Đảm bảo công khai trong lựa chọn phương thức đầu tư đường sắt tốc độ cao

Tại Trụ sở Chính phủ, chiều 23.12, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Thường trực Chính phủ cho ý kiến rà soát và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc tại các dự án đầu tư, xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng; dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc – Nam và dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM.

Thủ tướng đánh giá, đến thời điểm này, Chính phủ, các bộ, ngành đã làm được rất nhiều công việc như tập trung hoàn thiện thể chế; triển khai rất tích cực dự án tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, bắt đầu triển khai xây dựng các dự án liên quan tuyến đường sắt Lạng Sơn về Hà Nội và Móng Cái – Hải Phòng; bắt đầu triển khai các dự án liên quan dự án tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc – Nam.

Biểu dương Bộ Xây dựng đã rất tích cực triển khai các công việc liên quan; Bộ KH-CN đã ban hành được hàng chục tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng tuyến đường sắt Bắc – Nam, Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, khi chưa có kinh nghiệm, việc áp dụng trực tiếp tiêu chuẩn, quy chuẩn của nước ngoài vào dự án trong nước là kinh nghiệm chung. Quá trình nội địa hóa tiêu chuẩn, quy chuẩn được thực hiện từng bước trong quá trình này.

Người đứng đầu Chính phủ cũng lưu ý, việc lựa chọn công nghệ phù hợp cho các dự án đường sắt tốc độ cao, các dự án đường sắt phụ thuộc nhiều yếu tố như kinh tế, chính trị, ngoại giao, an ninh quốc phòng, khả năng chuyển giao công nghệ, vận hành… 

Đồng thời, yêu cầu Bộ KH-CN, Bộ Xây dựng rà soát lại những quy chuẩn, tiêu chuẩn trên cơ sở kinh nghiệm thế giới đã làm, từ đó lựa chọn công nghệ để xây dựng dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam bảo đảm các yếu tố trên, đặc biệt trên cơ sở đó đề ra các tiêu chuẩn, quy trình, cách làm để lựa chọn phương thức đầu tư theo các phương thức đầu tư công, hợp tác công tư, đầu tư tư nhân. Bảo đảm tối ưu, hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia; tránh lợi ích nhóm, tiêu cực, tham nhũng; bảo đảm thành công.

Khi có tiêu chuẩn, quy trình, cách làm thì việc lựa chọn phương thức đầu tư phải công khai, đề xuất chính sách mang tính khả thi, bảo đảm có lợi nhất cho Nhà nước, người dân, doanh nghiệp; bảo đảm yêu cầu phát triển ngành đường sắt.

Đã bố trí 16.000 tỉ cho dự án đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng

Đối với dự án tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, Thủ tướng cho biết, phía Trung Quốc đánh giá Việt Nam triển khai nhanh hơn 1,5 – 2 năm so với các dự án tương tự mà Trung Quốc hợp tác triển khai ở các nước khác trong khu vực ASEAN.

Ở dự án thành phần 1 đã được khởi công, đầu tư hơn 2.000 tỉ đồng, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng tập trung triển khai đúng và vượt tiến độ. Riêng việc lập dự án tiền khả thi của dự án, phấn đấu đẩy nhanh tiến độ triển khai, chậm nhất tháng 3.2026 phải hoàn thành; tiếp đó phải hoàn thành Hiệp định nối ray giữa hai nước Việt Nam – Trung Quốc.

Về vốn đầu tư cho dự án, Thủ tướng cho biết, hiện Chính phủ đã bố trí 16.000 tỉ đồng, khả năng mỗi năm có thể bố trí và giải ngân khoảng 40.000 – 50.000 tỉ đồng. Ngân sách được bố trí bằng nguồn tiết kiệm chi từ đầu tư công, nguồn tiết kiệm chi từ tăng thu và tiết kiệm chi, nguồn vốn đầu tư trung hạn.

Về nguồn nhân lực, Thủ tướng yêu cầu xây dựng lộ trình từ nay đến cuối năm 2026 hoàn thành việc xây dựng nhu cầu nhân lực phát triển đường sắt. Cùng đó, xây dựng lộ trình nội địa hóa ngành công nghiệp đường sắt, trước hết tại các dự án tuyến đường sắt kết nối với Trung Quốc, cần thúc đẩy nội địa hóa đầu xe, toa xe, hệ thống điều khiển, đường ray, các hệ thống từ mặt đất trở xuống… một cách cách tối đa.

“Phát triển công nghiệp đường sắt trên tinh thần không chỉ làm cho Việt Nam, mà phải góp phần làm cho các nước trong khu vực cũng đang có nhu cầu; tham gia hệ sinh thái đường sắt cho các nước phát triển”, Thủ tướng nêu quan điểm.

Đối với các tuyến đường sắt đô thị Hà Nội và TP.HCM, Thủ tướng đề nghị 2 thành phố trên kinh nghiệm đã có, lựa chọn công nghệ có tiêu chuẩn, quy chuẩn hợp nhất, liên thông, có khả năng dùng chung, từng bước nội địa hóa các nhóm, tuyến, từng công đoạn, loại hình công nghệ; hệ thống bảo đảm phổ quát, tiên tiến, hiện đại, lâu dài; từng bước chuyển giao công nghệ, tạo chuỗi cung ứng cho các doanh nghiệp tham gia.

Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính khẩn trương thực hiện các thủ tục về vốn và ý kiến liên quan để sớm triển khai dự án; đồng thời huy động tối đa các nguồn lực, bao gồm cả vốn nhà nước và vốn xã hội hóa, để đầu tư đồng bộ hệ thống đường sắt đô thị kết nối với các đầu mối giao thông lớn.