Phòng bệnh hô hấp cho người cao tuổi mùa lạnh

ThS.BS Mai Mạnh Tam, Phó khoa Hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, giải thích người cao tuổi dễ mắc bệnh hô hấp vào mùa lạnh do quá trình lão hóa làm suy giảm chức năng của nhiều cơ quan, trong đó có phổi. Rối loạn cơ chế điều hòa thân nhiệt khiến người cao tuổi khó cảm nhận rõ sự thay đổi nóng – lạnh, dễ bị nhiễm lạnh hoặc sinh hoạt không phù hợp. Để bảo vệ sức khỏe hệ hô hấp trong mùa lạnh, bác sĩ Tam khuyên người cao tuổi lưu ý thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khỏe phù hợp.

Giữ ấm cơ thể

Không khí lạnh có thể kích thích phản xạ co thắt phế quản, làm hẹp đường thở và tăng tiết đờm. Ở người cao tuổi, hiện tượng này dễ gây ho kéo dài, khò khè và khó thở. Giữ ấm vùng cổ, ngực và mũi giúp làm ấm luồng không khí hít vào, từ đó hạn chế kích thích niêm mạc phế quản và đường thở. Đeo khẩu trang khi ra ngoài không chỉ chống lạnh mà còn góp phần giảm tiếp xúc với bụi mịn, vi khuẩn, virus xâm nhập qua đường hô hấp.

Dinh dưỡng hợp lý

Chế độ ăn của người cao tuổi nên ưu tiên thực phẩm giàu protein, vitamin, khoáng chất như thịt nạc, cá, tôm, cua, trứng, sữa, các loại đậu, rau xanh, trái cây hỗ trợ hệ miễn dịch, giảm viêm đường thở. Các loại cá béo, hạt và nấm giàu omega-3 và vitamin D, giúp duy trì sức cơ, trong đó có cơ hô hấp.

Người cao tuổi nên hạn chế thịt mỡ, thực phẩm đông lạnh, đồ chế biến sẵn, bánh kẹo, nước ngọt và rượu bia. Các thực phẩm này có thể làm tăng phản ứng viêm, gây giữ nước, tạo thêm gánh nặng cho tim, phổi. Do chức năng tiêu hóa suy giảm theo tuổi, người cao tuổi nên ăn cháo, súp hoặc các món hầm. Chia nhỏ trong ngày, tránh quá no, ưu tiên bữa ăn giàu năng lượng, bữa tối nên ăn nhẹ.

Vận động phù hợp

Vận động ở mức độ nhẹ giúp tăng thông khí phổi, cải thiện trao đổi oxy, tăng sức bền của cơ hô hấp. Các hình thức tập luyện phù hợp như đi bộ chậm, tập thở sâu, dưỡng sinh hoặc yoga nhẹ giúp phổi giãn nở tốt hơn.

Ngược lại, tập luyện cường độ cao trong thời tiết lạnh, nhất là ngoài trời lạnh, có thể kích thích co thắt phế quản và khởi phát các triệu chứng khó thở. Người cao tuổi nên khởi động kỹ trước khi tập, mặc đủ ấm, ưu tiên tập luyện trong nhà khi nhiệt độ môi trường xuống thấp.

Uống đủ nước

Thời tiết lạnh thường làm giảm cảm giác khát, tuy nhiên cơ thể vẫn tiếp tục mất nước qua quá trình hô hấp. Khi thiếu nước, niêm mạc đường thở trở nên khô, khả năng giữ, loại bỏ vi khuẩn, virus suy giảm. Uống đủ nước ấm giúp duy trì độ ẩm của niêm mạc hô hấp, hỗ trợ làm loãng đờm, cải thiện thông khí phổi. Người cao tuổi nên chia nhỏ lượng nước uống trong ngày, tránh uống quá nhiều trong một lần nhằm hạn chế nguy cơ rối loạn điện giải hoặc quá tải tuần hoàn.

Chủ động phòng bệnh

Theo bác sĩ Tam, tiêm phòng cúm và phế cầu là biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ viêm phổi nặng, tử vong ở người cao tuổi. Tuân thủ điều trị các bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) có vai trò quan trọng trong việc hạn chế các đợt cấp, biến chứng trong mùa lạnh.

Bác sĩ Tam khuyến cáo người cao tuổi vệ sinh răng miệng nhằm tránh tích tụ mảng bám, thức ăn – yếu tố làm tăng nguy cơ vi sinh vật xâm nhập vào đường hô hấp. Bỏ thuốc lá là việc cần thiết. Trong mùa lạnh, người cao tuổi vẫn nên duy trì thói quen vệ sinh cơ thể đều đặn bằng nước ấm để phòng ngừa nhiễm khuẩn. Khi xuất hiện các dấu hiệu như ho kéo dài, sốt, khó thở, khò khè, đau ngực hoặc mệt nhiều, người bệnh cần đi khám sớm, phòng ngừa suy hô hấp, biến chứng nguy hiểm.

Hà Nhung