối cảnh ngân sách được tái phân bổ để ưu tiên cho chương trình phát triển tiêm kích thế hệ thứ 6 F-47.
Ngoài ra, phi đội tiêm kích thế hệ thứ 5 của Lực lượng Vũ trang Mỹ, do Không quân, Thủy quân lục chiến và Hải quân cùng vận hành, đang gặp nhiều hạn chế về khả năng sẵn sàng tác chiến. Báo cáo mới nhất của Văn phòng Tổng thanh tra Bộ Quốc phòng, công bố vào tháng 12/2025, cho thấy tỷ lệ này chỉ đạt khoảng 50%.
Đầu năm nay, báo cáo thường niên của Ban Thử nghiệm và Đánh giá Hoạt động (DOT&E) đã chỉ ra hàng loạt thách thức kéo dài của chương trình F-35, đặc biệt là tiến độ nâng cấp lên chuẩn phần cứng và phần mềm Technology Refresh-3 (TR-3), vốn đã bị chậm trễ trong thời gian dài.
Những vướng mắc kéo dài đã khiến lộ trình nâng cấp tiêm kích lên chuẩn Block 4 bị lùi sang đầu những năm 2030. Sự cộng hưởng của các yếu tố này được cho là đã làm giảm đáng kể mức độ ưu tiên và nhu cầu của Lầu Năm Góc đối với dòng máy bay F-35.
Việc cắt giảm đơn đặt hàng F-35 diễn ra trong bối cảnh Không quân Mỹ đang phải chịu áp lực ngày càng lớn về ngân sách, chủ yếu bắt nguồn từ chi phí phát triển, mua sắm và vận hành của chương trình tiêm kích thế hệ thứ 6. Trong khi đó, Bộ Quốc phòng vẫn tiếp tục trì hoãn chương trình F/A-XX của Hải quân Mỹ, nhằm ưu tiên phân bổ nguồn lực tài chính cho F-47.
Dù số lượng đơn đặt hàng phục vụ Lực lượng Vũ trang Mỹ đã sụt giảm đáng kể, sản lượng F-35 dự kiến vẫn duy trì ở mức cao, vượt 130 chiếc mỗi năm, nhờ nhu cầu từ các khách hàng nước ngoài tiếp tục gia tăng.
Đến nay, F-35 đã được 20 quốc gia trên thế giới đặt mua. Việc mẫu tiêm kích này thường xuyên giành ưu thế trong các cuộc đấu thầu cho thấy vị thế đặc biệt của nó, với tư cách là dòng tiêm kích thế hệ thứ 5 duy nhất hiện vẫn đang được sản xuất hàng loạt trên thế giới.
Trong khi các khách hàng truyền thống như Đức và Anh được dự báo sẽ tiếp tục mở rộng đơn đặt hàng, nhiều khách hàng mới, như Bồ Đào Nha và Ả rập Xê út, cũng được kỳ vọng sẽ ký kết hợp đồng mua sắm.
Việc Mỹ cắt giảm đơn đặt hàng trong nước vì thế tạo điều kiện để các hợp đồng xuất khẩu được triển khai nhanh hơn, khi phần lớn năng lực sản xuất được chuyển hướng sang thị trường nước ngoài.
Tố Uyên
Nguồn: https://dantri.com.vn/the-gioi/ly-do-my-giam-manh-dat-hang-bong-ma-bau-troi-f-35-20251230141320579.htm
