Hội chứng ngủ nhiều: Cách phòng ngừa & chữa bệnh

Định nghĩa

Thỉnh thoảng cảm thấy buồn ngủ và uể oải là bình thường. Song nếu những triệu chứng này xảy ra thường xuyên, ví dụ trong khoảng thời gian vài tháng hoặc hơn hai ngày một tuần, ảnh hưởng đến công việc, học tập, các hoạt động thường ngày có thể bạn đang mắc chứng ngủ nhiều.

Phân loại

Ngủ nhiều nguyên phát

Chứng ngủ nhiều nguyên phát là tình trạng buồn ngủ ban ngày xảy ra tự phát, không do bệnh lý hay yếu tố sức khỏe khác.

Ngủ nhiều thứ phát

Chứng ngủ nhiều thứ phát xảy ra khi buồn ngủ ban ngày là hệ quả của một vấn đề sức khỏe khác.

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính gây buồn ngủ quá mức vào ban ngày thường do thiếu ngủ đầy đủ. Người lớn nên ngủ từ 7 đến 9 giờ mỗi đêm. Một số người có thể cần ngủ nhiều hơn khoảng thời gian này vào ban đêm để cảm thấy sảng khoái.

Ngoài giấc ngủ kém, các tình trạng sau đây có thể gây ra chứng ngủ nhiều:

• Rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA), chứng ngủ rũ hoặc hội chứng Kleine-Levin
• Các bệnh lý khác gồm bệnh đa xơ cứng, trầm cảm, viêm não, động kinh hoặc béo phì
• Sử dụng rượu và ma túy
• Một số loại thuốc như thuốc huyết áp theo toa, steroid, thuốc thông mũi, thuốc chống trầm cảm và thuốc giảm cân
• Di truyền

Triệu chứng

Theo Viện Rối loạn Thần kinh và Đột quỵ Quốc gia Mỹ (NINDS), buồn ngủ ban ngày quá mức khác với mệt mỏi thông thường sau giấc ngủ bị gián đoạn. Người mắc chứng này có thể ngủ gật vào những thời điểm không thích hợp, ngủ hơn 9-10 giờ mỗi đêm và các giấc ngủ ngắn trong ngày kéo dài hơn một giờ mà vẫn không tỉnh táo.

Một dấu hiệu phổ biến khác là “say ngủ”, khi thức dậy trong trạng thái lú lẫn tạm thời. Các dấu hiệu gồm:

• Vẫn cảm thấy mệt mỏi sau khi ngủ ngắn
• Sương mù não
• Thay đổi tâm trạng như cáu gắt
• Thay đổi nhận thức liên quan đến giấc ngủ kém như khó tập trung, suy nghĩ chậm
• Khó thức dậy
• Giảm năng lượng
• Nói chậm

Chẩn đoán

Bác sĩ thường hỏi kỹ tiền sử bệnh và loại trừ những nguyên nhân rõ ràng gây buồn ngủ như triệu chứng, bệnh lý hiện tại hoặc các loại thuốc đang sử dụng.

Đo đa ký giấc ngủ giúp đánh giá các yếu tố làm gián đoạn giấc ngủ và ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Phương pháp này ghi lại sóng não, nồng độ oxy trong máu, nhịp tim, nhịp thở và chuyển động mắt, chân, từ đó giúp bác sĩ xác định xem người bệnh có ngủ đủ và ngon giấc hay không.

Điều trị

Phương pháp điều trị khác nhau tùy thuộc chứng ngủ nhiều nguyên phát hay thứ phát. Người bị ngủ nhiều thứ phát cần điều trị nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ tiềm ẩn.

Thuốc

Có một số loại thuốc có thể hỗ trợ giấc ngủ vào ban đêm, số khác được sử dụng giúp tỉnh táo vào ban ngày.

Thay đổi lối sống

Đôi khi, thay đổi lối sống có thể cải thiện thói quen ngủ, nhờ đó giảm buồn ngủ quá mức vào ban ngày.

• Duy trì lịch ngủ đều đặn: Đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm các ngày trong tuần.
• Không ngủ trưa: Ngủ trưa quá nhiều có thể làm giảm nhu cầu ngủ vào ban đêm, khiến giấc ngủ bị gián đoạn và khó ngủ về đêm.
• Tắt tivi và các thiết bị điện tử khác trước khi lên giường: Chúng có thể kích thích quá mức não bộ và khiến bạn khó ngủ.
• Tránh các loại đồ uống chứa caffeine vào cuối ngày: Tác dụng của caffeine kéo dài vài giờ, vì vậy hãy bỏ qua các loại đồ uống như cà phê, trà và nước ngọt sau buổi trưa.
• Tập thể dục thường xuyên: : Nên tập vào đầu ngày và tránh các bài cường độ cao trước khi đi ngủ, vì chúng kích thích endorphin và có thể gây khó ngủ.
• Phòng ngủ thoải mái: Giữ nhiệt độ dễ chịu, phòng tối, yên tĩnh và sử dụng nệm thoải mái để nâng cao chất lượng giấc ngủ.

Phòng ngừa

Chứng ngủ nhiều có thể được ngăn ngừa bằng thói quen ngủ tốt (trong một số trường hợp) và bằng cách điều trị nguyên nhân cơ bản.

Bảo Bảo (Theo Healthline, Everyday Health)