Giải pháp nào chống ngập lụt đô thị cho TP.HCM?

Những vấn đề này đã được đặt ra tại Hội thảo khoa học “Giải pháp tăng cường mảng xanh, hỗ trợ thoát nước và xử lý nước thải cho đô thị TP.HCM” diễn ra sáng 18.12, do Sở Xây dựng TP.HCM phối hợp cùng các đơn vị nghiên cứu, trường đại học và chuyên gia tổ chức.

Tăng mái nhà xanh, vườn xanh, tường đứng

Theo Sở Xây dựng, TP.HCM đang thiếu nghiêm trọng không gian xanh. Diện tích mảng xanh bình quân đầu người của thành phố hiện chỉ đạt khoảng 0,7 m²/người, thấp hơn rất xa so với ngưỡng 8-10 m²/người theo định hướng phát triển đô thị bền vững. Trong khi đó, quá trình đô thị hóa nhanh đã khiến bề mặt bê tông hóa ngày càng gia tăng, làm suy giảm khả năng thấm nước tự nhiên. Nước mưa gần như dồn toàn bộ vào hệ thống thoát nước vốn đã quá tải, dẫn đến tình trạng ngập xảy ra thường xuyên, kể cả với những trận mưa không lớn.

“Việc tăng cường phát triển mảng xanh, đồng thời ứng dụng các giải pháp vật liệu xanh, thân thiện với môi trường được xem là hướng đi chiến lược mang tính bền vững cho TP.HCM trong thời gian tới”, ông Lê Ngọc Linh – Phó giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM phát biểu.

Theo GS-TS Đặng Mậu Chiến, Chủ tịch Hội đồng Liên ngành Khoa học và Công nghệ Vật liệu, Đại học Quốc gia TP.HCM, đây là hệ quả tất yếu của mô hình phát triển đô thị thiên về bê tông hóa nhưng thiếu các lớp “đệm sinh thái”. Các giải pháp như mái nhà xanh, vườn đứng, tường xanh cần được xem là cấu phần quan trọng của đô thị hiện đại. Không chỉ giúp cải thiện vi khí hậu và cảnh quan, những giải pháp này còn đóng vai trò trực tiếp trong hỗ trợ thoát nước. Mái nhà xanh có khả năng giữ lại một phần nước mưa, làm chậm dòng chảy vào hệ thống cống, từ đó giảm áp lực ngập trong thời gian ngắn.

Để hiệu quả cần đồng thời giải quyết bài toán giá thể trồng cây, vật liệu nhẹ và kỹ thuật nông học, tránh tình trạng làm theo phong trào, thiếu bền vững.

Trả lại chức năng thoát nước cho kênh rạch 

Một nội dung nhận được nhiều sự quan tâm là vai trò của kênh rạch đô thị. TP.HCM sở hữu mạng lưới kênh rạch dày đặc, nhưng nhiều tuyến đã bị thu hẹp, lấn chiếm hoặc kè cứng hoàn toàn, làm mất chức năng điều tiết nước tự nhiên.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Vân – đại diện Trung tâm Phát triển hạ tầng kỹ thuật Thủ Đức, thành phố cần từng bước trả lại hành lang xanh cho kênh rạch, kết hợp kè sinh thái, lối đi bộ, cây xanh và vùng trữ nước ven kênh. Bình thường, đây là không gian công cộng; khi mưa lớn, khu vực này trở thành nơi tiếp nhận và điều tiết nước, góp phần giảm ngập cho khu vực xung quanh.

Về vấn đề này, GS-TS Đặng Mậu Chiến nhấn mạnh, cần nhìn nhận đúng vai trò của các giải pháp mảng xanh. “Chúng ta nên dùng khái niệm hỗ trợ thay vì kỳ vọng một giải pháp duy nhất có thể giải quyết toàn bộ bài toán ngập và nước thải đô thị”, ông nói.

Theo ông, mảng xanh, vật liệu sinh thái hay các mô hình trữ nước chỉ là một phần trong tổng thể giải pháp, cần được triển khai đồng bộ với hệ thống thoát nước, quy hoạch đô thị và quản lý vận hành.

Các chuyên gia cùng quan điểm, để các giải pháp không dừng lại ở lý thuyết, TP.HCM cần sớm triển khai các mô hình thí điểm cụ thể như mái nhà xanh, công viên trữ nước, hành lang xanh ven kênh rạch. Song song đó, thành phố cần xây dựng quy hoạch tổng thể theo cao độ, lưu vực và hướng dòng chảy, từ đó xác định rõ khu vực nào ưu tiên trữ nước, khu vực nào thoát nước nhanh, khu vực nào cần tăng mảng xanh.