TP HCM có 1,7 triệu người già nhưng chỉ 36 viện dưỡng lão

Thông tin được Giám đốc Sở Y tế TP HCM Tăng Chí Thượng nêu tại hội thảo xây dựng Đề án phát triển hệ thống dưỡng lão giai đoạn 2025-2030, ngày 26/12. Ông Thượng nhận định già hóa dân số không còn là câu chuyện của tương lai mà đã trở thành thách thức hiện hữu, tác động trực tiếp đến y tế, an sinh xã hội và quản trị đô thị.

Theo lãnh đạo ngành y tế thành phố, nguồn cung dịch vụ dưỡng lão hiện chưa theo kịp đà tăng dân số. Mỗi năm, TP HCM có thêm gần 35.000 người bước vào độ tuổi xưa nay hiếm, nâng tổng số người cao tuổi lên khoảng 1,7 triệu. Tuy nhiên, 36 cơ sở đang hoạt động mới đáp ứng một phần rất nhỏ nhu cầu (hơn 3.500 người). Các mô hình chăm sóc chủ yếu vẫn là nuôi dưỡng tập trung, thiếu vắng các loại hình linh hoạt như chăm sóc tại nhà, bán trú hay giảm nhẹ. Hệ thống này đang phân mảnh, thiếu liên kết và nhân lực chưa được đào tạo bài bản.

Phó giám đốc Sở Y tế Nguyễn Tăng Minh phân tích áp lực lên hệ thống an sinh càng lớn khi cấu trúc gia đình truyền thống thay đổi, số con ít dần và không gian sống đô thị thu hẹp. Bên cạnh đó, mô hình bệnh tật chuyển mạnh sang mạn tính không lây nhiễm khiến nhu cầu chăm sóc dài hạn, phục hồi chức năng và hỗ trợ sa sút trí tuệ tăng vọt.

Dù bước vào giai đoạn già hóa từ năm 2017 – muộn hơn bình quân cả nước khoảng 6 năm, TP HCM lại có tốc độ gia tăng người cao tuổi rất nhanh. Dự báo đến cuối năm 2025, thành phố có khoảng 1,6 triệu người trên 60 tuổi, chiếm 11% dân số. Đây là địa phương có số người cao tuổi đông nhất cả nước. Trên bình diện quốc gia, Việt Nam cũng thuộc nhóm có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới, dự kiến đạt 18 triệu người cao tuổi vào năm 2030, tương đương cứ 6 người dân thì có một người già.

Trước thực trạng này, Sở Y tế TP HCM đang tham mưu UBND thành phố xây dựng Đề án phát triển hệ thống dưỡng lão giai đoạn 2025-2030 và những năm tiếp theo. Theo định hướng, hệ thống dưỡng lão sẽ được phát triển theo mô hình đa tầng dịch vụ, từ chăm sóc tại nhà, chăm sóc ban ngày đến dưỡng lão điều dưỡng và chăm sóc cuối đời, nhằm bảo đảm người cao tuổi được chăm sóc đúng mức độ, đúng thời điểm, đồng thời giảm tải cho các cơ sở y tế.

Thành phố cũng đặt mục tiêu chuẩn hóa chất lượng dịch vụ dưỡng lão thông qua xây dựng bộ tiêu chuẩn cho từng loại hình; phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi theo hướng chuyên nghiệp, có đào tạo và chứng chỉ hành nghề; đồng thời nghiên cứu cơ chế tài chính bền vững, khuyến khích xã hội hóa có kiểm soát và bảo đảm khả năng tiếp cận dịch vụ cho các nhóm yếu thế.

Tại hội thảo, các chuyên gia cho rằng hệ thống dưỡng lão, nếu được quy hoạch bài bản, không chỉ đáp ứng nhu cầu an sinh mà còn tạo dư địa phát triển “kinh tế bạc”. Nhiều ý kiến đề xuất TP HCM phát triển mô hình dưỡng lão đa tầng, ưu tiên chăm sóc tại nhà và cộng đồng, đồng thời giải bài toán thiếu hụt nhân lực bằng đào tạo đội ngũ chăm sóc chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, thành phố cần nghiên cứu cơ chế tài chính bền vững, như quỹ hoặc bảo hiểm chăm sóc dài hạn, để giảm gánh nặng chi trả cho người dân.

Lê Phương