(PLO)- Theo chuyên gia, hiện nay đối tượng lừa đảo nhắm đến nhóm người có học thức, thu nhập cao với các chiêu bài đầu tư tài chính, có những nạn nhân chỉ trong vòng một tháng bị lừa đảo lên đến 18-20 tỉ đồng.
Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM (HIDS) phối hợp cùng Học viện Đào tạo VBI vừa tổ chức công bố chương trình “Phổ cập Tài sản số”. Trong khuôn khổ sự kiện, các chuyên gia đã thảo luận sâu về hành lang pháp lý, chiến lược phát triển tài sản số và giải pháp nâng cao nhận thức bảo mật trong kỷ nguyên số.
Ba hình thức lừa đảo phổ biến
Theo các chuyên gia, chuyển đổi số toàn diện khiến dòng tiền dịch chuyển mạnh lên không gian mạng, biến đây thành “mảnh đất màu mỡ” cho tội phạm công nghệ.
Ông Nguyễn Hưng, đồng sáng lập Dự án Chống Lừa Đảo, cho biết thời gian gần đây hoạt động trên không gian mạng tại Việt Nam rất sôi nổi, kéo theo rủi ro an ninh mạng tăng cao.
Thống kê từ Liên minh chống lừa đảo toàn cầu và cơ quan chức năng Việt Nam cho thấy tỉ lệ người dùng tiếp xúc với lừa đảo rất lớn. Cụ thể, cứ 10 người trưởng thành thì có 7 người từng tiếp xúc với lừa đảo trong vòng một năm qua, trong đó 23% nạn nhân bị mất tiền. Đáng chú ý, 73% nạn nhân mất tiền được hỏi cho biết họ nhận diện được lừa đảo nhưng vẫn sập bẫy.
Đặc biệt, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) với khả năng tự động hóa cao đã đẩy nhanh tốc độ tấn công. Từ khi đối tượng lừa đảo tiếp xúc nạn nhân cho đến khi chiếm đoạt được tiền chỉ diễn ra trong vòng 24 giờ. Điều này cho thấy tốc độ và hiệu quả của “ngành công nghiệp lừa đảo” đã phát triển ở mức rất cao.
Theo ông Nguyễn Hưng, những thủ đoạn lừa đảo phổ biến nhất, top đầu luôn là những lừa đảo nhắm vào tài chính. Trong đó, phổ biến nhất là lừa đảo qua thương mại điện tử với các chiêu thức tạo lập website, hệ thống bán hàng giả, bán hàng kém chất lượng hoặc không giao hàng.
Đáng chú ý là chiêu trò dụ dỗ người dùng “làm nhiệm vụ” nhận thưởng trên các sàn thương mại điện tử. Sau khi trả các khoản thưởng nhỏ ban đầu để tạo niềm tin, các đối tượng dẫn dụ nạn nhân nạp thêm tiền để rút được phần thưởng lớn hơn, đến khi người dùng phát hiện bất thường thì đã quá muộn. “Thống kê cho thấy hình thức này chiếm đến 56%, thường nhắm đến nhóm phụ nữ nuôi con nhỏ hoặc lao động phổ thông”, ông Hưng nói.
Hình thức thứ hai (chiếm 46%) nhắm đến nhóm người có học thức, thu nhập cao với các chiêu bài đầu tư tài chính, chứng khoán, tiền mã hóa (crypto). “Có những nạn nhân chúng tôi tiếp cận, chỉ trong vòng một tháng họ bị lừa lên đến 18-20 tỉ đồng, phải bán hết nhà cửa”, ông Hưng dẫn chứng.
Hình thức thứ ba là giả mạo, nhắm đến đại đa số người dân. Hacker giả mạo các sàn thương mại điện tử, cơ quan nhà nước, thậm chí cài cắm ứng dụng VNeID, VssID giả mạo để chiếm quyền kiểm soát thiết bị. Xu hướng năm 2025 dự báo sẽ là lừa đảo Phishing kết hợp AI (Deepfake hình ảnh, Deep Voice giọng nói) để tấn công cá nhân hóa trên diện rộng.
Dẫn chứng về điều này, ông Phạm Hưởng, Giám đốc điều hành GFI Research, chia sẻ: “Nhiều hacker đã giả danh, sao chép hình ảnh và văn phong của tôi để lừa đảo chuyển tiền. Sau khi chiếm đoạt tài sản, chúng xóa tài khoản khiến nạn nhân tìm đến tài khoản thật của tôi để trách móc”.
Lỗ hổng kiến thức và tâm lý muốn giàu nhanh
Lý giải nguyên nhân nhiều người dễ mất tiền tỉ, ông Phạm Hưởng chỉ ra hai lỗ hổng lớn là thiếu kiến thức nền tảng và tâm lý muốn làm giàu nhanh (FOMO).
Thị trường tài sản số có tính thanh khoản cao, dòng tiền lớn và những giai đoạn tăng trưởng mạnh khiến người dân dễ bị thu hút bởi kết quả đầu tư của những người nổi tiếng (KOL). Tuy nhiên, do thiếu trang bị kiến thức, họ dễ đầu tư vào dự án kém chất lượng hoặc sập bẫy lừa đảo.
Ông Hưởng cũng cảnh báo thói quen bảo mật lỏng lẻo khi tích hợp tất cả phương thức xác thực (2FA, SMS) trên cùng một thiết bị di động. Khi hacker chiếm quyền điều khiển điện thoại, chúng có toàn quyền quyết định và rút sạch tài sản trong ví hoặc các ứng dụng tài chính.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Hưng cho rằng các giải pháp kỹ thuật chỉ giải quyết được một phần nhỏ vấn đề khi người dân bị lừa đảo. “Chúng tôi xác định cốt lõi là đào tạo nhận thức. Phần lớn nạn nhân mất tiền do sơ suất của bản thân. Dù có kiến thức nhưng nếu nhận thức không đủ sâu và liên tục, chúng ta vẫn có thể trở thành nạn nhân”, ông Hưng nhấn mạnh.
Các chuyên gia cho rằng chương trình “Phổ cập Tài sản số” được kỳ vọng sẽ cung cấp kiến thức nền tảng, kỹ năng nhận diện rủi ro về lừa đảo, gian lận trong lĩnh vực tài sản số, đặc biệt là tài sản mã hóa. Qua đó, giúp cộng đồng tự bảo vệ mình và tham gia thị trường số một cách an toàn, tuân thủ pháp luật.
Bên cạnh đó, Dự án Chống lừa đảo phối hợp cùng các bộ, ngành phát động chiến dịch “Không một mình”, mở rộng phạm vi tiếp cận đến tất cả trường đại học và đội ngũ những KOL. Đặc biệt, việc thành lập Liên minh niềm tin số nhằm huy động sự tham gia của các KOL được xác định là lời giải cho bài toán toàn dân trong vấn đề này.
Nguồn: https://plo.vn/vi-sao-co-nan-nhan-chi-trong-1-thang-bi-lua-dao-len-den-20-ti-dong-post886000.html
