Nhìn lại một năm nắm quyền của ông Trump: Thành tựu và biến động

Giới phân tích đánh giá những thay đổi trong năm đầu tiên ở nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tạo ra những ảnh hưởng chưa từng có tiền lệ trong suốt gần 250 năm lịch sử của nền Cộng hòa Mỹ.

Kỷ lục sắc lệnh hành pháp

Theo Đài CBC, trong năm 2025, Tổng thống Trump đã sử dụng quyền hành pháp ở mức độ kỷ lục, với số sắc lệnh hành pháp được ban hành vượt xa cả nhiệm kỳ đầu tiên của ông cũng như nhiều đời tổng thống tiền nhiệm.

Theo dữ liệu từ Federal Register, ông Trump đã ký tổng cộng 225 sắc lệnh hành pháp trong năm nay. Các sắc lệnh này trải rộng trên nhiều lĩnh vực then chốt, từ nhập cư, thuế quan, an ninh quốc gia cho đến các chính sách đối nội.

Nhận định về phong cách điều hành của ông Trump, giáo sư Matthew Lebo, chuyên gia chính trị Mỹ tại Đại học Western (Ontario), cho rằng: “Ông Trump ưa chuộng sắc lệnh hành pháp vì không cần thông qua Quốc hội. Ông chỉ cần ký giấy để tuyên bố ‘điều này không còn hiệu lực’, kể cả khi nó có thể vi hiến”.

Bản thân Tổng thống Trump cũng công khai thừa nhận cách cầm quyền khác thường của mình. Phát biểu trước những người ủng hộ, ông nói: “Đây là một nhiệm kỳ tốt hơn rất nhiều so với khi tôi làm theo cách truyền thống. Nó thực sự quyền lực hơn”.

Siết chặt nhập cư

Theo Reuters, ngay từ tháng đầu tiên của nhiệm kỳ, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã điều động quân đội và lực lượng liên bang tới biên giới Mỹ – Mexico, đồng thời đẩy mạnh các chiến dịch bắt giữ và trục xuất người nhập cư trái phép ở một số bang như Los Angeles, Chicago, New Orleans.

Song song đó, Washington đóng băng chương trình tái định cư người tị nạn và siết chặt việc cấp thị thực cho sinh viên quốc tế cũng như lao động trình độ cao.

Các số liệu cho thấy các biện pháp trục xuất và cưỡng chế nhập cư đã làm suy giảm đáng kể số người nhập cư trong năm 2025.

Theo Bộ An ninh nội địa Mỹ, kể từ khi ông Trump nhậm chức vào đầu năm, hơn 605.000 người đã bị trục xuất, trong khi khoảng 1,9 triệu người khác tự nguyện rời khỏi Mỹ.

Chính sách nhập cư cứng rắn của chính quyền Trump cũng vấp phải nhiều thách thức pháp lý và chỉ trích liên quan đến nguy cơ xâm phạm quyền công dân.

Nhiều chuyên gia đánh giá ông Trump “làm tốt việc phong tỏa biên giới”, song cảnh báo rằng các cuộc truy quét mạnh tay có thể để lại hệ lụy chính trị, thậm chí ảnh hưởng cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới.

Thuế quan – Tâm điểm thương chiến 2025

Chính sách thuế quan trong năm 2025 được xem là một trong những dấu ấn nổi bật và gây tranh cãi nhất dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Ngay từ tháng 4-2025, ông Trump đã ký sắc lệnh áp dụng một gói thuế quan toàn diện, trong đó thiết lập mức thuế nhập khẩu cơ bản 10% đối với hầu hết hàng hóa đưa vào thị trường Mỹ.

Bên cạnh đó, chính quyền Mỹ áp các mức thuế cao hơn – dao động từ khoảng 25% đến gần 50% – đối với hàng hóa đến từ nhiều đối tác thương mại khác, như Myanmar, Lào, Canada…

Đây là bước leo thang đáng kể so với các biện pháp thuế quan mang tính chọn lọc trong nhiệm kỳ trước của ông Trump.

Nhà Trắng cho biết chính sách nhằm thu hẹp thâm hụt thương mại kéo dài, bảo vệ ngành sản xuất trong nước và buộc các đối tác phải điều chỉnh những gì Washington cho là “quan hệ thương mại không công bằng”.

Tuy nhiên, các biện pháp thuế quan diện rộng đã nhanh chóng làm gia tăng căng thẳng thương mại và tạo ra hiệu ứng lan tỏa đối với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trước sức ép từ các mức thuế mới, nhiều quốc gia và khu vực đã phải bước vào các vòng đàm phán khẩn cấp với Mỹ nhằm tìm kiếm miễn trừ hoặc điều chỉnh thuế suất để bảo vệ lợi ích xuất khẩu.

Một số nền kinh tế phụ thuộc mạnh vào thị trường Mỹ đã chịu tác động đáng kể, đặc biệt trong các ngành như thép, điện tử, ô tô và dệt may.

Theo các ước tính chính thức, chính sách thuế quan quy mô lớn này đã mang lại cho ngân sách Mỹ hàng chục tỉ USD tiền thuế nhập khẩu, đưa mức thu thuế từ thương mại quốc tế lên cao nhất trong nhiều thập kỷ.

Công bố chiến lược an ninh quốc gia mới

Ngày 4-12, Tổng thống Donald Trump đã công bố Chiến lược An ninh quốc gia mới, đánh dấu bước ngoặt lớn trong chính sách đối ngoại Mỹ, từ bỏ chủ nghĩa toàn cầu để ưu tiên lợi ích quốc gia theo nguyên tắc “Nước Mỹ trên hết”.

Chiến lược này cũng chỉ trích mạnh mẽ các chính phủ châu Âu, nhận thấy “sự bất đồng với những quan chức châu Âu có kỳ vọng phi thực tế” về cuộc chiến ở Ukraine, cho rằng đây là “những chính phủ thiểu số bất ổn”.

Giới phân tích đánh giá chiến lược này đề cao tính thực dụng và sự kiềm chế trong nhiệm kỳ hiện tại của ông Trump, cho thấy kỷ nguyên mà Mỹ đơn phương duy trì trật tự toàn cầu đã đi đến hồi kết.

Thông qua chiến lược này, Washington cũng muốn kêu gọi các đồng minh, đặc biệt châu Âu, gánh vác trách nhiệm lớn hơn trong phòng thủ tập thể.

Đối với Trung Quốc, chiến lược mới mô tả Bắc Kinh là đối thủ về kinh tế của Washington và khẳng định “sẽ tái cân bằng quan hệ kinh tế Mỹ – Trung, ưu tiên tính có đi có lại và công bằng để khôi phục nền độc lập kinh tế của Mỹ”.

Ngoài ra, Mỹ cũng giữ nguyên lập trường về Đài Loan, đồng thời kêu gọi các đồng minh Nhật Bản và Hàn Quốc đóng góp nhiều hơn để đảm bảo năng lực phòng vệ của hòn đảo.

Chiến lược cũng đề cập đến việc tăng cường quan hệ với Ấn Độ và khuyến khích New Delhi “đóng góp vào an ninh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”.

Lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza

Năm đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump ghi dấu ấn bởi hàng loạt hoạt động ngoại giao dồn dập liên quan đến cuộc xung đột giữa Hamas và Israel ở Dải Gaza.

Trong khi vẫn duy trì sự ủng hộ với Nhà nước Israel, Washington vẫn kiên trì với những nỗ lực nhằm thiết lập một lệnh ngừng bắn, dù những động thái này đôi lúc vẫn mâu thuẫn và gây tranh cãi.

Bước ngoặt đáng chú ý đầu tiên diễn ra trong khuôn khổ cuộc họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc tại New York hồi tháng 9.

Tại sự kiện này, ông Trump đã tiến hành các cuộc trao đổi với giới lãnh đạo khu vực, trong đó có Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Quốc vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani về cuộc xung đột ở Dải Gaza.

Sau các cuộc thảo luận này, Washington đã thúc đẩy một kế hoạch hòa bình cụ thể gồm 20 điểm, sau đó thiết lập một thỏa thuận ngừng bắn chính thức có hiệu lực vào ngày 9-10. Đây là kết quả của các cuộc đàm phán gián tiếp tại Ai Cập.

Nỗ lực hòa bình ở Ukraine

Trong khi đó cuộc chiến Nga – Ukraine – một trong những cuộc xung đột mà ông Trump từng cam kết sẽ “chấm dứt trong vài ngày” – có lẽ vẫn chưa thể kết thúc trong tương lai gần, bất chấp hàng loạt nỗ lực ngoại giao và đề xuất của Washington.

Có thể thấy chính quyền mới của ông Trump đã thay đổi hướng tiếp cận với cuộc xung đột này so với chính quyền tiền nhiệm.

Cụ thể, ông chủ Nhà Trắng đã ngừng các gói viện trợ quân sự lớn cho Kiev, đồng thời công khai quy trách nhiệm cho cả Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky lẫn cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden về cuộc xung đột.

Mỹ cũng đề xuất nhiều kế hoạch hòa bình, tương tự như cách họ đã làm với cuộc xung đột ở Dải Gaza, thậm chí bao gồm cả các cuộc trao đổi trực tiếp giữa ông Trump với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong Thượng đỉnh Alaska và cuộc gặp với ông Zelensky.

Tuy nhiên thỏa thuận ngừng bắn vẫn chưa có bước đột phá nào ấn tượng, ít nhất đến ngày cuối cùng của năm 2025.

Mở rộng quan hệ với các đối tác lớn trong khu vực

Ngoài ra trong năm nay, ông Trump cũng tìm cách hàn gắn và mở rộng quan hệ với các đối tác lớn trong khu vực.

Vào tháng 9, cuộc gặp giữa ông Trump và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại Nhà Trắng được mô tả là một trong những cuộc tiếp xúc tích cực nhất trong nhiều năm gần đây.

Hai bên đã thảo luận về nhiều vấn đề, từ cuộc xung đột ở Dải Gaza và Ukraine, đến vấn đề hợp tác quốc phòng và thương mại.

Trong một động thái đáng chú ý khác, Washington cũng tiến tới bình thường hóa quan hệ với Syria, dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt, cũng như tiếp đón Tổng thống Syria Ahmad al-Sharaa tại Nhà Trắng để tiến hành các cuộc đàm phán cấp cao.

Gia tăng sức ép lên Venezuela, kiểm soát quan hệ với Trung Quốc

Tại những khu vực khác, chính quyền Tổng thống Trump đã áp dụng lập trường cứng rắn đối với Venezuela, gia tăng sức ép thông qua các biện pháp trừng phạt và ngoại giao, hoạt động trên vùng biển Caribê, cùng những phát ngôn gay gắt.

Trong khi đó, quan hệ với Trung Quốc lại đi theo một hướng khác “có kiểm soát” hơn. Mặc dù hai nền kinh tế hàng đầu thế giới vẫn có thời điểm liên tục leo thang thương chiến, chính quyền ông Trump vẫn có những động thái hạ nhiệt giọng điệu với Bắc Kinh.

Qua đó, Washington dường như muốn phát đi tín hiệu rằng nước Mỹ muốn quản lý và làm chủ cuộc cạnh tranh này, không để nó chi phối toàn bộ chương trình nghị sự toàn cầu.

Trong chiến lược an ninh quốc gia mới của ông Trump, Washington đã loại Trung Quốc – quốc gia từng được mô tả là “đối thủ toàn cầu nghiêm trọng nhất” dưới thời ông Biden – khỏi vị trí “mối quan ngại số một”.

Song song đó, Washington vẫn nhắm vào Bắc Kinh về mặt thương mại thông qua thuế quan, cũng như kiểm soát một số thương vụ khác.