‘Ký ức – Niềm tin và khát vọng’: Hành trình bất diệt của niềm tin

Nhưng Ký ức – Niềm tin và khát vọng không chỉ khắc họa chân dung, ý chí, nhân cách một cá nhân, mà ở đó còn là hành trình đi tìm mô hình phát triển cho một VN giàu mạnh, văn minh.

Một ngày cuối thu, đầu mùa khô ở Nam bộ, tôi khá bất ngờ khi nhận được tấm giấy mời của NXB Tổng hợp TP.HCM dự lễ ra mắt tác phẩm Ký ức – Niềm tin và khát vọng: Hành trình nhận thức về mô hình phát triển kinh tế VN của tác giả TS Trần Du Lịch. Tôi khá bất ngờ vì có nghe anh nói đang viết hồi ký và không nghĩ anh viết nhanh như vậy.

Tôi và vài người bạn thân của TS Trần Du Lịch may mắn được anh chia sẻ sớm nhất những bản in đầu tiên trước khi tác phẩm ra mắt chính thức. Tôi lao vào đọc một lèo hết ngay cuốn sách trong ngày đầu tiên vì sự cuốn hút của tác phẩm thể hiện bằng ngôn ngữ văn học truyền cảm, trong sáng, chân thật và giản dị như chính con người anh.

Tuổi thơ tro tàn – Hạt giống niềm tin

Trong dòng chảy miên man của lịch sử dân tộc hào hùng, nơi bom đạn từng thiêu rụi những ngôi nhà tranh bên con sông La Tinh hung dữ, Ký ức – Niềm tin và khát vọng như dòng sông quê hương bất khuất, cuốn phăng chiến tranh, nghèo khó để ôm ấp khát vọng vươn mình. Tác phẩm hồi ký của TS Trần Du Lịch, nhà kinh tế hàng đầu của đất nước, đại biểu Quốc hội ba khóa, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế TP.HCM, được viết ở tuổi 73, hoàn toàn từ trí nhớ cá nhân khắc họa 73 năm cuộc đời từ cậu bé Bình Định (nay là Gia Lai) mồ côi mẹ đến chuyên gia cao cấp chính sách kinh tế quốc gia.

Sinh ngày 19.8.1952 tại xã Cát Tài (H.Phù Cát, nay là xã Đề Gi, Gia Lai), tốt nghiệp cử nhân luật Đại học Sài Gòn (1974), Đại học Kinh tế – Tài chính Leningrad, nay là St Petersburg (Nga, 1987), tu nghiệp tại Đại học Georgetown (Mỹ, 1994), ông đã có hàng trăm công trình nghiên cứu từ những năm 1980. Tác phẩm không phải là một báo cáo khoa học khô khan, mà là lời tri ân đến sự “may mắn” giữa những nghịch cảnh của cuộc đời: “Ngay những lúc khốn khó nhất, không biết từ đâu, nhưng tôi vẫn tin là sẽ vượt qua, như một may mắn nào đó, có ai sẽ giúp đỡ, nhưng trước hết bản thân mình phải phấn đấu, không nên chùn”.

Phần một Ký ức vào đời thể hiện rõ niềm tin sinh từ tro tàn chiến tranh, mở đầu bằng nỗi đau tuổi thơ: Mẹ mất năm 1958 khi ông mới 6 tuổi, giữa ma chay vội vã bên cỗ quan tài mộc mạc của người mẹ yêu quý, rồi bom Mỹ năm 1965 thiêu rụi căn nhà gỗ cả trăm năm tuổi của tổ tiên để lại, biến “vùng quê thanh bình thành biển lửa không nhà cửa”. Tác giả nhớ mãi lời người cha: “Con thấy không, bình thường con cá ăn kiến, giờ thì con kiến ăn cá” khi cơn lũ cuốn cá vào ổ kiến, sự đảo lộn lẽ thường, tượng trưng cho chiến tranh cướp đi tuổi thơ, nhưng khơi dậy khát vọng học hành, vượt khó vươn lên của chàng trai trẻ.

Hình ảnh này không chỉ tái hiện ở vùng giải phóng Liên khu 5 Bình Định, mà còn là phép ẩn dụ cho cả hành trình của tác giả từ giấc mơ “làm giáo viên tiểu học” thời thầy Nguyễn Hiếu Thuận, đến tha phương khi còn niên thiếu ở chốn đô thị Quy Nhơn rồi Pleiku mưu sinh. Tác giả đã làm đủ nghề từ phụ hồ, giặt ủi đồ lính Mỹ…, song vẫn đỗ Tú tài I-II để thi đậu Đại học Luật khoa Sài Gòn. Niềm tin ở đây chính là hạt giống bất diệt: “Trong xã hội, người tốt vẫn là đa số và chính cuộc đời mình đã minh chứng cho điều đó”.

Hành trình kinh tế – Khát vọng dân tộc

Phần hai khắc họa “những năm tháng công tác” rực rỡ khi tác giả có hơn 50 năm cống hiến cho sự phát triển của thành phố mang tên Bác và được bình chọn là một trong 60 cá nhân tiêu biểu trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ, phát triển TP.HCM giai đoạn 1975 – 2025. Là dấu ấn của ba khóa làm đại biểu Quốc hội; nhiều năm làm chuyên gia tư vấn kinh tế cho nhiều nhiệm kỳ Thủ tướng Chính phủ; thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, rồi lãnh đạo Viện Kinh tế TP.HCM… Ông viết: “Khi trở thành người làm công tác nghiên cứu chính sách và thể chế kinh tế, khát vọng của tôi lại lớn hơn nữa là mong muốn góp phần công sức nhỏ bé cho sự phát triển của đất nước và nhất là TP.HCM – nơi nuôi dưỡng tôi trưởng thành”.

Phần ba của tác phẩm Hành trình nhận thức và mô hình phát triển kinh tế VN thể hiện những câu chuyện cụ thể gắn với quá trình nghiên cứu kinh tế phát triển từ trước đổi mới cho tới việc hiện thực hóa Nghị quyết 98 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù cho TP.HCM. Khi đọc tới phần này, độc giả có thể hình dung được quá trình tìm tòi, trăn trở của tác giả về mô hình phát triển đất nước, phát triển TP.HCM. Đó là chặng đường không đơn giản không phải vì thiếu thốn vật chất mà là sự dằn vò, thai nghén, đấu tranh của tư duy, của sự lựa chọn phương án, mô hình, giải pháp phát triển của nhiều thế hệ lãnh đạo đất nước và bản thân tác giả.

Hồi ức của tác giả dẫn người đọc qua nhiều câu chuyện thú vị trong thực tiễn hướng tới khát vọng phát triển nhanh và bền vững đất nước từ những bài báo, trả lời phỏng vấn chọn lọc từ hơn 500 tác phẩm trong “hai thùng giấy carton lớn” lưu giữ bấy nhiêu năm. Tư duy sáng tạo của ông đã được cụ thể hóa thành những đóng góp trên nghị trường Quốc hội trong nhiều dự án luật, nghị quyết về những vấn đề quan trọng của đất nước, của TP.HCM yêu dấu.

Tác phẩm không chỉ là cuốn hồi ký, mà còn là biên niên sử quá trình phát triển của đất nước, TP.HCM trong 50 năm qua, là ngọn lửa truyền niềm tin cho độc giả quan tâm tới sự phát triển của đất nước, của TP.HCM. 432 trang sách bình dị, khiêm tốn, gói gọn cả cuộc đời tác giả hiến dâng cho đất nước. Hãy đọc tác phẩm để “niềm tin và khát vọng” trong bạn bừng tỉnh, để cảm nhận những tâm tư, tình cảm, gửi gắm của chuyên gia kinh tế uy tín của đất nước – Trần Du Lịch tới thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.