Miễn thị thực cho “khách nhà giàu”

Nhiều năm làm việc trong lĩnh vực ngoại giao, tôi để tâm đến câu chuyện về “cuốn hộ chiếu quyền lực”. Hộ chiếu quyền lực cho phép người dân một quốc gia có thể đi đến nhiều nơi, nhiều quốc gia khác mà không cần visa (thị thực).

Bảng xếp hạng hộ chiếu Henley Passport Index cho thấy rằng, trong năm 2025, hộ chiếu Singapore vẫn là cuốn hộ chiếu quyền lực nhất thế giới với việc có thể đi đến 195 quốc gia và vùng lãnh thổ không cần visa (hoặc được cấp tại cửa khẩu). Sau đó là Nhật Bản với 193 điểm đến được miễn visa.

Những quốc gia có hộ chiếu quyền lực cũng thường là những nước hội nhập sâu rộng với thế giới, có chính sách cởi mở (theo một số nguyên tắc nhất định) trong việc thu hút công dân các nước khác đến nước họ du lịch, giao lưu, làm ăn, đầu tư, hoạt động giáo dục và y tế…

Nhìn chung, miễn thị thực vừa là để thu hút người nước ngoài đến với đất nước mình, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho công dân nước mình đến với nước khác với nhiều mục đích, không dừng lại ở du lịch.

Năm 2025, cũng theo Henley Index, hộ chiếu Việt Nam đứng thứ 91 (bị tụt một bậc so với lần công bố hồi tháng 11/2024). Công dân Việt Nam có thể nhập cảnh 51 quốc gia và vùng lãnh thổ mà không cần visa hoặc chỉ cần xin e-visa (thị thực điện tử), visa cửa khẩu, ETA (giấy phép du lịch điện tử) trong tổng số 199 quốc gia, vùng lãnh thổ.  

Về tổng thể, chính sách visa của Việt Nam phải nhìn từ nhiều phía, đa chiều. Chính sách thị thực thường xoay quanh 2 cách thức: Đối đẳng và đơn phương miễn.

Đối đẳng tức là chúng ta phải thương lượng với rất nhiều nước để tham gia vào “không gian miễn thị thực” như trong khuôn khổ ASEAN. Theo đó, công dân của ta đến các nước được miễn thị thực và ngược lại công dân của họ vào Việt Nam cũng được hưởng chính sách tương tự.

Việt Nam cần làm đồng thời cả việc là đơn phương miễn visa lẫn tham gia vào các không gian đối đẳng, tạo điều kiện cho cả đầu ra và đầu vào. Thực tế là ta có đi ra kết nối, quảng bá thì người khác mới biết đến và tới để hợp tác làm ăn.

Trong việc miễn visa đơn phương, trước hết cần xác định mục tiêu hướng đến nhóm khách ở quốc gia nào, trong lĩnh vực nào mà Việt Nam đang ưu tiên. Một khi đã đơn phương miễn visa thì phải xuất phát từ lợi ích quốc gia của chính chúng ta.

Bài toán đặt ra cho mọi quốc gia là an ninh, kiểm soát biên giới. An ninh ở đây không chỉ là an ninh chính trị mà còn là kiểm soát tệ nạn, tội phạm, di cư… Do vậy, để miễn visa thì đầu tiên phải đảm bảo an ninh, và nhắm đến nhóm khách chất lượng cao, phục vụ chủ trương thu hút đầu tư, phát triển công nghệ, du lịch, y tế, văn hóa, giáo dục…

Lĩnh vực nào cũng đều có “tệp” khách ưu tiên. Ví dụ trong lĩnh vực du lịch, thì phải xác định hướng tới phân khúc khách nào. Việt Nam là điểm đến hấp dẫn và cũng đã đến lúc thu hút những nhóm du khách chất lượng cao, “chịu chi”.

Qua một số thống kê, lượng khách tới Việt Nam từ khu vực Đông Bắc Á là nhiều nhất,  ngoài ra còn những thị trường khác có dư địa khai thác lớn như khách Mỹ, châu Âu, Ấn Độ. Để phát triển du lịch thì không thể chỉ dựa vào khách từ các thị trường truyền thống mà còn phải dựa vào những khu vực tiềm năng khác, trong đó có khách chất lượng cao. Phải chú trọng thu hút khách đến bằng đường hàng không, đường thủy bên cạnh khách du lịch qua đường bộ. 

Tại Nghị quyết số 44 vừa được ban hành, Chính phủ đã quyết định miễn thị thực cho công dân 12 nước, gồm: Đức, Pháp, Italia, Tây Ban Nha, Vương quốc Anh và Bắc Ireland, Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đan Mạch, Thụy Điển, Na Uy và Phần Lan.

Công dân các nước này được miễn thị thực với thời hạn tạm trú 45 ngày kể từ ngày nhập cảnh, không phân biệt loại hộ chiếu, mục đích nhập cảnh, trên cơ sở đáp ứng đầy đủ các điều kiện nhập cảnh theo quy định của pháp luật Việt Nam. Chính sách này được thực hiện kể từ ngày 15/3 đến hết ngày 14/3/2028 và sẽ được xem xét gia hạn theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Đó chính là miễn thị thực đơn phương. Ngoài những quốc gia trên thì những khu vực có khách đến Việt Nam nhiều nhất hoặc có tiềm năng nhất, tôi cho rằng cũng phải tính toán về chính sách thu hút. Trong khi chưa miễn thị thực đơn phương được, chúng ta nên có các biện pháp thúc đẩy thuận lợi hóa visa. Đầu tiên là phải xét cấp nhanh. Khi khách có đủ hồ sơ giấy tờ phải xét cấp trong vòng một ngày hay 2,3 ngày. Để xét cấp nhanh phải giảm bớt yêu cầu, mở rộng e-visa vì đó là công cụ cực kỳ quan trọng.

Trong du lịch cũng phải đặc biệt chú ý các tour liên vùng. Khách từ Mỹ, châu Âu tới Việt Nam thường kết hợp đi nhiều quốc gia trong khu vực, do vậy cần thuận lợi hóa quy trình thủ tục.

Bản thân thị thực cũng cần được thuận lợi hóa. Một số bạn bè quốc tế chia sẻ với tôi rằng, khi xin visa một lần, việc cho phép thị thực 30-45 ngày là rất quan trọng bởi họ có thể kết hợp đi tour nhiều lần hoặc thực hiện nhiều việc. Đồng thời, một yếu tố mang tính kỹ thuật nhưng có ý nghĩa lớn, đó là chỉ nên tính thời hạn thị thực bắt đầu từ khi khách thực sự đặt chân đến Việt Nam.

Như vậy, riêng về visa đã cần phải làm ít nhất 2 yếu tố: một là rút gọn, hai là cấp nhanh.

Rất đáng mừng là tại Công điện số 22 vừa ban hành ngày 9/3, với mục tiêu xây dựng chính sách thị thực thông thoáng, thân thiện, mở rộng, nâng cấp việc cấp thị thực điện tử, Thủ tướng đã giao Bộ Ngoại giao chủ trì, phối hợp với Bộ Công an nghiên cứu, đề xuất Chính phủ phương án đơn phương miễn thị thực nhập cảnh có thời gian cho công dân một số quốc gia tại khu vực châu Âu, Trung Đông, châu Mỹ…

Đáng chú ý là tại công điện này, Thủ tướng nêu rõ việc phân loại các đối tượng và ưu tiên miễn thị thực cho các nhà khoa học, các doanh nhân thành đạt, các đối tượng giàu có, chuyên gia hàng đầu về các lĩnh vực mà Việt Nam có nhu cầu.

Các cơ quan như Bộ Ngoại giao, Bộ Nội vụ đang được giao khẩn trương nghiên cứu, đề xuất phương án hoàn thiện chính sách thị thực, mở rộng việc cấp thị thực điện tử, nhất là đối với các nhà đầu tư, chuyên gia; thực hiện chính sách cấp giấy phép lao động cho người lao động nước ngoài theo hướng thông thoáng, thân thiện, cởi mở hơn, giảm thiểu thủ tục để thu hút các nhà đầu tư có năng lực, tài chính, các chuyên gia, người lao động có trình độ chuyên môn, tay nghề cao.

Tất nhiên, nếu bàn riêng lĩnh vực du lịch thì visa chỉ là một vấn đề. Nói đến du lịch là nói đến cả một hệ sinh thái. Từ điểm xin visa cho đến khi kết thúc cuộc hành trình, khách vẫn có ấn tượng, vẫn muốn quay trở lại Việt Nam – đó mới thành công của du lịch. Khi một người nước ngoài lên mạng để tham khảo các điểm đến hấp dẫn, xin thủ tục nhanh chóng dễ dàng, nhập cảnh thuận tiện, được đón tiếp nồng hậu, chu đáo với những trải nghiệm tích cực về văn hóa, đặc sản địa phương, chiêm ngưỡng danh lam thắng cảnh, thuận lợi trong giao thông kết nối, gặp gỡ đối tác… thì khi rời khỏi Việt Nam họ vẫn còn ấn tượng, còn nhiều thứ để níu kéo.

Tóm lại, giao lưu, hội nhập toàn cầu là tất yếu. Việt Nam vừa muốn hội nhập quốc tế, vừa muốn thu hút khách đến không chỉ đến du lịch mà còn tìm kiếm cơ hội đầu tư cũng như thực hiện nhiều mục đích khác (y tế, giáo dục) hỗ trợ phát triển kinh tế, thúc đẩy “thương hiệu quốc gia”… Tất cả điều đó yêu cầu phải nhìn thị thực từ nhiều chiều và với tầm nhìn dài hạn.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!