Đào tạo kỹ năng số cho thanh niên dân tộc thiểu số

Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia đang diễn ra mạnh mẽ, việc thu hẹp khoảng cách số giữa các khu vực đô thị và vùng nông thôn, đặc biệt là nơi sinh sống của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), đã trở thành một ưu tiên chiến lược.

Mở “cánh cửa tri thức số”

Tại khu vực ĐBSCL, nơi có sự hiện diện đáng kể của các dân tộc như Khmer, Kinh, Hoa, Chăm thì việc trang bị kỹ năng số cơ bản cho lực lượng thanh niên không chỉ là vấn đề nâng cao dân trí mà còn là chìa khóa để hiện thực hóa mục tiêu giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế địa phương.

Trong nhiều năm, tỉnh An Giang đang từng bước giảm nghèo tại vùng đồng bào dân tộc Khmer đang là một bài toán khó. Rào cản không phải chỉ là thiếu vốn, thiếu đất sản xuất mà là thiếu thông tin nên khó tiếp cận dịch vụ công cũng như kiến thức sản xuất mới.

Chính vì thế, An Giang đã đầu tư mạnh về hạ tầng viễn thông, phủ sóng rộng tới các phum sóc, “cánh cửa tri thức số” đã mở ra. Hệ thống wifi cộng đồng, điểm truy cập Internet, cùng các lớp đào tạo kỹ năng số bằng tiếng Khmer đã mở ra nhiều cơ hội tiếp cận thông tin cho người dân.

Nhiều địa phương như xã Tri Tôn, Ô Lâm,Vĩnh Gia, phường Tịnh Biên của tỉnh An Giang đã triển khai mô hình “Tổ công nghệ số cộng đồng”, mỗi phum sóc có từ 6-8 thành viên hỗ trợ người dân cài đặt VNeID, sử dụng dịch vụ công trực tuyến, tra cứu giá nông sản, đăng ký khám chữa bệnh từ xa và kết nối thương mại điện tử.

Những kiến thức trước đây còn xa lạ thì nay được truyền đạt bằng video minh họa, đồ họa ngắn gọn, dễ hiểu giúp người dân nắm bắt nhanh hơn. Nhận thức của người dân, nhờ đó được nâng lên, họ chủ động tìm kiếm tri thức, áp dụng kỹ thuật mới và tiếp cận thị trường thông qua môi trường số.

Phát triển kinh tế số

Bà Trương Thanh Thúy, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp tỉnh An Giang, cho biết vào ngày 27-9-2025, Tỉnh đoàn An Giang đã tổ chức tọa đàm với chủ đề “Thanh niên dân tộc thiểu số khởi nghiệp, phát triển kinh tế trong kỷ nguyên công nghệ”.

Theo bà Thúy, chương trình, chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế – xã hội cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; giải pháp hỗ trợ thanh niên dân tộc thiểu số khởi nghiệp, lập nghiệp; những khó khăn, thách thức mà thanh niên dân tộc thiểu số gặp phải khi bắt đầu khởi nghiệp; kết quả nổi bật trong việc đồng hành cùng thanh niên dân tộc thiểu số khởi nghiệp, nhất là ở khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới…

“Sau hơn 7 tháng phát động, đơn vị đã nhận được 37 ý tưởng, dự án. Qua vòng sơ kết và chung kết, có 8 ý tưởng, dự án xuất sắc được tôn vinh và trao giải. Trong đó, giải nhất thuộc về thanh niên Nguyễn Trung Thành (phường Thới Sơn), với dự án “Nuôi và khai thác mật ong dú trong vườn cây ăn trái kết hợp trồng cây thảo dược” – bà Thúy nói.

Đến hiệu quả từ việc khởi nghiệp

Sinh ra và lớn lên ở vùng Bảy núi An Giang, từ nhỏ, anh Nguyễn Trung Thành đã quen thuộc với loài ong dú – một giống ong rừng bản địa không ngòi đốt sinh trưởng và làm mật hoàn toàn tự nhiên quanh năm.

Anh Thành cho biết ong dú còn được gọi với nhiều tên khác nhau như ong rú, ong không ngòi đốt (stingless bee),… Loài ong này có kích thước nhỏ hơn ong mật và có tính hiền, không gây nguy hiểm cho con người, nhất là trẻ nhỏ do ong không có ngòi đốt.

Đặc biệt, ong dú rất thích hút mật, phấn hoa của các loài cây thảo dược, dễ nuôi và không bỏ tổ đi nơi khác. Nếu kết hợp nuôi ong dú trong vườn cây thảo dược thì vừa tăng năng suất cây nhờ ong thụ phấn vừa thu được mật ong chất lượng cao. Từ đó, hình thành một mô hình nông nghiệp xanh, bền vững và có giá trị kinh tế cao hơn.

Qua những lớp tập huấn, anh Thành nhận thấy ong dú khác biệt so với các giống ong lấy mật phổ biến trên thị trường và có tiềm năng phát triển thành sản phẩm thương mại nên quyết tâm đầu tư nuôi thử nghiệm.

Giai đoạn đầu triển khai nuôi ong dú, anh Thành gặp nhiều khó khăn do mô hình còn mới, chưa nắm rõ tập tính sinh hoạt của ong, thiếu kinh nghiệm tách đàn hay xử lý các vấn đề trong quá trình nuôi. May mắn, anh được Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh An Giang và Tỉnh đoàn đã hỗ trợ trong việc hướng dẫn kỹ thuật, nghiên cứu, hoàn thiện quy trình nên mô hình nuôi và khai thác mật ong dú trong vườn cây ăn trái kết hợp trồng xen kẽ một số cây thảo dược tại vùng núi Tịnh Biên.

“Qua 3 năm triển khai, mô hình nuôi ong dú của tôi không chỉ mang lại kết quả tích cực mà còn mở ra tiềm năng phát triển kinh tế vườn đồi, khi nhân rộng mô hình này ra các địa bàn lân cận của tỉnh” – anh Thành chia sẻ.

Cũng theo anh Thành, để làm tổ cho ong dú, anh đóng các thùng gỗ thông nhỏ chia thành ba tầng để ong sinh sản, dự trữ kèo ong, mật ong và phấn ong, riêng tầng đáy đục một lỗ nhỏ gắn ống nhựa dẻo thông qua tường nhà để ong ra, vào.

Từ khi ong dú chúa đẻ trứng đến khi phát triển thành ong trưởng thành khoảng một tháng. Sau đó, mỗi tổ ong có thể nhân đàn một lần, mỗi đàn sẽ “bầu” ra ong chúa mới và sinh sôi nảy nở rất nhanh, cho mật sau 3 – 6 tháng.

“Từ 18 đàn ong gây dựng ban đầu, sau 3 năm đã phát triển hơn 500 đàn ong dú trong khu nuôi hơn 2.000 m². Với giá bán dao động từ 2 – 2,5 triệu đồng/lít mật và 2 – 2,5 triệu đồng/tổ giống, sau khi trừ chi phí, tôi lãi gần 100 triệu đồng/năm. Từ lợi nhuận cao nên tôi đã thành lập Công ty TNHH Nuôi ong thảo dược Mekong Bee” – anh Thành phấn khởi nói.

Chia sẻ về dự án trong thời gian tới, anh Thành cho biết đang xây dựng kế hoạch phối hợp với chính quyền địa phương thực hiện đề án xóa nghèo tại phường Thới Sơn, tỉnh An Giang.

Cụ thể, công ty sẽ cung cấp con giống cho hàng chục hộ nghèo tại phường Thới Sơn, mỗi hộ 15 tổ ong. Đồng thời, chuyển giao kỹ thuật nuôi, hỗ trợ người dân tách đàn và bao tiêu đầu ra sản phẩm. Mục tiêu là giúp hàng chục hộ nghèo trên địa bàn phường Thới Sơn thoát nghèo. Sau đó, mở rộng mô hình ra các địa phương khác trong tỉnh.

Mật ong dú đang được thị trường tiêu thụ mạnh nên người nuôi không phải lo về đầu ra. Với tiềm năng này, anh Thành tin tưởng mô hình sẽ mang lại thu nhập ổn định cho người dân, góp phần giảm nghèo một cách bền vững.

Theo kinh nghiệm của anh Thành, mô hình nuôi ong dú kết hợp phát triển vườn cây dược liệu không chỉ cung cấp nguồn mật ổn định, phong phú mà còn góp phần làm gia tăng hàm lượng hoạt chất sinh học trong mật ong dú, nhất là các hợp chất kháng viêm, chống oxy hoá, mở ra tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong y học và chăm sóc sức khỏe nhân dân.

“Thời gian tới, tôi sẽ phát triển sản phẩm để đạt chuẩn OCOP 4 sao. Đặc biệt, xây dựng chỉ dẫn địa lý cho mật ong dú Bảy Núi – An Giang. Cùng đó, công ty sẽ tích cực tham gia các hội chợ xúc tiến thương mại, bán các sản phẩm từ ong dú trên các sàn thương mại điện tử nhằm giới thiệu rộng rãi tới người tiêu dùng” – anh Thành chia sẻ thêm.

Trong khi đó, thạc sĩ Nguyễn Phạm Tú (Trung tâm Công nghệ sinh học tỉnh An Giang thuộc Sở Khoa học Công nghệ tỉnh An Giang) cho rằng mật ong dú được xem là một trong những loại mật quý hiếm, có giá trị kinh tế và dược liệu cao do đặc điểm sinh học đặc biệt trong quá trình tạo mật.

Mặc khác, nuôi ong dú rất dễ, an toàn với người nuôi. Với quy cách tổ cách tổ 1m, nuôi ong dú không cần diện tích lớn, không cần cho ăn, không tốn nhiều công chăm sóc, người dân nuôi ong dú không cần cho ăn, không tốn nhiều công chăm sóc, chỉ cần tạo không gian thoáng mát, nhiệt độ ổn định, tránh bị các loại thằn lằn và chim săn bắt.

Do đó, người dân có thể tận dụng các vườn cây ăn trái, hoa cỏ dại rải rác xung nhà hoặc kết hợp với các mô hình trồng cây dược liệu để nuôi ong dú giúp tăng hiệu quả kinh tế.