5G Việt Nam nhìn lại sau một năm ‘thần tốc’

Nếu ví 5G là “đường cao tốc” của kỷ nguyên số, thì năm 2025 Việt Nam đã hoàn thành việc ‘trải nhựa’ với tốc độ chưa từng có. 5G được xác định là hạ tầng chiến lược quốc gia theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị với tư duy “hạ tầng đi trước”, do vậy các nhà mạng lớn đã dồn toàn lực cho cuộc đua này.

Số liệu từ Viettel Telecom cho thấy quy mô đầu tư khổng lồ: Chỉ tính riêng năm 2025, nhà mạng đã lắp đặt hơn 23.500 trạm, nâng tổng số lên 30.000 trạm trên toàn quốc. Tại tọa đàm “Thương mại hóa 5G đã tác động đến kinh tế Việt Nam ra sao?” diễn ra ở Hà Nội mới đây, bà Nguyễn Hà Thành, Phó tổng giám đốc Viettel Telecom khẳng định vùng phủ sóng 5G ngoài trời đã đạt 90% dân số. Quy mô này tương đương với hạ tầng 4G giai đoạn đầu nhưng được hoàn thành trong thời gian ngắn kỷ lục.

Không đứng ngoài cuộc, VNPT và MobiFone cũng có những bước đi chiến lược. VNPT đặt mục tiêu phủ sóng 55 – 60% dân số với kiến trúc mạng 5G Standalone (độc lập) hiện đại, tập trung vào các đô thị lõi và khu công nghiệp.

Trong khi đó, MobiFone chọn cách tiếp cận thận trọng hơn khi thí điểm tại những khu đô thị thông minh, xem đây là bước đệm cho giai đoạn bùng nổ từ năm 2026. Ông Nguyễn Tuấn Huy, Phó trưởng ban Công nghệ Tổng công ty MobiFone cho rằng 5G trước hết cần được ứng dụng vào các bài toán kết nối máy – máy, IoT và phát triển đô thị thông minh, bởi đây là môi trường mà độ trễ thấp và khả năng kết nối hàng loạt thiết bị có thể phát huy tối đa lợi ích của công nghệ.

Bài toán ứng dụng 5G còn dang dở

Dù “cao tốc” 5G đã sẵn sàng, nhưng những “đoàn xe” chạy trên đó lại cho thấy sự phân hóa rõ rệt. Ở mảng tiêu dùng cá nhân (B2C), 5G đã nhanh chóng chứng minh giá trị. Với tỷ lệ thiết bị đầu cuối hỗ trợ 5G tăng vọt từ 30% lên hơn 60%, người dùng đã bắt đầu tận hưởng các trải nghiệm giải trí tốc độ cao. Minh chứng rõ nét nhất là các sự kiện âm nhạc kết nối hai đầu cầu Nam – Bắc với độ trễ gần như bằng 0, hay làn sóng nông dân vùng sâu vùng xa livestream bán nông sản chất lượng cao trực tiếp tại vườn nhờ kết nối ổn định.

Tuy nhiên, ở mảng ứng dụng cho doanh nghiệp (B2B) và chính phủ (B2G), vốn được xem là “mỏ vàng” thực sự của 5G thì bức tranh lại trầm lắng hơn. Theo đại diện các nhà mạng, rào cản nằm ở hệ sinh thái. Một nhà máy thông minh hay một đô thị số không chỉ cần sóng 5G, mà cần sự đồng bộ của AI, Big Data, Cloud và mức độ tự động hóa cao. Trong khi đó, phần lớn nhà máy tại Việt Nam vẫn nặng về gia công, chưa có nhu cầu cấp thiết để đầu tư mạng riêng (Private Network) đắt đỏ.

Giới chuyên gia nhận định, giai đoạn hiện tại là bước chuyển tiếp tất yếu. Trên thế giới, các ứng dụng hướng đến người tiêu dùng luôn đi trước vì dễ triển khai. Còn mô hình phức tạp như cảng biển thông minh, điều khiển drone cứu hộ hay giao thông số cần thêm thời gian để “chín”.

Lãnh đạo các nhà mạng cũng đồng thuận rằng không thể đo đếm hiệu quả 5G chỉ bằng doanh thu cước phí viễn thông ngắn hạn. Với suất đầu tư cao gấp nhiều lần 4G, mạng 5G cần được nhìn nhận là hạ tầng nền tảng để nâng cao năng suất lao động quốc gia. Giai đoạn 2026 – 2030 được kỳ vọng sẽ là thời điểm 5G thực sự tỏa sáng, khi sự hội tụ của dữ liệu và công nghệ tạo ra những mô hình kinh doanh mới, đưa nền kinh tế số Việt Nam cất cánh.