Mexico bất ngờ hưởng lợi từ thuế nhập khẩu của ông Trump

Theo số liệu của chính phủ Mexico, dù Mỹ áp thuế cao với ôtô, thép và nhôm nhập khẩu, xuất khẩu hàng chế tạo của nước này sang nước láng giềng vẫn tăng gần 9% trong 11 tháng đầu năm so với cùng kỳ 2024. Xuất khẩu của ngành xe hơi giảm gần 6%, nhưng kim ngạch các mặt hàng chế tạo khác tăng tới 17%.

Kim ngạch thương mại hàng hóa Mỹ và Mexico dự kiến đạt kỷ lục gần 900 tỷ USD năm nay. Ngân hàng Trung ương Mexico dự báo nền kinh tế này tăng trưởng 0,3% năm 2025. Mức này thấp, nhưng vẫn tốt hơn nhiều so với kịch bản giảm 1% trước đó, Kathryn Exum – trưởng bộ phận nghiên cứu nợ chính phủ tại Gramercy Funds Management nhận định.

Nguyên nhân chính là mức thuế cuối cùng áp lên hàng hóa Mexico thấp hơn so với hầu hết quốc gia khác. Dù bị áp thuế 25%, gần 85% tổng kim ngạch xuất khẩu của quốc gia Nam Mỹ lại đang được miễn thuế theo Hiệp định Mỹ – Mexico – Canada (USMCA). Sự chênh lệch này giúp hàng Mexico có thể lấp một phần khoảng trống mà các sản phẩm chịu thuế cao hơn để lại.

Các hãng sản xuất cho biết Mexico vẫn giữ được những lợi thế từ trước khi bị áp thuế. Đó là vị trí gần Mỹ, chi phí sản xuất thấp và hiệp định thương mại tự do còn hiệu lực.

Trải nghiệm của công ty Nearshore phần nào cho thấy cách Mexico tránh được thiệt hại từ cuộc chiến thương mại mà Mỹ khởi xướng. Công ty này giúp doanh nghiệp nước ngoài sản xuất hàng hóa xuất sang Mỹ thông qua mạng lưới 18 nhà máy tại Mexico, chủ yếu nằm dọc biên giới.

Jorge Gonzalez Henrichsen – Đồng giám đốc Nearshore cho biết nhiều kế hoạch đầu tư đã bị tạm dừng hồi đầu năm để chờ thêm thông tin về mức thuế áp cho Mexico và các quốc gia khác. Sau khi ông Trump công bố thuế đối ứng ngày 2/4, Gonzalez Henrichsen nhanh chóng nhận hàng loạt cuộc gọi để tái khởi động các dự án sản xuất.

Các khách hàng của ông đồng tình rằng Mexico ở vị thế thuận lợi hơn so với nhiều đối tác thương mại khác của Mỹ, gồm đối thủ sản xuất tại châu Á. Hiệp định USMCA là một lợi thế cho các quốc gia này.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cũng tích cực duy trì đối thoại với ông Trump, nỗ lực giải quyết các vấn đề ngoài kinh tế mà ông lo ngại. Bà siết chặt kiểm soát ma túy dọc biên giới, trục xuất các trùm băng đảng bị giam giữ mà Mỹ truy nã, đồng thời áp thuế nhập khẩu 50% với ôtô và một số hàng hóa khác sản xuất tại Trung Quốc. Những việc này giúp Mexico không bị Mỹ tăng thuế.

“Mexico đã xử lý mối quan hệ với nền kinh tế lớn nhất thế giới theo cách mang tính xây dựng”, Exum nhận xét.

Nhiểu mặt hàng của Mexico hiện vẫn đối mặt với mức thuế cao nhất nhiều thập kỷ. Trong đó, phần linh kiện không có xuất xứ Mỹ trong ôtô chịu thuế 25%; nhôm, thép là 50%, và 25% lên các mặt hàng không nằm trong USMCA. Nguyên nhân là chính quyền ông Trump cho rằng Mexico chưa làm đủ để ngăn chặn dòng chảy ma túy.

Tuy nhiên, các đối thủ, như Trung Quốc, đang chịu mức thuế cao hơn nhiều. Theo Penn Wharton Budget Model, mức trung bình của Mexico là 4,7%, thấp hơn so với 37,1% của Trung Quốc. Còn thuế trung bình toàn cầu khoảng 10%.

Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer giữa tháng này cho biết Mexico đã góp phần làm giảm thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc. Việc này cho thấy “vai trò quan trọng nước này trong nỗ lực tăng khả năng chống chịu của chuỗi cung ứng Mỹ”.

Từ năm 2023, Mexico đã vượt Trung Quốc để trở thành nhà cung cấp hàng hóa nước ngoài lớn nhất cho Mỹ. Họ cũng là khách mua hàng Mỹ lớn nhất, nhờ mức độ hội nhập sâu trong sản xuất khu vực và lực lượng lao động đông đảo, trẻ, chi phí thấp. Nhiều mặt hàng Mexico nhập khẩu từ nước láng giềng là hàng trung gian, được dùng để sản xuất hàng xuất khẩu trở lại Mỹ.

Các yếu tố khác càng củng cố vị thế của Mexico. Vị trí gần nền kinh tế lớn nhất thế giới giúp giảm chi phí vận chuyển với các mặt hàng như xe hơi.

Năm tới, USMCA sẽ hết hiệu lực bước vào kỳ rà soát chung. Dù vậy, giới phân tích cho rằng Mexico và Canada nhiều khả năng vẫn được hưởng mức thuế trung bình thấp hơn phần còn lại của thế giới.

“Mức độ hội nhập hiện nay khiến chi phí để loại bỏ USMCA là rất lớn”, Luis de la Calle, người từng tham gia đoàn đàm phán của Mexico trong Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) hơn 30 năm trước cho biết.

Xuất khẩu thiết bị xử lý dữ liệu của Mexico đã tăng hơn gấp đôi trong năm nay, nhờ Mỹ đẩy mạnh xây các trung tâm dữ liệu và phát triển AI. Henrichsen cho biết nhu cầu mạnh giúp họ bán được nhiều máy biến áp điện hơn cho một khách hàng Mỹ. Khách hàng này hoạt động tại Mexico từ năm 2019 với một nhà máy và 18 nhân viên. Hiện nay, người này đã có 4 nhà máy với 600 lao động, dự kiến tuyển thêm 1.000 người năm tới.

“Chúng tôi chưa chứng kiến khách hàng nào đóng cửa và chuyển toàn bộ hoạt động về Mỹ”, Henrichsen nói.

Hà Thu (theo WSJ, Reuters)