Trung Đông lại trong vòng xoáy bất ổn

Lệnh ngừng bắn mong manh

Quân đội Israel thông báo đã tiêu diệt ông Hussein Mahmoud Marshad al-Jawhari, thành viên cấp cao của Đơn vị 840 thuộc Lực lượng Quds của Iran, trong một cuộc tấn công tại Li Băng. Theo tờ The Times of Israel ngày 26.12 dẫn tuyên bố của phía Israel, al-Jawhari là nhân vật chủ chốt đứng sau các kế hoạch tấn công nhằm vào Israel từ Syria và Li Băng, hoạt động dưới sự chỉ đạo của Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC). Tehran chưa phản hồi thông tin trên.

Ở chiều ngược lại, giới chức Li Băng ngày 26.12 cáo buộc các đợt không kích của Israel gần biên giới Syria và tại miền nam nước này đã khiến ít nhất 3 người thiệt mạng. Những diễn biến trên xảy ra trong bối cảnh lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hezbollah, có hiệu lực từ ngày 27.11.2024, liên tục bị thử thách. Hiện Israel vẫn duy trì quân đội tại 5 điểm chiến lược dọc biên giới Li Băng và tiến hành các cuộc tấn công rải rác, với lý do ngăn chặn Hezbollah tái thiết lực lượng.

Trong bối cảnh đó, Li Băng chịu sức ép ngày càng lớn phải chứng minh năng lực kiểm soát an ninh. Theo các điều khoản của thỏa thuận ngừng bắn, Hezbollah sẽ bị giải giáp và Lực lượng vũ trang Li Băng triển khai đầy đủ trên toàn lãnh thổ khi quân đội Israel rút số binh sĩ còn lại khỏi khu vực biên giới giáp Li Băng.

Tổng thống Li Băng Joseph Aoun ngày 25.12 bày tỏ tin tưởng ngoại giao có thể ngăn chặn một cuộc xung đột mới, đồng thời nhấn mạnh cam kết giải giáp Hezbollah. Trước đó, Thủ tướng Nawaf Salam cho biết Li Băng sắp hoàn tất việc giải giáp Hezbollah ở phía nam sông Litani và đang tiến hành tịch thu vũ khí ở phía bắc con sông này.

Kinh tế Palestine lâm nguy

Cũng tại Trung Đông, Palestine đang đối mặt một cuộc khủng hoảng mang tính sinh tử về kinh tế. Các số liệu mới nhất cho thấy nền kinh tế Palestine đang tiến sát ngưỡng không thể phục hồi trong điều kiện hiện tại, theo Hãng thông tấn Al Jazeera ngày 26.12.

Theo các báo cáo, GDP của Gaza đã giảm tới 84% vào năm 2025 so với năm 2023, trong khi GDP tại Bờ Tây bị chiếm đóng giảm 13%. Tỷ lệ thất nghiệp tại Gaza vượt 77%, phản ánh sự sụp đổ gần như toàn diện của hoạt động kinh tế. Hội nghị Liên Hiệp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) nhận định nền kinh tế Palestine đã bị đẩy lùi về mức của hơn hai thập niên trước.

Tổng nợ công của Palestine đã lên tới 14,6 tỉ USD, tương đương 106% GDP, bao gồm nợ Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), ngân hàng trong nước, tiền lương công chức và khu vực tư nhân. Ngân hàng Thế giới cảnh báo việc kéo dài tình trạng không trả lương và không thực hiện các nghĩa vụ tài chính có thể dẫn tới sự sụp đổ kinh tế toàn diện.

Bộ trưởng Kinh tế Palestine Mohammed al-Amour cáo buộc Israel đang giữ lại khoảng 4,5 tỉ USD tiền thuế hải quan của Palestine – động thái mà ông gọi là “trừng phạt tập thể”, làm tê liệt khả năng vận hành của chính quyền Palestine.

Trong bối cảnh đó, chính phủ Palestine triển khai một “gói biện pháp khẩn cấp” nhằm tăng cường bảo trợ xã hội, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và duy trì các lĩnh vực sản xuất cốt lõi. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng các biện pháp này chủ yếu mang tính cầm cự nếu không có thay đổi chính trị căn bản và nguồn hỗ trợ tài chính quốc tế thực chất.

Chuyên gia kinh tế Haitham Daraghmeh cảnh báo kịch bản dễ xảy ra nhất là nền kinh tế Palestine suy giảm kéo dài, do nguồn thu tiếp tục bị giữ lại và không gian tài khóa ngày càng thu hẹp. Hai kịch bản còn lại, gồm can thiệp quốc tế hoặc đột phá có điều kiện gắn với cải cách sâu rộng, vẫn phụ thuộc vào các quyết định chính trị vượt ngoài tầm kiểm soát của Palestine.

Cùng ngày 25.12, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Israel Katz tái khẳng định Tel Aviv sẽ không rút quân hoàn toàn khỏi Gaza và nhấn mạnh quyền kiểm soát Hành lang Philadelphia, qua đó củng cố nhận định rằng triển vọng kinh tế Palestine tiếp tục bị chi phối bởi tình hình thực địa và câu chuyện an ninh – quân sự.