Người Mỹ bắt đầu mê xe ‘tí hon’ của Nhật

David McChristian, 37 tuổi, lính cứu hỏa ở Houston, gần đây tìm mua một chiếc xe nhỏ gọn, vừa đủ để chở chiếc đệm từ cửa hàng nội thất về nhà, có chỗ để đựng hàng hóa khi đi siêu thị, vừa có thể đi làm. Và anh đã chú ý tới “kei”, mẫu xe siêu nhỏ được sản xuất ở Nhật Bản.

“Hầu hết mọi người sở hữu những chiếc bán tải lớn hơn nhiều so với mục đích sử dụng. Tôi không cần một chiếc Ford F-150 có sức kéo 2,5 tấn”, McChristian nói.

Xe kei có kích thước nhỏ, trọng lượng nhẹ, công suất thấp, ít ồn ào và giá thành dễ chịu. Một chiếc bán tải kei của Daihatsu có giá khoảng 10.000 USD ở Nhật, bằng 1/4 giá một chiếc F-150.

Xe cũng nhỏ hơn một nửa, sử dụng động cơ không quá 660 cc và công suất tối đa 64 mã lực, trong khi hầu hết các mẫu F-150 có động cơ hơn 300 mã lực.

Xe kei được phát triển sau Thế Chiến II để thúc đẩy ngành công nghiệp ôtô của Nhật Bản và khuyến khích người dân sở hữu xe. Người mua các phương tiện này được hưởng thuế đường bộ và phí bảo hiểm thấp hơn.

Đây không phải một thương hiệu riêng biệt mà là một phân khúc xe, giới hạn kích thước và công suất. Những ông lớn trong phân khúc này là Honda, Suzuki, Daihatsu. Các phiên bản chạy xăng hay điện đều có sẵn.

“Chính phủ Nhật Bản đã tích cực thúc đẩy xe kei như một phần của chính sách quốc gia”, Shigeru Matsumoto, giáo sư kinh tế tại Đại học Aoyama ở Tokyo, cho biết. “Dù xe kei không quá phù hợp để chạy đường dài, chúng rất được chuộng để lái hàng ngày”.

Ở những vùng nông thôn Nhật Bản, nơi đường sá hẹp hơn, những chiếc xe nhỏ gọn này thường được mua làm phương tiện thứ hai và đặc biệt phổ biến với lái nữ, ông Matsumoto nói.

Xe kei vẫn hiếm gặp ở Mỹ, nhưng nhu cầu nhập khẩu đang tăng đều đặn, theo dữ liệu xuất khẩu của Nhật Bản, một phần do phí bảo dưỡng, phí vận hành thấp hơn.

McChristian không phải người duy nhất chuộng chúng. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ca ngợi những chiếc xe này, và muốn nhân rộng thành công của chúng, khi giá xe Mỹ tăng vọt, còn kích thước ngày một cồng kềnh.

Ông Trump đã xem trực tiếp những mẫu xe này trong chuyến thăm Nhật Bản hồi tháng 10 và liên tục nhắc đến ý tưởng đưa “hiện tượng” này về Mỹ. “Chúng rất nhỏ và dễ thương. Tôi tự hỏi sẽ ra sao đưa xe này về nước mình”, ông phát biểu tại Phòng Bầu dục ngày 3/12.

Hai ngày sau, ông thông báo trên mạng xã hội “vừa phê duyệt sản xuất ôtô tí hon tại Mỹ. Những chiếc xe của tương lai rất gần này không đắt, an toàn, tiết kiệm nhiên liệu và nói ngắn gọn là tuyệt vời”.

Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, để xe kei chinh phục được thị trường Mỹ là thách thức lớn, một phần vì chúng thiếu các tính năng an toàn, phần khác vì người Mỹ vẫn chuộng những dòng xe cỡ lớn, ưu tiên sự thoải mái cho các chuyến đi dài.

“Người ta thích lái những chiếc xe kei nhỏ nhắn này, nhưng dùng nó để chở cả nhà trên đường cao tốc với tốc độ 112 km/h bên cạnh những chiếc Suburban hay F-150 cỡ lớn lại là chuyện khác”, Tifani Sadek, chuyên gia giao thông tại Đại học Michigan, nói.

Rào cản với tham vọng đưa xe kei thâm nhập thị trường Mỹ không chỉ nằm ở thị hiếu người tiêu dùng. Dòng xe này không đáp ứng được các tiêu chuẩn an toàn liên bang, nhiều mẫu thậm chí không có túi khí. Xe kei cũng chỉ được phép nhập khẩu và lưu thông trên đường nếu xe đó đã xuất xưởng ít nhất 25 năm, để được miễn trừ các tiêu chuẩn an toàn hiện đại của Cơ quan An toàn Giao thông Cao tốc Quốc gia (NHTSA).

Ngay cả trong trường hợp này, hệ thống luật giữa các bang vẫn thiếu thống nhất đối với xe kei. Một số bang cấm lưu thông xe kei trên đường công cộng hoặc chỉ cho phép chạy ở tốc độ thấp tại các khu dân cư.

Ông Trump dường như muốn sản xuất xe kei ở Mỹ, hơn là tạo điều kiện để nhập khẩu chúng từ Nhật. Tuy nhiên, trong số các nhà sản xuất xe kei lớn, rất ít hãng có cơ sở sản xuất quy mô lớn ở Mỹ.

Mike Smitka, giáo sư kinh tế tại Đại học Washington, chỉ ra thêm rào cản chi phí đối với các nhà sản xuất. “Sẽ cần chế tạo một chiếc xe mới hoàn toàn tại nhà máy để đáp ứng các tiêu chuẩn Mỹ, bởi việc cải tạo hay nâng cấp xe có sẵn là cực kỳ đắt đỏ”, ông nói. “Những chiếc kei sản xuất tại Mỹ sẽ có mức giá cao hơn 10.000 USD”.

Những rào cản pháp lý đối với xe kei về lý thuyết có thể loại bỏ, nếu quốc hội Mỹ sửa đổi Luật An toàn hoặc thông qua luật mới khuyến khích sử dụng chúng, song giới chuyên gia không quá lạc quan về kịch bản này.

Một hướng đi khác là chính phủ liên bang có thể cập nhật các tiêu chuẩn an toàn, nhưng điều này cần thời gian. Ngay cả khi thực hiện được, viễn cảnh các thành phố Mỹ tràn ngập xe kei còn xa vời.

“Thực tế là loại xe này trong hầu hết trường hợp sẽ là chiếc thứ hai hoặc thứ ba mà một gia đình Mỹ sở hữu”, Thomas Prusa, giáo sư kinh tế tại Đại học Rutgers, nhận định, cho rằng các thành phố đông dân như New York, Chicago, hoặc các khu dân cư cho người hưu trí ở Florida, có thể chuộng dòng xe này.

“Giao thông New York sẽ dễ thở hơn nhiều nếu tất cả đều lái xe nhỏ gọn. Tôi chỉ thấy điều này hiện chưa phù hợp với văn hóa Mỹ”, ông Prusa nói.

Nhưng ở các vùng nông thôn, xe kei đang nhận được sự quan tâm ngày càng lớn từ những người chú trọng công năng thay vì kích thước.

Lính cứu hỏa McChristian ở Texas đã mua một chiếc kei với giá 900 USD tại một cuộc đấu giá ở Nhật Bản gần ba năm trước. “Kể cả khi phải trả thêm 2.500 USD phí vận chuyển để đưa về Mỹ, tôi vẫn không thể tìm thấy bất kỳ xe cũ hay mới nào có nhiều tiện ích, đáng tin cậy, giá lại thấp như vậy trên thị trường Mỹ”, anh nói.

Đức Trung (Theo NBC News, ABC News, Japan Times)