Việt Nam tích cực góp phần định hình tương lai ASEAN

Thời gian qua, ASEAN tiếp tục phát huy và thúc đẩy các nguyên tắc, chuẩn mực ứng xử chung của Hiệp hội. Trước các diễn biến ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển khu vực, ASEAN duy trì ứng xử cân bằng, linh hoạt, củng cố lập trường nguyên tắc trong các vấn đề quốc tế và khu vực. Về Biển Đông, ASEAN tiếp tục củng cố lập trường quan điểm chung giải quyết các tranh chấp và khác biệt bằng các biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS), thúc đẩy thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) thực chất, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS.

Về kinh tế, Cộng đồng Kinh tế ASEAN những năm qua đã có những bước phát triển tích cực, về cả quy mô, mức độ liên kết, tốc độ phát triển và hiệu quả thực chất, giúp mở rộng thị trường, tạo môi trường thuận lợi cho đầu tư-kinh doanh nội khối, đồng thời tạo sự hấp dẫn thu hút đầu tư-kinh doanh từ bên ngoài. Hợp tác thương mại, đầu tư là điểm sáng.

ASEAN ưu tiên phát triển nền kinh tế tự cường, bao trùm và hướng tới người dân, nhằm ứng phó những thay đổi nhanh chóng của thế giới, tận dụng cơ hội của Cách mạng công nghiệp 4.0, bắt kịp những xu thế mới về chuyển đổi số, kinh tế xanh, thương mại điện tử…, vì mục tiêu phát triển bền vững, thu hẹp khoảng cách phát triển, chú trọng lợi ích của người dân và doanh nghiệp.

ASEAN chủ động thích ứng các xu hướng phát triển mới, xây dựng hàng loạt khuôn khổ hợp tác mới như Hiệp định khung kinh tế số, Kế hoạch Tổng thể Số, Mạng lưới điện ASEAN… Các cơ chế của ASEAN tiếp tục nhận được sự ủng hộ, quan tâm và tham gia của các đối tác, nhất là các nước lớn, cho thấy ASEAN tiếp tục phát huy năng lực “quy tụ”, khẳng định vai trò và sự tin cậy với các nước về khả năng điều hòa, thích ứng linh hoạt và duy trì cân bằng trong quan hệ với các đối tác.

Về quan hệ đối ngoại, ASEAN tiếp tục phát triển quan hệ với các đối tác cả về chiều rộng và chiều sâu. Các đối tác khẳng định coi trọng, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, tăng cường hợp tác thực chất, lâu dài với ASEAN, đưa ra những đề xuất, sáng kiến thiết thực. Mặc dù gặp nhiều thách thức trong bối cảnh gia tăng cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, các cơ chế của ASEAN duy trì được giá trị chiến lược trong thúc đẩy đối thoại, hợp tác, thu hút sự quan tâm và tham gia của các đối tác, cùng ứng phó thách thức chung và đóng góp cho mục tiêu hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển bền vững ở khu vực.

KHẲNG ĐỊNH VỊ THẾ TRONG ASEAN

Đối với Việt Nam, tham gia ASEAN có ý nghĩa chiến lược trong việc bảo đảm môi trường hòa bình, an ninh, mở rộng không gian phát triển và nâng cao vị thế. Chủ trương, đường lối đối ngoại của Việt Nam đã nêu rõ việc phát huy vai trò của Việt Nam tại các cơ chế đa phương, đặc biệt là ASEAN.

Năm 2025 đánh dấu tròn ba thập niên Việt Nam trở thành thành viên của ASEAN. Thực tiễn đã khẳng định chủ trương gia nhập ASEAN là một quyết sách đúng đắn, có ý nghĩa lịch sử và chiến lược của Đảng và Nhà nước, mang lại lợi ích quan trọng về an ninh, phát triển và vị thế. Gia nhập ASEAN giúp Việt Nam phá thế bao vây cấm vận, đưa Việt Nam từng bước hội nhập sâu rộng với khu vực và vươn tầm quốc tế. Với phương châm chủ động, tích cực và trách nhiệm, Việt Nam có nhiều đóng góp thiết thực cho thành công của ASEAN, gắn liền với những dấu mốc phát triển mang tính bước ngoặt của ASEAN.

Việc Việt Nam tham gia ASEAN góp phần thúc đẩy quá trình kết nạp Lào, Myanmar và Campuchia, hoàn thành ASEAN-10 quy tụ tất cả các quốc gia Đông Nam Á, mở ra thời kỳ mới về hợp tác, hữu nghị và tin cậy. Việt Nam cũng tham gia, đóng vai trò quan trọng trong việc xác định phương hướng phát triển và các quyết sách lớn của ASEAN, góp phần tích cực và trách nhiệm giữ vững đoàn kết, thống nhất, vai trò trung tâm của ASEAN, xây dựng và củng cố lập trường nguyên tắc, tiếng nói chung cân bằng của ASEAN trong các vấn đề quốc tế, khu vực.

30 năm tham gia ASEAN đã chứng kiến sự trưởng thành và uy tín ngày càng cao của Việt Nam, từ quá trình làm quen, học hỏi, đến chủ động, tích cực tham gia và hiện nay là sẵn sàng đảm nhiệm trọng trách, từng bước phát huy vai trò dẫn dắt. Trong đó, nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm 2020 để lại dấu ấn đậm nét về vai trò, năng lực điều hành, dẫn dắt của Việt Nam, đưa khu vực vượt qua khó khăn chưa từng có của đại dịch Covid-19, hoàn thành trọn vẹn các mục tiêu đề ra theo tinh thần “Gắn kết và Chủ động thích ứng”, củng cố đoàn kết, giữ vững đà hợp tác, chủ động định hướng giai đoạn phát triển mới với sáng kiến xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025.

Trong vai trò điều phối viên quan hệ giữa ASEAN với rất nhiều đối tác (như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc…), Việt Nam phát huy tốt vai trò cầu nối, đưa hợp tác đi vào chiều sâu, nâng tầm quan hệ, đóng góp thực chất cho hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực.

Vượt ra ngoài phạm vi khu vực, Việt Nam triển khai nhiều sáng kiến mang dấu ấn đậm nét, góp phần gắn kết các ưu tiên, quan tâm của ASEAN với cộng đồng quốc tế. Trong đó, không thể không kể đến sáng kiến tổ chức phiên họp đầu tiên của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc về hợp tác ASEAN-Liên hợp quốc trong duy trì hòa bình, an ninh quốc tế, góp phần thúc đẩy hợp tác giữa hai tổ chức, nâng cao vị thế của ASEAN cũng như vai trò của Việt Nam ở ASEAN và Liên hợp quốc. Thành công của Diễn đàn Tương lai ASEAN năm 2024 và năm 2025 tại Hà Nội là minh chứng rõ nét về khả năng dẫn dắt của Việt Nam trong các tiến trình thảo luận, định hướng về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045.