Kinh tế lifestyle làm TP.HCM đáng sống hơn

Vì vậy, vấn đề cốt lõi không nằm ở việc có nên phát triển kinh tế lifestyle hay không, mà là phát triển theo cách nào để người dân hiểu được, tham gia được và thực sự hưởng lợi.

Tạo giá trị từ cách sống hằng ngày

Trong nghiên cứu kinh tế và hành vi tiêu dùng, dù “kinh tế lifestyle” chưa được chuẩn hóa thành một thuật ngữ kinh tế học độc lập, nhiều học giả tiếp cận nội dung này thông qua Lifestyle Economics và Kinh tế trải nghiệm (Experience Economy). 

Các cách tiếp cận này cho rằng giá trị kinh tế ngày càng được tạo ra từ những lựa chọn lối sống có chủ đích và trải nghiệm mà người tiêu dùng sẵn sàng chi trả, thay vì chỉ từ sản phẩm hay dịch vụ thuần túy.

Nếu bỏ lớp vỏ thuật ngữ, kinh tế lifestyle có thể được hiểu rất đơn giản: đó là nền kinh tế tạo ra giá trị từ việc giúp con người sống tiện hơn, khỏe hơn, vui hơn và có bản sắc hơn trong những sinh hoạt hằng ngày. 

Lifestyle không phải là xa xỉ. Lifestyle là cách ta ăn một bữa trưa, đi làm mỗi ngày, nghỉ ngơi cuối tuần, chăm sóc sức khỏe, học kỹ năng mới, hay sắp xếp không gian sống. Khi những hoạt động đó được tổ chức tốt hơn, tinh tế hơn và mang lại cảm xúc tích cực hơn, chúng tạo ra giá trị kinh tế.

Nói cách khác, kinh tế lifestyle không bắt đầu từ “cái gì sang”, mà bắt đầu từ những thứ khiến người ta thấy sống ở đây vẫn ổn, vẫn vui, và vẫn muốn gắn bó.

Vấn đề của TP.HCM: Lifestyle bị hiểu lệch thành “cao cấp hóa”. Hiện nay, khi nhắc đến lifestyle, nhiều người liên tưởng ngay đến bất động sản hàng hiệu, trung tâm thương mại cao cấp, hay những trải nghiệm đắt đỏ. 

Cách hiểu này không sai, nhưng quá hẹp. Một thành phố không thể xây dựng động lực tăng trưởng mới chỉ dựa vào phân khúc cao cấp.

Thực tế, ngay cả khi thu nhập còn ở mức trung bình, hành vi tiêu dùng của người dân đã thay đổi đáng kể. Khảo sát tại Việt Nam cho thấy 8/10 người tiêu dùng coi chi tiêu cho trải nghiệm như giải trí, ẩm thực, học tập và chăm sóc sức khỏe là nhu cầu thiết yếu, chứ không còn là khoản chi xa xỉ. 

Đáng chú ý, 67% người được khảo sát cho biết họ ưu tiên chi nhiều hơn cho giáo dục và sức khỏe so với các chi phí sinh hoạt cơ bản, phản ánh rõ xu hướng “chi để sống tốt hơn” trong đời sống đô thị.

Điều này cho thấy kinh tế lifestyle không chỉ là câu chuyện của người giàu, mà là nhu cầu thực của tầng lớp trung lưu và người lao động đô thị. Nếu kinh tế lifestyle không chạm đến nhóm này, nó sẽ chỉ là một trào lưu bên lề, không đủ sức trở thành động lực đô thị. 

3 tầng phát triển kinh tế lifestyle phù hợp với TP.HCM

Để tránh lệch hướng, TP.HCM cần tiếp cận kinh tế lifestyle theo ba tầng, tương ứng với ba mức độ tham gia khác nhau của người dân và doanh nghiệp.

Tầng thứ nhất, lifestyle nền tảng làm cho nhịp sống hằng ngày dễ chịu hơn. Đây là tầng quan trọng nhất nhưng ít được chú ý. 

Lifestyle nền tảng không gắn với tiêu dùng đắt tiền mà với chất lượng sống tối thiểu: đi lại bớt căng thẳng, không gian công cộng sạch và an toàn, các nhu cầu cơ bản được đáp ứng thuận tiện.

Người dân có thể tham gia bằng những thay đổi nhỏ như tiêu dùng tỉnh táo hơn, ưu tiên các lựa chọn giúp tiết kiệm thời gian và năng lượng tinh thần. 

Với quản lý đô thị, tầng này đòi hỏi sự nhất quán trong những chi tiết rất đời thường. Khi nền tảng đủ tốt, các hình thức lifestyle cao hơn mới có điều kiện phát triển.

Tầng thứ hai, lifestyle vừa túi tiền, trải nghiệm nhỏ nhưng đều. Đây là tầng đang phát triển mạnh nhất tại TP.HCM, với các mô hình như lớp học ngắn hạn, workshop, không gian tập luyện nhỏ, quán cà phê, không gian đọc sách hay mảng xanh cộng đồng.

Điểm chung của các mô hình này là chi phí không cao nhưng mang lại khả năng tái tạo tinh thần. 

Người dân không cần “sống sang”, mà cần những khoảng thời gian sống chậm và chủ động hơn. Với doanh nghiệp nhỏ và start-up, đây là mảnh đất phù hợp để cạnh tranh bằng chất lượng trải nghiệm và sự tinh tế, thay vì quy mô hay vốn lớn.

Và tầng thứ ba, lifestyle bản sắc, nhìn là nhận ra TP.HCM. Lifestyle chỉ trở thành lợi thế chiến lược khi mang bản sắc đô thị. TP.HCM có “chất” riêng: năng động, cởi mở, giao thoa văn hóa, đời sống đường phố phong phú và tinh thần khởi nghiệp mạnh. 

Nếu những yếu tố này được chuyển hóa thành sản phẩm, dịch vụ và không gian sống có chất lượng ổn định, thành phố có thể hình thành một phong cách lifestyle không lẫn với nơi nào khác. Đây là câu chuyện của cả hệ sinh thái, không phải của một doanh nghiệp đơn lẻ.

Một xu hướng không thể tách rời của kinh tế lifestyle là lối sống bền vững. Tuy nhiên, thay vì khẩu hiệu lớn, TP.HCM nên bắt đầu từ những hành vi rất đời thường, như: mua ít nhưng dùng lâu, giảm đồ dùng một lần, tiết kiệm năng lượng. 

Khi tiêu dùng bền vững trở thành thói quen, nó vừa giảm áp lực chi tiêu cho người dân, vừa tự nhiên mở ra thị trường mới cho doanh nghiệp.

Nâng chất đời sống đô thị TP.HCM

Với cách hiểu như vậy, lifestyle không phải trụ cột kinh tế, nhưng là “lớp áo tinh thần” của đô thị. 

Cần nhìn nhận một cách thẳng thắn, kinh tế lifestyle không thể thay thế các trụ cột như công nghệ, logistics, tài chính hay sản xuất. Bởi, một đô thị lớn không thể sống bằng cà phê, workshop hay trải nghiệm cảm xúc.

Nhưng ngược lại, một đô thị chỉ có trụ cột cứng mà thiếu lifestyle sẽ trở nên khô cứng, khó giữ chân nhân lực và thiếu sức hút dài hạn. Lifestyle giống như lớp áo tinh thần của thành phố. Nó không làm thành phố mạnh lên về cơ bắp, nhưng làm thành phố có hồn, có cá tính và đáng sống hơn.

Nếu lifestyle được hiểu là “sống tử tế hơn trong điều kiện có thật”, thì nó không chỉ làm đẹp thành phố, mà còn tạo ra động lực tăng trưởng bền vững, xuất phát từ chính nhịp sống hằng ngày của người dân TP.HCM.