Thay đổi hoàn toàn công nghệ sản xuất khoáng sản quan trọng

Trong nhiều năm, thế giới luôn nhìn Trung Quốc như cường quốc sản xuất nhôm số một, nhưng lại phụ thuộc lớn vào nguồn quặng nhập khẩu. Thế nhưng, một câu chuyện bất ngờ đang diễn ra khi công nghệ tái chế bauxite kém chất lượng – vốn được phát minh bởi một start-up châu Âu, không ra mắt đầu tiên ở châu Âu hay Mỹ, mà lại được thương mại hóa với tốc độ “chóng mặt” tại Trung Quốc.

6 năm sau ngày công nghệ được giới thiệu tại một hội nghị ở Miami (Mỹ), chỉ mất 10 tháng để một tổ hợp công nghiệp quy mô lớn đi vào vận hành tại tỉnh Sơn Tây. Đây là kết quả hợp tác giữa công ty Pháp-Thụy Sĩ, IB2, và tập đoàn năng lượng Senze Group. Công nghệ này cho phép loại bỏ silica trong bauxite chất lượng thấp, biến một loại “phế liệu khoáng sản” thành nguyên liệu sản xuất nhôm với hàm lượng alumina cao hơn hẳn.

Sự xuất hiện của nhà máy đầu tiên trên thế giới không chỉ giúp Trung Quốc giảm phụ thuộc nhập khẩu từ Guinea và Australia, mà còn mở đường khai thác các nguyên tố chiến lược như gallium, vanadium, lithium, niobium và thậm chí đất hiếm. Đây là những vật liệu thiết yếu trong xe điện, quốc phòng, pin và bán dẫn.

Theo CEO Romain Girbal, không nơi nào trên thế giới có thể hiện thực hóa dự án nhanh như Trung Quốc. Chính quyền Sơn Tây hỗ trợ thủ tục cấp phép, môi trường, khai thác và doanh nghiệp nội địa thì quyết liệt triển khai.

Ông nói: “Làm việc với các công ty Trung Quốc rất nhanh và rất hiệu quả điều đó gần như không thể có ở nơi nào khác.”

IB2 kỳ vọng công nghệ giúp “tái cân bằng” cán cân nhập khẩu, đưa tỷ lệ tự chủ quặng nhôm lên mức chấp nhận được trong bối cảnh căng thẳng chuỗi cung ứng và xu hướng giảm toàn cầu hóa. Trung Quốc hiện phải nhập gần 90% lượng bauxite phục vụ sản xuất, trong khi các mỏ trong nước đã cạn kiệt nguồn quặng chất lượng cao.

Với hàm lượng silica cao, bauxite kém chất lượng thường bị bỏ lại, gây lãng phí và làm tăng chi phí khai thác. Công nghệ IB2 cho thấy bauxite có thể “tái sinh” với hàm lượng alumina từ 48% lên 70%, đủ đáp ứng tiêu chuẩn ngành luyện nhôm.

Điều đáng chú ý là trong quá trình xử lý bằng xút nóng, nhiều kim loại quý được hấp thụ và có thể chiết tách khi đạt nồng độ thích hợp, từ gallium cho bán dẫn, vanadium và niobium cho thép cao cấp, đến lithium cho pin.

Có thể thấy, “từ phế liệu thành kho báu” không còn là cách ví von mà trở thành mô hình kinh tế thực tế với hoạt động xử lý quặng, tận dụng phụ phẩm và giảm phụ thuộc nhập khẩu.

Trong lúc Mỹ và châu Âu phải mất nhiều năm thảo luận về chính sách “hồi sinh chuỗi cung ứng”, Trung Quốc đã đưa công nghệ vào nhà máy, vận hành, sản xuất và mở rộng. Đây là minh chứng điển hình cho khoảng cách giữa mong muốn chính sách ở phương Tây và khả năng triển khai thực tế tại Trung Quốc.

IB2 thừa nhận nếu muốn bước vào ngành nhôm toàn cầu thì họ buộc phải làm việc với Trung Quốc, nơi chiếm 60% sản lượng nhôm thế giới và có nhu cầu chiến lược về tự chủ khoáng sản.

Chính phủ Trung Quốc đang đặt mục tiêu tăng tỷ lệ khai thác trong nước, nâng trữ lượng bauxite nội địa từ 3-5% vào năm 2027, đồng thời đẩy mạnh tái chế nhôm. Công nghệ mới có thể khiến các nhà máy ven biển, vốn phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, mất lợi thế, trong khi các tỉnh nội địa trở thành trung tâm khai thác mới.

Song, thách thức còn ở phía trước, bao gồm chất lượng quặng suy giảm, quy định môi trường và rủi ro thương mại từ các quốc gia châu Phi hay Australia vẫn là những biến số lớn.

Theo SCMP