Từ cuộc họp tại Nhà Trắng hồi tháng 5, chính quyền Tổng thống Trump từng bước định hình cách gây sức ép với Venezuela bằng biện pháp kinh tế và quân sự.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 29/12 cho biết lực lượng nước này đã lần đầu tiên tập kích mục tiêu trên bộ ở Venezuela, nhắm vào một bến tàu nghi là nơi neo đậu của các phương tiện chở ma túy. Động thái này đánh dấu bước leo thang đáng kể trong chiến dịch tăng sức ép của Mỹ với Venezuela, được định hình từ một cuộc họp ở Nhà Trắng 7 tháng trước.
Trong cuộc họp diễn ra vào một buổi tối cuối tháng 5, Tổng thống Trump triệu tập Ngoại trưởng Marco Rubio đến Nhà Trắng để thảo luận đối sách về vấn đề Venezuela. Cuộc họp còn có sự tham gia của Phó chánh văn phòng Nhà Trắng Stephen Miller.
Ngoại trưởng Rubio có quan điểm chỉ trích chính quyền Tổng thống Nicolas Maduro, ủng hộ phe đối lập ở Venezuela, còn cố vấn an ninh quốc gia Miller đang xem xét các phương án tập kích xuồng ma túy ở ngoài khơi Trung Mỹ.
Tổng thống Trump lúc này đối mặt sức ép từ nhóm ba hạ nghị sĩ Cộng hòa gốc Cuba, yêu cầu chấm dứt hoạt động của tập đoàn dầu mỏ Chevron tại Venezuela. Chevron đang là tập đoàn dầu khí nước ngoài duy nhất còn hoạt động ở Venezuela theo giấy phép đặc biệt được cấp để giúp họ miễn trừ lệnh trừng phạt của Mỹ.
Giấy phép này cho phép Chevron, trụ sở ở bang Texas, hoạt động ở Venezuela và xuất khẩu dầu ở mức hạn chế, trong khuôn khổ thỏa thuận thu hồi nợ với công ty dầu mỏ nhà nước Venezuela PDVSA. Ông Trump không muốn chấm dứt hoạt động của Chevron tại Venezuela, vì làm như vậy, Washington sẽ đánh mất vị thế duy nhất còn lại trong ngành dầu khí quốc gia Nam Mỹ, tạo điều kiện cho các công ty Trung Quốc vào lấp chỗ trống.
Tuy nhiên, ông Trump cần lá phiếu ủng hộ của ba hạ nghị sĩ Cộng hòa gốc Cuba để Đạo luật To Đẹp được thông qua và cần cho họ thấy Mỹ “mạnh tay” với chính quyền Tổng thống Maduro. Hiểu được thế khó của Tổng thống, ông Miller đã nêu những ý tưởng đã ấp ủ về tập kích xuồng ma túy trên biển Caribe.
Theo các nguồn tin, tại cuộc họp tối hôm đó, ba hướng mục tiêu chính sách vốn tách biệt của Mỹ bắt đầu hội tụ, hình thành chiến lược kết hợp giữa biện pháp quân sự và kinh tế, vừa giúp Washington đối phó các băng đảng, gia tăng sức ép với ông Maduro và duy trì khả năng tiếp cận trữ lượng dầu mỏ của Venezuela.
Sau cuộc họp, ông Trump quyết định không gia hạn giấy phép của Chevron khi nó hết hạn vào ngày 27/5. 5 tuần sau, lưỡng viện quốc hội thông qua Đạo luật To Đẹp của Tổng thống Mỹ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (giữa), Ngoại trưởng Marco Rubio (trái) và Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth tại cuộc họp báo ở Palm Beach, bang Florida ngày 22/12. Ảnh: Reuters
Ý tưởng dùng biện pháp quân sự để gây sức ép với Venezuela dường như được manh nha từ tháng 2, khi Ngoại trưởng Rubio ký thỏa thuận với Tổng thống El Salvador Nayib Bukele để đưa 300 người nhập cư Venezuela bị cáo buộc là thành viên băng đảng đến nhà tù CECOT ở nước này. Sau cuộc gặp, ông Rubio liệt 8 băng đảng tại Mỹ Latin vào danh sách tổ chức khủng bố, đứng đầu là nhóm Tren de Aragua ở Venezuela.
Ông Miller đã chuẩn bị cơ sở pháp lý cho nỗ lực này. Đó là Đạo luật Kẻ thù từ bên ngoài (AEA) năm 1798 cho phép giam giữ và trục xuất ngay lập tức công dân của một quốc gia bị coi là đã xâm lược hoặc đang ở trong tình trạng chiến tranh với Mỹ.
Tháng 3, ông Trump ký sắc lệnh hành pháp viện dẫn AEA, cảnh báo về “cuộc xâm lược nước Mỹ của Tren de Aragua”. Sắc lệnh được ví như phát súng mở màn cuộc đối đầu giữa Mỹ và Venezuela, cho rằng Tren de Aragua có liên hệ với chính quyền ông Maduro, dù Caracas nhiều lần bác bỏ.
Các tòa án tại Mỹ nhanh chóng phán quyết rằng nhập cư trái phép không được coi là “hành vi xâm lược” để áp dụng AEA. Dù vậy, ông Miller vẫn không từ bỏ công cụ này, mà để ngỏ khả năng kích hoạt đạo luật khi Washington “thực sự rơi vào trạng thái chiến tranh” với Caracas, theo một cựu quan chức Mỹ.
Đồng thời, ông Miller bắt đầu xem xét những chính sách không liên quan trực tiếp đến Venezuela và dựa trên cái gọi là “cuộc chiến chống khủng bố” của Mỹ. Đầu tháng 5, đội ngũ của Phó chánh văn phòng Nhà Trắng đề xuất bổ sung các phương án sử dụng vũ lực nhằm vào băng đảng ma túy.
Các nguồn thạo tin nói giới chức Mỹ đã bàn luận những ý tưởng kiềm chế, như Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) tấn công bí mật nhằm vào tàu đang neo đậu nhưng không có người hoặc cho nổ “xuồng ma túy giả” để gieo rắc nỗi sợ cho băng đảng. Tuy nhiên, nhóm của ông Miller muốn tung đòn đánh thật sự và công khai.
Đến tháng 6, đề xuất mở chiến dịch trên biển Caribe được nêu ra trong Lầu Năm Góc. Kế hoạch ban đầu chưa tập trung vào Venezuela, nhưng nội dung nhanh chóng được thay đổi để phù hợp mối quan tâm của Tổng thống Trump đối với dầu mỏ, nguồn tài nguyên giá trị nhất ở quốc gia này.
Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro phát biểu tại Caracas ngày 15/9. Ảnh: AFP
Tổng thống Trump sau đó tổ chức loạt cuộc họp tại Nhà Trắng để bàn về khả năng không kích “xuồng ma túy” ở Venezuela. Cuối tháng 7, ông đảo ngược quyết định liên quan giấy phép của Chevron. Động thái diễn ra vào khoảng thời gian ông Maduro trả tự do cho 10 công dân Mỹ để đổi lấy hơn 250 người Venezuela đã đưa tới El Salvador.
Tuy nhiên, ở hậu trường, ông chủ Nhà Trắng lại chọn lộ trình đối đầu. Ngày 25/7, ông ký mật lệnh yêu cầu Lầu Năm Góc đối phó các nhóm buôn ma túy. Thông tin rò rỉ cho thấy mật lệnh đề xuất tấn công xuồng chở ma túy trên vùng biển quốc tế, yêu cầu Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth nhắm vào phương tiện của 24 nhóm “khủng bố ma túy”, trong đó có các nhóm từ Venezuela.
Lệnh này không được thông qua các cuộc tham vấn trong Lầu Năm Góc hay Hội đồng An ninh Quốc gia. Một nhóm nhỏ trong Lầu Năm Góc lập kế hoạch tác chiến. Ông Hegseth ký lệnh triển khai ngày 5/8, dựa trên khuôn mẫu các lệnh tấn công bằng drone trước đây. Ngày 2/9, quân đội Mỹ không kích “xuồng ma túy” đầu tiên trên biển Caribe, khiến 11 người thiệt mạng.
Bài binh bố trận của Mỹ xung quanh Venezuela. Bấm vào ảnh để xem đầy đủ
Tính đến ngày 22/12, Mỹ đã thực hiện ít nhất 29 đợt không kích, khiến hơn 100 người chết. Trong lúc duy trì chiến dịch chống ma túy, Tổng thống Trump, ông Rubio và ông Miller bước sang giai đoạn tiếp theo là bắt giữ các tàu chở dầu để bóp nghẹt huyết mạch kinh tế của Venezuela.
Tổng thống Trump nhiều lần ám chỉ Mỹ có thể triển khai nỗ lực trên bộ ở Venezuela, tuyên bố “đang bao vây hoàn toàn” quốc gia này bằng lệnh phong tỏa đường biển và sẽ còn mở rộng quy mô.
Giới chức Mỹ nói ông Maduro phải hoàn trả dầu mỏ và các tài sản khác mà Washington cho là đã bị Caracas “đánh cắp” để được dỡ phong tỏa. Tổng thống Maduro cáo buộc Mỹ có ý định lật đổ ông và âm mưu “cướp đoạt” kho dầu mỏ khổng lồ cùng các tài nguyên khác của Venezuela.
Venezuela có trữ lượng dầu mỏ ước tính 303 tỷ thùng, lớn nhất thế giới và xấp xỉ mức của Mỹ và Arab Saudi cộng lại. Quốc gia Nam Mỹ còn có lượng lớn tài nguyên thiên nhiên khác như khí đốt, vàng, sắt, bauxite, đồng, nickel, titan và kẽm.
“Họ đang muốn có trữ lượng dầu khí của Venezuela mà không phải trả một xu nào”, Phó tổng thống kiêm Bộ trưởng Dầu mỏ Venezuela Delcy Rodríguez nói.
Như Tâm (Theo AFP, Reuters, Axios)
Nguồn: https://vnexpress.net/cach-my-dinh-hinh-chien-luoc-gay-suc-ep-voi-venezuela-4999331.html
