Những ngày như địa ngục ở Odessa dưới mưa tên lửa Nga

Trong hai tuần qua, Nga tăng cường phóng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) tập kích Odessa, thành phố cảng lớn nhất ở miền nam Ukraine. Mỗi khi nghe tiếng nổ, bà Tetiana Rybak chỉ biết làm một điều duy nhất, đó là nằm trên giường và chờ đợi. Bà không thể đi lại, cũng không thể xuống hầm trú ẩn.

Gần đây, bà nhờ một nhân viên xã hội dán kín cửa sổ căn hộ bằng giấy gói quà màu đỏ lễ hội, những tấm áp phích quân đội cũ và một bản Kinh Lạy Cha. Bằng cách đó, bà không còn phải nhìn thấy những chiếc UAV Nga bay ngang qua nhà nữa.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 22/12 cho hay các cuộc tập kích của Nga vào thành phố cảng Odessa là nhằm cắt đường ra Biển Đen của Ukraine. Ông thừa nhận tình hình ở Odessa hiện “rất khó khăn”.

Tháng này, nhà bà Rybak đã mất điện 9 ngày. Trong đó, 4 ngày nhà bà không có khí đốt sưởi ấm và nước sạch. Một nhân viên xã hội đã phải giúp xách nước lên tầng 7 cho bà.

Tetiana Rybak, người đã sống chung với tình trạng khuyết tật nhiều năm, phải đeo hai đôi tất, mặc hai chiếc quần ấm, một áo len và khoác thêm áo choàng tắm bằng vải bông dày. Sau đó, bà nằm co mình dưới hai lớp chăn để giữ ấm cơ thể.

“Về mặt tinh thần, chẳng ai chịu đựng nổi cảnh này. Tôi đã suy sụp hoàn toàn. Chỉ riêng tối qua thôi, khi nhà mất điện và đòn tập kích bắt đầu, còi báo động vang lên khủng khiếp đến rợn người. Nhưng đáng sợ hơn là cửa ra vào, cửa sổ đều rung lên bần bật, còn tôi nằm im một chỗ, không thể chạy đi đâu và cũng chẳng có nơi nào để trốn”, bà nói.

Trong khi các thành phố lớn khác ở Ukraine thường trải qua những đợt oanh tạc gián đoạn, Odessa gần như bị tấn công liên tục kể từ rạng sáng 12/12. Nga chủ yếu nhắm vào các cảng và hạ tầng điện lực của thành phố.

Khi điện, khí đốt và nước bị cắt nhiều ngày liền, người dân phải tìm đến các trung tâm cứu trợ của chính phủ hoặc cửa hàng tạp hóa để sạc điện thoại. Họ đặt túi sữa, trứng và kem chua lên bệ cửa sổ để giữ lạnh, nấu ăn trên những bếp lò tự chế ngoài trời. Một số người lắp máy phát điện lớn trong sân nhà để hàng xóm có thể dùng chung.

“Trọng tâm cuộc chiến có thể đã chuyển hướng sang Odessa”, Phó thủ tướng Ukraine Oleksii Kuleba tuần trước nói, cảnh báo rằng các cuộc tập kích có thể còn gia tăng khi Nga tìm cách làm suy yếu nền kinh tế Ukraine.

Tổng thống Nga Vladimir Putin trước đó cho biết Moskva muốn hạn chế khả năng tiếp cận Biển Đen của Ukraine để đáp trả những cuộc tấn công bằng xuồng tự sát không người lái gần đây vào đội tàu của Nga. Kiev nói rằng những phương tiện này là một phần của “đội tàu bóng tối”, được dùng để giúp Moskva lách lệnh trừng phạt về dầu mỏ.

Cảng Odessa từ lâu được xem là trụ cột kinh tế của Ukraine. Được mệnh danh là “viên ngọc bên bờ biển”, Odessa là thành phố đông dân thứ ba của Ukraine, sau Kiev và Kharkov. Các cảng ở Biển Đen, gồm Odessa và hai cảng lân cận Pivdennyi, Chornomorsk, cảng Mykolaiv ở phía đông đã giúp xử lý hơn 70% lượng xuất khẩu của Ukraine trước xung đột.

Vai trò trung tâm thương mại của Odessa còn gia tăng trong những năm gần đây, khi các cảng ở Zaporizhzhia, Kherson và Mykolaiv bị Nga kiểm soát. Kể từ khi xung đột nổ ra, Ukraine vẫn nằm trong nhóm 5 nước xuất khẩu lúa mì và ngô lớn nhất thế giới, phần lớn thông qua cảng Odessa.

Kể từ khi xung đột bùng phát, người dân Ukraine đã đoàn kết trước các đòn tấn công và gây sức ép của Nga. Sự kiên cường của họ đã được ca ngợi nhiều đến mức gần như trở thành một lẽ đương nhiên.

Tuy nhiên, sau một tuần mất điện vì các đợt tập kích liên tiếp của Nga, một số cư dân Odessa đã hết kiên nhẫn.

“Tôi chỉ muốn cuộc xung đột điên rồ này kết thúc. Chúng tôi quá mệt mỏi rồi. Khi nào thì điều này mới thực sự chấm dứt?”, bà Valentyna Avdiienko, cư dân 72 tuổi, nói.

Đối với những người từng sống dưới thời Liên Xô, cuộc chiến này còn gây đau lòng hơn nữa, khi nó đẩy người Ukraine vào cuộc chiến với người Nga mà họ từng coi là anh em. Mahadan Farkhiiev, cư dân 73 tuổi và người từng phục vụ trong quân đội Liên Xô, cho biết ông giờ không còn nói chuyện với em trai và em gái đang sống ở Nga.

Ông Farkhiiev hiện sống ở Odessa cùng vợ Anastasiia và con trai Andrii, 42 tuổi, bị bại não. Mỗi khi pháo kích, họ chỉ biết chờ đợi đến khi tiếng nổ kết thúc. “Chúng tôi biết chạy đi đâu bây giờ?”, ông nói.

Olha Demydova, nhân viên xã hội của tổ chức từ thiện Culture of Democracy, cho biết cô thường đến thăm và động viên những gia đình như ông Farkhiiev.

“Khi không có điện, lò sưởi, hay nước sạch, bạn sẽ nghĩ rằng thế là hết, tận thế rồi. Nhưng rồi bạn nhận ra không được như thế. Bạn không thể bỏ cuộc, phải tiếp tục sống sót và mọi thứ sẽ tốt đẹp hơn”, Demydova nói.

Đối với Rybak, bà chưa từng nghĩ cuộc đời mình sẽ như thế này. Bà từng là một nhân viên xã hội chuyên chăm sóc những người cần giúp đỡ và từng nghĩ mình đã chuẩn bị sẵn sàng cho mọi bất trắc. Nhưng bà đã không thể đi lại vào năm 2023, do biến chứng từ một ca phẫu thuật thận.

Bà luôn nghĩ rằng ba con trai và con gái có thể giúp đỡ bà khi về già. Nhưng bà hiếm khi gặp các con trai vì tất cả đều đang chiến đấu ở tiền tuyến. Năm ngoái, con gái bà đã rời khỏi Ukraine vì áp lực tâm lý quá lớn.

Rybak kể bà từng có thể tiếp tục ngủ khi còi báo động rú lên, nhưng giờ không thể nữa. Những đợt báo động gần đây đôi khi kéo dài tới 10 giờ.

“Tất cả những gì tôi muốn bây giờ là một chút bình yên, dù chỉ một chút thôi. Sức khỏe tôi cạn dần, cảm giác như đã về tới con số 0. Chẳng còn chút sức tàn nào nữa”, bà nói.

Thanh Tâm (Theo Al Jazeera, BBC)