Người mua nhà chịu áp lực kép giữa vòng xoáy giá và lãi suất

Giá căn hộ leo thang, người mua “sốc”

Giá căn hộ tại TPHCM tiếp tục tăng nhanh, đẩy người mua nhà vào tình thế ngày càng khó khăn. Chị Như Yên (phường Bình Trưng) cho biết, đầu năm nay được bạn bè rủ mua một căn hộ 2 phòng ngủ tại quận 9 (cũ) với giá khoảng 3 tỷ đồng nhưng do dự vì cho rằng khu vực này khá xa trung tâm, không tiện đi lại. Tuy nhiên, chỉ sau chưa đầy một năm, căn hộ tại dự án này đã tăng lên gần 4 tỷ đồng, khiến chị không khỏi “sốc”.

Với ngân sách khoảng 3 tỷ đồng, chị Như Yên từng kỳ vọng có thể mua được một căn hộ mới trong khu vực trên. Thế nhưng, khi khảo sát thị trường, chị mới nhận ra mức tài chính này gần như không còn phù hợp. Ngay cả tại đường Lò Lu, nơi từng được xem là vùng giá mềm, một dự án mới chào bán với giá khoảng 70 triệu đồng/m2, khiến căn hộ 2 phòng ngủ cũng có giá lên tới 5-5,5 tỷ đồng.

Lãnh đạo một doanh nghiệp bất động sản thừa nhận, giá nhà đang tăng nhanh hơn nhiều so với thu nhập. Trong khi thu nhập bình quân của người dân chỉ tăng khoảng 6-8% mỗi năm, giá nhà lại tăng 12-20%/năm suốt hơn một thập kỷ qua, tạo ra khoảng cách ngày càng lớn giữa khả năng tài chính và giá trị bất động sản.

Giá nhà ngày càng tăng (Ảnh: Trịnh Nguyễn).

Trong khi đó, CBRE Việt Nam ghi nhận thị trường trong năm nay, giá căn hộ tại TPHCM tăng mạnh. Khoảng 90% nguồn cung mới thuộc phân khúc cao cấp và hạng sang. Giá bán sơ cấp bình quân trong quý IV tăng khoảng 18% so với cùng kỳ năm trước, đạt xấp xỉ 90 triệu đồng/m2.

Theo các chuyên gia, bức tranh chung của thị trường bất động sản năm nay vẫn là tình trạng khan hiếm nguồn cung tại khu vực lõi đô thị. Khu vực trung tâm cũ của TPHCM gần như không có dự án mới, cả ở phân khúc căn hộ cao tầng lẫn nhà thấp tầng. Việc thiếu hụt nguồn cung kéo dài khiến giá bán trên thị trường sơ cấp và thứ cấp tiếp tục duy trì xu hướng tăng.

Bà Dương Thùy Dung, Giám đốc điều hành CBRE Việt Nam, cho biết dữ liệu cho thấy nguồn cung tương lai tại TPHCM và các khu vực lân cận dự kiến sẽ cải thiện trong giai đoạn 2026-2027. Tuy nhiên, song song với nguồn cung tăng, mặt bằng giá bán vẫn được dự báo tiếp tục đi lên ở mức 2 chữ số, tùy chiến lược giá của từng dự án.

Người có tiền cũng dè chừng vay ngân hàng

Không chỉ người thu nhập trung bình, ngay cả nhóm có tài chính khá cũng tỏ ra thận trọng với các khoản vay mua nhà. Trong bối cảnh mặt bằng giá cao, việc chỉ có 30% vốn tự có đồng nghĩa với rủi ro. Khoản vay lớn kéo theo áp lực trả nợ gốc và lãi tăng cao, đặc biệt khi lãi suất ưu đãi kết thúc.

Thực tế cho thấy, không ít trường hợp buộc phải bán nhà để trả nợ khi lãi suất thả nổi tăng mạnh hoặc thu nhập bị ảnh hưởng bởi biến động kinh tế. Theo CBRE Việt Nam, khoảng 64% người mua nhà hiện nay phải sử dụng đòn bẩy tín dụng, phản ánh áp lực tài chính ngày càng lớn.

Khảo sát cũng cho thấy sự phân hóa rõ rệt: Nhóm có thu nhập trên 70 triệu đồng/tháng thường muốn vay dưới 30% giá trị bất động sản, trong khi nhóm thu nhập dưới 30 triệu đồng/tháng sẵn sàng vay tới 70%.

Lo ngại này càng gia tăng khi lãi suất có dấu hiệu đi lên. Vào thời điểm cuối năm, lãi suất huy động tại nhiều ngân hàng tăng, kéo theo lãi suất cho vay mua nhà. Một số ngân hàng đã nâng lãi suất ưu đãi năm đầu lên khoảng 8%/năm, trong khi lãi suất thả nổi có thể lên tới 13-14%/năm. Đáng chú ý, các gói vay ưu đãi dành cho người trẻ dưới 35 tuổi tại khối ngân hàng quốc doanh cũng đã dừng triển khai.

Lãnh đạo một doanh nghiệp bất động sản thừa nhận lãi suất cho vay tăng thì người mua sẽ lo lắng. Người mua nhà phải chịu áp lực lớn từ khoản vay, biến động lãi suất và những hạn chế trong chính sách tín dụng khiến việc sở hữu nhà càng thêm khó khăn.

Tính toán của Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) cho thấy, với khoản vay 2,5 tỷ đồng trong 20 năm, với lãi suất cố định 8%/năm trong 5 năm đầu, lãi suất trong 15 năm còn lại từ 11-14% thì họ sẽ phải chi trả gần 21 triệu mỗi tháng trong 5 năm đầu, từ 28-33 triệu/tháng trong 15 năm còn lại với phương án trả góp cố định.

Trong 20 năm, người mua nhà đều phải chi trả số tiền trung bình khoảng 27-30 triệu đồng mỗi tháng. Tính toán dựa trên nguyên tắc chi phí cho nhà ở không quá 30% thu nhập, thì mỗi cá nhân hoặc hộ gia đình phải kiếm được 90 triệu/tháng để đảm bảo cân bằng tài chính.

Người mua nhà nên cân nhắc sử dụng đòn bẩy tài chính (Ảnh: Trịnh Nguyễn).

Với áp lực này, chuyên gia Savills cho rằng người mua không nên “mạo hiểm” với khoản vay quá sức. Một khoản trả góp ổn định khoảng 1/3 thu nhập sẽ khả thi hơn rất nhiều so với mức một nửa thu nhập trở lên – ngưỡng đang khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ cảm thấy “đuối sức”. Mức vay an toàn nên cân nhắc là tối đa 50% giá trị bất động sản.

Bên cạnh việc kiểm soát đòn bẩy tài chính, người mua cần cân nhắc kỹ khả năng trả nợ, chọn dự án có pháp lý rõ ràng và chủ đầu tư uy tín. Không ít khách hàng gặp rắc rối khi dự án đình trệ hoặc chủ đầu tư không thực hiện đúng cam kết hỗ trợ lãi suất, gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống – đặc biệt khi mua nhà thường là khoản đầu tư lớn nhất của đời người.

Chọn lối đi riêng

Trước áp lực ngày càng lớn, nhiều người buộc phải tìm kiếm các giải pháp thay thế. Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) khuyến nghị thay vì cố mua nhà trong khu vực trung tâm với giá cao, người mua có thể cân nhắc các khu vực vùng ven hoặc tích lũy ít nhất 30-50% giá trị căn nhà trước khi vay để giảm áp lực tài chính.

Theo một khảo sát trên 1.000 người tiêu dùng trong độ tuổi 18-44 cho thấy xu hướng “ở thuê dài hạn” ngày càng rõ nét. Nhóm này chấp nhận thuê nhà thay vì mua bằng mọi giá, do lo ngại giá bất động sản vượt khả năng chi trả. Phần lớn là người độc thân, chưa có kế hoạch mua nhà, ưu tiên sử dụng tiền tích lũy cho du lịch, trải nghiệm; chỉ khoảng 15% trong nhóm này đầu tư vào bất động sản.

Bên cạnh đó, nhà ở xã hội đang dần được xem là một lựa chọn thực tế hơn khi khung pháp lý, quỹ đất và chính sách tín dụng ưu đãi từng bước được hoàn thiện. Dù quá trình triển khai vẫn còn độ trễ, phân khúc này đang được đặt lại đúng vị trí là một trụ cột của chính sách an sinh.