Các nhà ngôn ngữ học đề nghị Thủ tướng Canada ngừng sử dụng những từ kiểu Anh – Anh khi soạn thảo văn bản chính sách để thay bằng từ Anh – Canada.
Từ khi nhậm chức hồi tháng 3, Thủ tướng Canada Mark Carney liên tục công bố các chính sách mới về thương mại, ngoại giao và năng lượng để củng cố năng lực phục hồi kinh tế của Canada trước sức ép thuế quan từ Mỹ.
Tuy nhiên, các nhà ngôn ngữ học Canada lại cảm thấy khó chịu với cách dùng từ của ông trong thư gửi nội các, bài đăng trên mạng xã hội, thông báo về cuộc gặp với lãnh đạo thế giới cùng kế hoạch ngân sách dài 493 trang.
Họ chỉ ra rằng nhiều từ tiếng Anh trong các văn bản này sử dụng đuôi “-ise” và “-yse” kiểu Anh, thay vì đuôi “-ize” và “-yze” kiểu Canada và Mỹ.
Thủ tướng Canada Mark Carney tại cuộc họp báo ở Ottawa ngày 21/5. Ảnh: AFP
Chẳng hạn, hồi tháng 9, chính quyền Canada thông báo sẽ “recognising” (công nhận) nhà nước Palestine. Giới chức công bố phương pháp kế toán mới để “modernise” (hiện đại hóa) ngân sách, đồng thời cho hay chính quyền đương nhiệm đang được “recognised” (ghi nhận) vì đã lèo lái đất nước qua các thách thức toàn cầu. Ông Carney còn thường dùng từ “catalyse” (xúc tác).
Sự xuất hiện dày đặc của các hậu tố kiểu Anh như vậy trong bản kế hoạch ngân sách khiến các nhà ngôn ngữ học gửi kiến nghị đến ông Carney trong tháng này. Họ lưu ý chính tả Canada được các chính quyền tiền nhiệm sử dụng “từ thập niên 1970 đến năm 2025” và kêu gọi ông tiếp tục truyền thống này để giữ gìn “lịch sử, bản sắc và niềm tự hào dân tộc”.
Stefan Dollinger, nhà ngôn ngữ học tại Đại học British Columbia và là một trong những người ký tên vào thư kiến nghị, yêu cầu phóng viên Mỹ hình dung về một thế giới mà chính quyền Mỹ sử dụng chính tả kiểu Anh-Anh thay vì Anh-Mỹ, như Bộ trưởng Lao động viết “labour” thay cho “labor”, Bộ trưởng Quốc phòng viết “defence” thay vì “defense”, hoặc Vua Charles III sử dụng chính tả kiểu Anh-Mỹ và viết “traveling” thay vì “travelling”.
“Điều đó sẽ khiến người ta phản đối gay gắt đến mức nào?” Dollinger nói. “Ở Canada cũng tương tự. Ngôn ngữ và cách sử dụng ngôn ngữ cho thấy chúng ta là ai”.
James Walker, nhà ngôn ngữ học tại Đại học Melbourne, người đã nghiên cứu các biến thể của tiếng Anh trên thế giới, cho rằng cách sử dụng từ ngữ khác biệt rất quan trọng về mặt bản sắc. “Nếu muốn chứng tỏ bản thân là người Canada, bạn có thể chứng minh thông qua cách phát âm, cách dùng từ vựng và cách viết chính tả”, ông nói.
Sự nghiệp học tập và chuyên môn của ông Carney cho ông cơ hội tiếp xúc với nhiều biến thể tiếng Anh. Ông mang quốc tịch Canada, Ireland và Anh; từng học tại Harvard và Oxford, nơi ông gặp và kết hôn với một người Anh; từng làm việc 6 năm với tư cách là Thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh.
“Tôi nghĩ người ta lo ngại về cách viết chính tả như vậy vì ông ấy là lãnh đạo của Canada”, Walker nói. “Dù ông ấy dành phần lớn cuộc đời ở nước ngoài, nhiều người sẽ lo lắng khi Thủ tướng sử dụng chính tả không được coi là tiêu chuẩn của tiếng Anh-Canada”.
Tiếng Anh-Canada là sản phẩm của lịch sử và địa lý quốc gia. Dollinger cho biết giống như nhiều thứ khác của Canada, sự tiến hóa của ngôn ngữ này là kết quả của quá trình lâu dài pha trộn giữa phong cách Anh và Mỹ, cùng làn sóng nhập cư từ các nước nói tiếng Anh.
Nước Anh khuyến khích di cư sang Canada vào thế kỷ 19, đặc biệt là sau Chiến tranh năm 1812, với hy vọng người di cư sẽ đóng vai trò như một bức tường thành chống lại sự bành trướng của Mỹ. Những người này đã góp phần ảnh hưởng vào sự phát triển của tiếng Anh-Canada.
“Chính lịch sử của chúng tôi đã tạo ra hệ thống chính tả, phát âm, ngữ âm và quyết định nhiều thứ khác như hệ thống chính phủ”, nhà ngôn ngữ học J.K. Chambers của Đại học Toronto cho biết. “Tất cả những điều đó là kết quả của việc chúng tôi nằm ở điểm giao thoa của hai quốc gia hùng mạnh, và giờ đây chúng tôi là quốc gia hùng mạnh thứ ba với cá tính riêng”.
Báo National Post hồi tháng 5 đưa tin ông Carney mong muốn các tài liệu chính phủ được viết bằng tiếng Anh-Anh. Văn phòng Thủ tướng không phản hồi yêu cầu bình luận về thư kiến nghị.
Chủ tịch Hiệp hội Biên tập viên Canada Kaitlin Littlechild cho rằng việc ông Carney sử dụng chính tả kiểu Anh có nguy cơ gây nhầm lẫn.
“Người dân coi các nguồn thông tin từ chính phủ là quy chuẩn, nhưng trên thực tế nó lại lệch khỏi những gì chúng tôi coi là tiếng Anh-Canada”, bà nói, nhấn mạnh tiếng Anh-Canada là một khía cạnh bản sắc rất riêng, cần được ghi nhận, tôn trọng và vinh danh.
Hồng Hạnh (Theo Washington Post)
Nguồn: https://vnexpress.net/thu-tuong-canada-bi-che-vi-viet-kieu-anh-anh-4998066.html
