Nỗ lực thúc đẩy kế hoạch hòa bình ở Ukraine

Nỗ lực ngoại giao cho cuộc xung đột Nga – Ukraine được nối lại với một loạt cuộc gặp tại thủ đô Berlin – Đức trong 2 ngày 14 và 15-12.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết ông sẽ gặp các đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump và lãnh đạo các nước đối tác ở châu Âu trong ngày 15-12 để bàn về một thỏa thuận chính trị nhằm chấm dứt xung đột. Trước đó một ngày, các nhà đàm phán Ukraine và Mỹ gặp nhau trong bối cảnh vẫn bất đồng về nội dung kế hoạch hòa bình được Washington đề xuất.

Các cuộc gặp trên là diễn biến mới nhất trong một loạt nỗ lực ngoại giao nhằm thúc đẩy một lệnh ngừng bắn hoặc một thỏa thuận hòa bình cho cuộc xung đột tại Ukraine. Hoạt động ngoại giao này đã gia tăng sau khi chính quyền Tổng thống Donald Trump hồi tháng 11 đưa ra kế hoạch hòa bình 28 điểm. Ukraine và các đồng minh châu Âu – dẫn đầu là Anh, Pháp, Đức – đã chỉ trích kế hoạch nghiêng nhiều về lợi ích của Nga, đồng thời gấp rút đề xuất các điều chỉnh để nó bớt bất lợi hơn đối với Kiev.

Do cả Ukraine và Nga đều bác bỏ những nội dung then chốt trong đề xuất của Washington, các cuộc thảo luận về một kế hoạch cuối cùng vẫn đang tiếp diễn. Ukraine khẳng định cần có các bảo đảm an ninh từ Mỹ và châu Âu trước khi đồng ý chấm dứt xung đột. Trong khi đó, Nga yêu cầu Ukraine nhượng lãnh thổ nhưng Kiev khẳng định đây là điều không thể chấp nhận.

Trang Axios dẫn lời các quan chức Mỹ cho biết sẽ có 3 thỏa thuận riêng biệt về hòa bình, bảo đảm an ninh và tái thiết. Trong số này, tiến trình đàm phán về những bảo đảm an ninh mà Ukraine sẽ nhận được từ Mỹ và châu Âu đã đạt được tiến triển. Một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết chính quyền Tổng thống Donald Trump sẵn sàng trao cho Ukraine bảo đảm an ninh theo mô hình NATO, được Quốc hội Mỹ phê chuẩn và có giá trị ràng buộc pháp lý nếu Kiev đồng ý nhượng lãnh thổ cho Moscow. Theo đài RT, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov cho biết nước này sẵn sàng thảo luận về một khuôn khổ bảo đảm an ninh với điều kiện khuôn khổ này không nhằm chống lại Moscow.

Bên cạnh đó, Mỹ cũng đánh giá những phát biểu gần đây của ông Zelensky là một “bước tiến” khi nhà lãnh đạo này gợi ý Ukraine có thể tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý về các nhượng bộ lãnh thổ, đặc biệt là liên quan vùng Donbas. Tuy nhiên, Moscow nhấn mạnh rằng Donbas là lãnh thổ có chủ quyền của Nga, qua đó cho thấy câu hỏi bên nào kiểm soát Donbas vẫn là thử thách lớn đối với nỗ lực ngoại giao.

Ngoài ra, các quan chức Mỹ và Ukraine còn đang thảo luận về đề xuất Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu (EU) vào năm 2027 trong khuôn khổ tiến trình đàm phán nhằm chấm dứt xung đột. Tờ Financial Times tiết lộ thông tin này vào cuối tuần rồi, đồng thời cho biết đề xuất nhận được sự ủng hộ của EU.

Theo AP, Ukraine xem việc gia nhập EU là mục tiêu quan trọng nhằm gắn chặt hơn với phương Tây trong bối cảnh triển vọng làm thành viên NATO bị đình trệ. Mọi quyết định kết nạp một thành viên mới đều phải được toàn bộ 27 chính phủ quốc gia thành viên EU ủng hộ nhưng Thủ tướng Hungary Viktor Orbán đến nay vẫn phản đối Ukraine gia nhập EU. Dù vậy, với việc Mỹ đang thúc đẩy kế hoạch hòa bình ở Ukraine, Washington có thể gây sức ép buộc nhà lãnh đạo Hungary đổi ý.

Trong diễn biến đáng chú ý, EU ngày 11-12 đã trao cho Ukraine một danh sách các cải cách cần thực hiện để có thể gia nhập khối, thể hiện quyết tâm thúc đẩy tiến trình này bất chấp xung đột đang diễn ra và sự phản đối từ Hungary. Tuy nhiên, bà Marta Kos, Ủy viên châu Âu phụ trách mở rộng, tỏ ra thận trọng khi không đưa ra cam kết về bất kỳ mốc thời gian nào.