Nghịch lý của ngôi sao điền kinh có cơ bắp tự bẻ gãy xương

Harry Aikines-Aryeetey, vận động viên điền kinh 37 tuổi kiêm ngôi sao của chương trình truyền hình Gladiators (với biệt danh Nitro), vừa phải trải lòng về tình trạng y khoa hy hữu mà anh mang theo suốt đời. Cuối năm ngoái, một chấn thương đầu gối nặng đã khiến Harry lỡ hẹn với mùa hai của chương trình. Tai nạn này một lần nữa xới lại nghịch lý nghiệt ngã khi cơ thể anh sở hữu sức mạnh phi thường nhờ gene, nhưng hệ thống khung xương và gân lại không đủ khả năng chịu đựng lực bộc phát quá lớn đó.

Các bác sĩ đội tuyển Anh từng kinh ngạc trước khả năng hồi phục thần tốc của Harry khi anh còn là vận động viên chạy nước rút triển vọng. Cơ bắp anh gần như không teo đi dù nghỉ thi đấu dài ngày. Kết quả xét nghiệm máu sau đó chỉ ra nguyên nhân nằm ở việc cơ thể Harry thiếu hụt myostatin – loại protein lưu thông trong máu đóng vai trò “chốt chặn” tự nhiên giúp kìm hãm sự phát triển cơ bắp. Harry mô tả đặc điểm di truyền này “vừa là phước lành, vừa là lời nguyền”.

Bi kịch thực sự bắt đầu vào năm 2007, thời điểm Harry tràn trề hy vọng dự Olympic London 2012. Cơ bắp phát triển quá nhanh và mạnh so với độ cứng của khung xương khiến anh bị rạn xương sống, buộc phải đeo đai cố định lưng gần một năm. Khi xương đã phát triển hoàn thiện, hệ thống gân lại trở thành nạn nhân. Vận động viên từng giành Huy chương vàng Đại hội Thể thao Khối Thịnh vượng chung liên tiếp đứt gân bánh chè, gân kheo và rách gân nhị đầu. Anh chua xót thừa nhận cơ bắp mình quá mạnh đến mức thứ duy nhất có thể bị phá hủy chính là gân.

Huấn luyện viên luôn phải giải bài toán cân não khi lên giáo án cho Harry. Họ cấm tuyệt đối các bài tập thân trên vì lo ngại khối lượng cơ bắp tăng thêm sẽ làm giảm tốc độ và sự linh hoạt. Ngay cả việc thực hiện vũ đạo trong chương trình Strictly Come Dancing cũng trở thành thử thách nguy hiểm, bởi một động tác thiếu kiểm soát có thể khiến cơ thể tự gây chấn thương cho chính mình.

Sức mạnh bộc phát của Harry xuất hiện từ rất sớm. Năm 14 tuổi, anh lập kỷ lục châu Âu lứa tuổi thiếu niên cự ly 100 m. Hai năm sau, anh trở thành người đầu tiên vô địch cả hai nội dung 100 m và 200 m tại giải Trẻ Thế giới 2005. Tuy nhiên, hiện tượng phì đại cơ bắp (double muscling) này cực hiếm ở người, với trường hợp đầu tiên được y văn ghi nhận là một bé trai tại Đức năm 2004. Trong tự nhiên, giới khoa học đã tìm thấy cơ chế tương tự ở loài bò Belgian Blue hay những con chuột thí nghiệm bị loại bỏ gene GDF-8 vào năm 1997.

Dù nhiều người khao khát cơ thể “siêu nhân” của Harry, giới y khoa cảnh báo việc can thiệp vào myostatin bằng thuốc có thể gây thảm họa sức khỏe. Cơ quan Phòng chống Doping Thế giới (WADA) đã sớm đưa các chất ức chế myostatin vào danh mục cấm từ năm 2008 nhằm ngăn chặn gian lận và bảo vệ tính công bằng trong thể thao.

Harry đang dần chuyển hướng sang lĩnh vực giải trí nhưng vẫn duy trì kỷ luật thép trên sân tập. Anh vừa hoàn thành 10 lượt chạy 100 m, mỗi lượt cách nhau 90 giây nghỉ với tốc độ ổn định 13,5 giây. Ngôi sao 37 tuổi khẳng định gene chỉ cung cấp chất liệu, còn chính sự khổ luyện và lòng quyết tâm mới là yếu tố quyết định tạo nên một nhà vô địch thực thụ.

Bình Minh (Theo NYT, The Sun, Essentially Sports)