Triết lý làm nông tử tế

Từ nỗi trăn trở về rau bẩn

Hợp tác xã (HTX) RASAFOOD (xã Đông Thạnh, TP.HCM) được thành lập năm 2018, tiền thân là những tổ hợp tác nhỏ lẻ. Ông Mai Văn Khánh, Giám đốc HTX, nhớ lại những ngày đầu khởi nghiệp với một nỗi niềm chưa bao giờ nguôi ngoai: “Cách đây khoảng 4 – 5 năm, báo chí liên tục phản ánh nạn rau bẩn trà trộn vào rau sạch, niềm tin của người tiêu dùng lung lay dữ dội. Người tiêu dùng hoang mang, không biết đâu là thật, đâu là giả. Ra chợ, rau an toàn cũng bị đánh đồng giá với rau không rõ nguồn gốc”.

Chính sự nhập nhèm đó đã thôi thúc ông và cộng sự phải làm một điều gì đó khác biệt. Không chỉ đơn thuần là kinh doanh, mục tiêu ban đầu của họ rất giản dị: phục vụ sức khỏe cho chính gia đình mình trước, sau đó là khẳng định giá trị thật của nông sản với cộng đồng.

Từ 7 thành viên ban đầu, đến nay HTX đã kết nạp được 12 thành viên chính thức. Bên cạnh đó, đơn vị cũng khảo sát, liên kết với khoảng 100 hộ dân trồng rau tại các xã lân cận đồng thời liên kết sản xuất và bao tiêu cho 5 tổ hợp tác vệ tinh.

Tuy nhiên, để thuyết phục được những người nông dân vốn quen với tập quán canh tác truyền thống chuyển sang làm nông nghiệp sạch là một “cuộc chiến” về tư tưởng không hề dễ dàng. Ông Khánh thừa nhận những câu hỏi đầu tiên mà bà con luôn đặt ra là: “Các anh có bao tiêu không?”, “Có mua hết không?”.

Thay vì hứa hẹn, Ban giám đốc HTX chọn cách tiếp cận bằng bài toán kinh tế. Ông Khánh phân tích cho bà con thấy: nếu canh tác truyền thống trên 1.000 m², chi phí đầu tư cho giống, phân bón hóa học có thể lên tới 50 triệu đồng. Nhưng khi áp dụng quy trình công nghệ cao, sử dụng chế phẩm sinh học của HTX, chi phí giảm xuống chỉ còn khoảng 40 triệu đồng. Người nông dân ngay lập tức lợi được 10 triệu đồng chi phí vật tư, chưa kể năng suất tăng và hạn chế sâu bệnh.

“Chúng tôi nói với bà con: Muốn bán giá tốt thì trước hết phải làm chuẩn. Nếu làm chưa chuẩn mà đòi hỏi bao tiêu hết thì không thể đáp ứng được. Bà con cứ làm chuẩn, chắc chắn chúng tôi sẽ mua chuẩn”, ông Khánh nói.

Để minh bạch hóa quy trình, RASAFOOD áp dụng triệt để việc truy xuất nguồn gốc. Trong thời đại công nghệ số, chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh quét mã QR là người tiêu dùng có thể biết chính xác lô rau đó được trồng ngày nào, quy hoạch bao nhiêu, thu hoạch khi nào. Đây chính là “tấm vé thông hành” giúp rau của HTX được xuất hiện tại các bếp ăn công nghiệp, trường học và siêu thị lớn.

Triết lý của nông nghiệp bền vững

Điểm sáng tạo nhất trong mô hình sản xuất của RASAFOOD chính là sự trân trọng đối với môi trường. Nhận thức rõ làm rau sạch mà đất không sạch thì sản phẩm không thể an toàn, HTX đã triển khai mạnh mẽ chương trình “Hãy trả lại cho đất”.

Thay vì lạm dụng phân bón hóa học khiến đất đai bạc màu, HTX hướng dẫn xã viên tận dụng chính những phế phẩm nông nghiệp (rau già, lá úa, gốc rễ sau thu hoạch) để ủ làm phân vi sinh kết hợp với vi sinh vật hữu cơ. Quy trình này tạo ra một vòng tuần hoàn khép kín: rau nuôi đất, đất nuôi cây.

Ông Khánh chia sẻ: “Nông nghiệp sạch phải sạch từ đất. Chương trình này vừa giúp bảo vệ môi trường sinh thái, vừa giúp bà con tiết kiệm chi phí phân bón, cải tạo chất lượng đất trồng về lâu dài”.

Bên cạnh đó, HTX mạnh dạn đầu tư hệ thống nhà màng, hệ thống tưới tiêu tự động tiết kiệm nước. Nhờ ứng dụng công nghệ cao, RASAFOOD không chỉ giảm thiểu công lao động chân tay cho xã viên mà còn duy trì được năng suất ổn định ngay cả trong những điều kiện thời tiết bất lợi. Kết quả, sản phẩm cải thìa của HTX đã vinh dự đạt chứng nhận OCOP 3 sao của TP.HCM.

Giai đoạn 2021 – 2025 là thời điểm đầy thử thách vì đại dịch Covid-19 nhưng cũng chính trong hoàn cảnh này, vai trò của mô hình kinh tế tập thể như RASAFOOD lại càng được khẳng định. HTX đã linh hoạt tổ chức sản xuất, duy trì chuỗi cung ứng không bị đứt gãy, đảm bảo rau sạch đến tay người dân TP.HCM trong những ngày giãn cách.

Không chỉ lo đầu ra, HTX còn đóng vai trò “cầu nối” giữa người dân và chính quyền. Đơn vị chủ động phối hợp với các cấp, ngành mở lớp đào tạo nghề, hướng dẫn nông dân chuyển đổi từ các mô hình chăn nuôi, trồng trọt kém hiệu quả sang trồng nấm, rau mầm, cải baby… Những mô hình này không chỉ tận dụng được lao động nhàn rỗi mà còn góp phần tăng thu nhập, xóa đói giảm nghèo theo các tiêu chí nông thôn mới.

Về hiệu quả kinh doanh, dù đang trong giai đoạn tái đầu tư và mở rộng vùng trồng mới, RASAFOOD vẫn duy trì được đà tăng trưởng. Năm 2024, HTX tiêu thụ khoảng 10 tấn rau. Riêng 6 tháng đầu năm 2025 đã đạt 5 tấn (56,3% kế hoạch) và dự kiến hoàn thành 97% chỉ tiêu vào cuối năm.

Nhận thấy tiềm năng của thương mại điện tử, dù đã từng thử nghiệm trên các sàn khác nhau nhưng ông Khánh nhận định rau tươi vẫn gặp khó khăn trong khâu vận chuyển. Do đó, chiến lược sắp tới của HTX là xây dựng một “sân chơi” chung cho các sản phẩm OCOP.

“Chúng tôi muốn quy tụ sản phẩm OCOP của các vùng miền về cửa hàng của HTX. Người dân thành phố không cần đi du lịch xa vẫn có thể mua được đặc sản chuẩn vị”, ông Khánh chia sẻ. Hiện tại, HTX đã mở cửa hàng kinh doanh trực tiếp để vừa giới thiệu sản phẩm, vừa tăng giá trị gia tăng.

Về sản xuất, RASAFOOD đang mở rộng địa bàn ở 2 xã Xuân Thới Sơn và xã Đông Thạnh (TP.HCM) với mô hình trồng cây ăn trái quy mô 5.000 m², dự kiến triển khai trong tháng 12.2025.

Từ những bài học kinh nghiệm về phát huy sức mạnh tập thể, minh bạch hóa quy trình và ứng dụng khoa học kỹ thuật, HTX RASAFOOD đã và đang chứng minh rằng: nông nghiệp đô thị không phải là ngõ cụt. Trái lại, nó là một “mỏ vàng” nếu biết khai thác bằng tư duy hiện đại và cái tâm tử tế.

Ông Mai Văn Khánh đúc kết: “Giá trị cốt lõi cuối cùng chúng tôi mang lại không chỉ là bó rau mà là niềm tin và sự an toàn cho bữa cơm của mỗi gia đình Việt”.