Lãi suất tăng cao, nên dồn tiền gửi tiết kiệm hay mua vàng?

Thời gian gần đây, các ngân hàng đua nhau tăng lãi suất huy động. Hôm nay 17.12, 4 ngân hàng thương mại nhà nước đồng loạt tăng lãi suất huy động tại quầy. Trong đó, Vietcombank và Agribank còn tăng lãi suất với cả tiền gửi trực tuyến. Tính từ đầu tháng 12 tới nay, có hơn 20 ngân hàng tăng lãi suất huy động.

“Đầu tư an toàn thì 60% gửi tiết kiệm”

Theo chuyên gia tài chính – ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu, xu hướng tăng lãi suất huy động sẽ còn tiếp diễn ít nhất cho đến tết Nguyên đán.

“Tăng trưởng tín dụng thường gấp khoảng 2 lần tăng trưởng GDP. Năm nay, tăng trưởng tín dụng có thể lên tới 18 – 20%. Sang năm, nhiều khả năng tăng trưởng tín dụng còn cao hơn nếu GDP tăng trưởng 2 con số. Khi tín dụng tăng mạnh, các ngân hàng buộc phải chạy đua huy động vốn, dẫn tới lãi suất tiếp tục chịu áp lực tăng. Sau tết, khi nền kinh tế bước vào chu kỳ trầm lắng hơn, lãi suất có thể dần hạ nhiệt”, ông Hiếu lý giải.

So sánh các kênh đầu tư hiện nay, theo vị chuyên gia, vàng vẫn đang là kênh rất “nóng”. Giá vàng thế giới đã tăng mạnh, chịu tác động từ bất ổn địa chính trị, kỳ vọng Cục Dự trữ liên bang Mỹ sẽ giảm lãi suất trong thời gian tới…

Khi đồng USD suy yếu, giá vàng thường tăng. Hiện chưa thấy lực nào đủ mạnh để kéo giá vàng thế giới xuống. Giá vàng trong nước hiện cũng đang bám rất sát xu hướng này, nhiều khả năng sẽ tiếp tục neo cao trước tết.

Đánh giá chứng khoán là kênh tiềm năng, có dư địa bứt phá trong 2026, song theo ông Hiếu, nhà đầu tư phải có kiến thức cũng như khả năng chịu biến động bởi thị trường vẫn tiềm ẩn không ít rủi ro.

Nhìn chung, vị chuyên gia khuyên nhà đầu tư không “bỏ trứng vào 1 giỏ” mà nên phân bổ vào 3 kênh chính là vàng, chứng khoán, tiền gửi ngân hàng, tùy “khẩu vị” rủi ro.

Người chấp nhận rủi ro cao, kỳ vọng lợi nhuận lớn có thể dành khoảng 40% cho vàng, 30% cho chứng khoán và 30% gửi ngân hàng. Người thiên về an toàn có thể đảo ngược lại, khoảng 60% gửi ngân hàng, 40% còn lại chia đều cho vàng và chứng khoán. Với nhà đầu tư chuyên nghiệp, tỷ trọng dành cho chứng khoán có thể cao hơn.

Riêng với kênh bất động sản, ông Hiếu không khuyến khích đầu tư trong giai đoạn này. Lý do, giá bất động sản hiện rất cao, vượt xa khả năng của phần lớn người dân, trong khi rủi ro “bong bóng” là có thật.

Lãi suất cao chỉ phản ánh áp lực thanh khoản ngắn hạn

Theo ông Nguyễn Minh Tuấn, CEO AFA Capital, Đồng sáng lập Cộng đồng Cố vấn tài chính Việt Nam (VWA), những diễn biến căng thẳng của lãi suất thời gian gần đây đang tạo ra không ít lo ngại trên thị trường. Tuy nhiên, để tránh suy diễn quá mức, phải tách bạch rõ giữa lãi suất thị trường và lãi suất điều hành.

Lãi suất thị trường là mức lãi suất hình thành từ các giao dịch thực tế giữa các chủ thể trong nền kinh tế.

Lãi suất này vận hành trên hai phân khúc chính: ngắn hạn và dài hạn. Ngắn hạn là thị trường tiền tệ, bao gồm thị trường dân cư (ngân hàng huy động và cho vay với người dân, doanh nghiệp); thị trường liên ngân hàng và thị trường mở (OMO). Dài hạn là thị trường vốn, nơi giao dịch các công cụ như trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 5 – 30 năm và cổ phiếu.

Trong thực tế, thị trường dân cư đóng vai trò quyết định. Khi ngân hàng cho vay ra nhiều hơn khả năng huy động, họ buộc phải tìm nguồn vốn bổ sung trên thị trường liên ngân hàng. Nếu nhiều ngân hàng cùng thiếu thanh khoản, lãi suất liên ngân hàng sẽ bị đẩy lên cao. Đây là hiện tượng mang tính thị trường, phản ánh cung – cầu vốn ngắn hạn.

Khi lãi suất liên ngân hàng tăng mạnh, Ngân hàng Nhà nước sẽ can thiệp thông qua các nghiệp vụ thị trường mở hoặc hoán đổi ngoại tệ. “Cần nhấn mạnh rằng, các biện pháp này chỉ nhằm bơm thanh khoản ngắn hạn, thường với kỳ hạn 7 – 14 ngày, chứ không phải là nới lỏng tiền tệ theo nghĩa bơm tiền vào nền kinh tế”, ông Tuấn nói.

Vị chuyên gia nhìn nhận, áp lực hiện nay xuất phát từ thực tế tín dụng tăng nhanh hơn huy động. Tổng dư nợ tín dụng đã vượt 18 triệu tỉ đồng, trong khi tốc độ tăng trưởng huy động không theo kịp.

Điều này khiến tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR) của nhiều ngân hàng tiến sát ngưỡng an toàn 85%. Khi LDR cao, ngân hàng buộc phải tăng lãi suất huy động, vay liên ngân hàng hoặc tìm đến các kênh hỗ trợ thanh khoản từ Ngân hàng Nhà nước. Hệ quả là lãi suất liên ngân hàng có thời điểm lên tới 7%, mức hiếm thấy trong giai đoạn 2023 – 2024.

Trong khi đó, lãi suất điều hành là câu chuyện khác. Các công cụ như trần lãi suất huy động dưới 6 tháng, lãi suất tái cấp vốn hay tái chiết khấu chỉ được điều chỉnh khi có rủi ro vĩ mô mang tính chu kỳ, đặc biệt là lạm phát.

Chỉ số quyết định khả năng đảo chiều chính sách tiền tệ là chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Khi lạm phát chưa vượt ngưỡng mục tiêu khoảng 4,5 – 5%, việc thắt chặt chính sách là khó xảy ra trong ngắn hạn.

“Tóm lại, lãi suất cao hiện nay chủ yếu phản ánh áp lực thanh khoản ngắn hạn của thị trường, không phải tín hiệu đảo chiều chính sách tiền tệ. Chừng nào lạm phát còn được kiểm soát, lãi suất điều hành nhiều khả năng vẫn ổn định, dù lãi suất thị trường có thể tiếp tục neo ở mức cao trong thời gian tới”, ông Tuấn nhấn mạnh.