Người xưa nói: “Đông tàn, vạn sự đều thu”. Mùa đông đến, vạn vật trong tự nhiên thu mình, dương khí của con người cũng ẩn vào trong cơ thể. Vì vậy, nguyên tắc cơ bản của dưỡng sinh mùa đông là phải “tàng” (giấu), tức là nuôi dưỡng và tích trữ, củng cố dương khí bên trong.
Theo BSCK1 Nguyễn Thị Yến Nhi, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM – cơ sở 3, mùa đông khí hậu lạnh lẽo, khí cơ lưu trệ, làm tăng đáng kể tỷ lệ mắc và tử vong của các bệnh nguy hiểm như đột quỵ và nhồi máu cơ tim.
Tình trạng khí huyết lưu thông kém cũng dễ khiến nhiều bệnh cũ tái phát hoặc trở nên trầm trọng hơn, do đó, việc điều dưỡng phù hợp với quy luật tự nhiên là vô cùng cần thiết.
Người dân TPHCM mặc áo mưa để cản gió, giữ ấm vì trời đột ngột trở lạnh dịp cuối năm (Ảnh: Hoàng Hướng)
Giữ ấm cơ thể
Việc chú ý giữ ấm là điều cốt yếu để nâng cao sức đề kháng, đặc biệt cần bảo vệ các vùng dễ bị hàn tà xâm nhập như đầu, bàn tay, bàn chân, hai đầu gối và eo lưng.
Theo y học cổ truyền, vào mùa đông, mọi người nên tác động (day bấm hoặc cứu ấm) vào 3 huyệt đạo quan trọng sau.
Huyệt Dũng tuyền (ở lòng bàn chân) giúp giảm lạnh tay chân. Huyệt Quan Nguyên (vùng bụng dưới) giúp bồi bổ nguyên khí, hồi dương. Huyệt Tam âm giao (ở chân) giúp bồi bổ khí huyết, điều chỉnh Can Thận (gan thận).
Ngoài ra, việc xoa bóp tai và vùng eo lưng cũng có tác dụng bổ thận, giúp tăng cường năng lượng và duy trì tinh thần minh mẫn.
Mọi người cũng nên ưu tiên chọn quần áo thoải mái và ấm áp, tránh đồ quá chật cản trở lưu thông khí huyết.
Đầu, bàn tay, bàn chân, hai đầu gối và eo lưng là những vị trí quan trọng trên cơ thể cần được giữ ấm khi thời tiết trở lạnh (Ảnh: Khoa Nguyễn).
Bên cạnh đó, tắm nắng cho lưng vào mùa đông cũng giúp duy trì sức khỏe vì lưng là nơi tập trung nhiều đường đi của kinh dương (nhất là mạch Đốc).
Việc ngồi quay lưng về phía Mặt trời, để sưởi ấm vùng lưng khoảng 20-30 phút mỗi ngày sẽ kích thích bổ sung dương khí, giúp cơ thể tràn đầy năng lượng.
Cuối cùng, ngâm chân nước ấm (40-45 độ C) trong 15-20 phút trước khi ngủ cũng có tác dụng giúp giãn mạch, tăng cường tuần hoàn máu, xua tan hơi lạnh và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Uống đủ nước
Trong chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng mùa đông, việc đầu tiên là phải uống nước đúng cách.
Nhiều người lầm tưởng mùa đông ít hoạt động và ít đổ mồ hôi nên không cần uống nhiều nước. Tuy nhiên, thiếu nước sẽ dẫn đến da khô, giảm tuần hoàn và trao đổi chất.
Do đó, bác sĩ Nhi khuyến cáo, mọi người nên uống nước ấm, uống thành từng ngụm nhỏ, chia đều thành nhiều lần trong ngày, mỗi lần khoảng 100-200ml.
Đi ngủ đúng giấc
Theo bác sĩ Nhi, vào mùa đông, nguyên tắc sinh hoạt về giấc ngủ là đi ngủ sớm và dậy muộn.
Theo đó, mọi người nên đi ngủ sớm (trước 10 giờ, muộn nhất là 11 giờ) để dưỡng dương, duy trì giấc ngủ đầy đủ và chỉ nên thức dậy sau khi Mặt trời ló rạng để tránh cái lạnh xâm nhập. Tuy nhiên, mọi người cũng cần lưu ý không nên nằm dài trên giường quá lâu.
Tập thể dục vừa phải
Tập thể dục là cách tốt nhất để giữ ấm và giữ dáng. Vào mùa đông, thời điểm tập tốt nhất thường là sau 9h sáng, khi thời tiết và nhiệt độ tương đối ấm áp.
Quá trình này giúp duy trì nhiệt độ cơ thể, cải thiện lưu thông khí huyết, thúc đẩy tuần hoàn, cải thiện công năng hoạt động của tâm phế và giảm lạnh tay chân. Cường độ tập luyện phải vừa đủ, nên dừng khi thấy cơ thể ấm áp hơn và hơi đổ mồ hôi, tránh đổ mồ hôi quá mức làm tiêu hao dương khí.
Vào mùa đông, các khớp tay, chân cứng hơn các mùa khác, cần phải khởi động kỹ trước khi vận động, đặc biệt đối với người trung niên và cao tuổi.
Tập dưỡng sinh là một trong những cách vận động nhẹ nhàng nhưng hiệu quả vào mùa đông (Ảnh: Khoa Nguyễn).
So với các mùa khác, mùa đông nên vận động nhẹ nhàng và chậm rãi. Ngoài ra, bạn nên chú ý mặc quần áo ấm khi tập để tránh bị cảm lạnh.
Đối với những người cao tuổi không tiện ra ngoài, việc quét sân, quét nhà, hay các bài tập dưỡng sinh tập trong sân nhà cũng là một cách rèn luyện sức khỏe tốt.
Vệ sinh thân thể
Vào mùa đông, nhiệt độ lạnh giá, nhiều người không thích tắm hoặc tắm quá thường xuyên sẽ không tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, tắm quá ít dễ dẫn đến vi khuẩn phát triển, mùa đông không khí hanh khô hơn, tắm quá thường xuyên dễ dẫn đến khô và ngứa da.
Ngoài ra, khi tắm mùa đông, người dân cần chú ý tránh nước quá nóng, cọ xát quá mạnh và tránh xà phòng có tính kiềm quá cao để tránh khiến da bị tổn thương.
Bên cạnh đó, mọi người cũng nên vệ sinh miệng, họng sạch sẽ thường xuyên để sát trùng và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Chế độ ăn uống
Trong y học cổ truyền, khí lạnh làm tổn thương thận. Vì vậy, chế độ ăn mùa đông nên chủ yếu bồi bổ thận bằng các thực phẩm như quả óc chó, thịt cừu, vừng đen, long nhãn, táo tàu, mộc nhĩ…
Mọi người cũng cần hạn chế đồ nguội, đồ ăn có tính hàn lạnh, đồng thời sử dụng thêm các loại gia vị có tính ấm, nóng.
Nguồn: https://dantri.com.vn/suc-khoe/bac-si-canh-bao-nhung-vi-tri-trong-yeu-can-giu-am-mua-lanh-20251201184428431.htm
