“Chồng em ngủ ngáy cả đêm, khiến em mất ngủ. Sáng dậy cả hai đều lờ đờ, mệt mỏi. Nếu cứ thế này, em sợ ảnh hưởng gia đình mất. Nhờ bác sĩ tư vấn giúp em”, độc giả Hà An (TPHCM – 26 tuổi) gửi câu hỏi đến Tọa đàm “Ngưng thở khi ngủ: Hiểm họa khôn lường từ những cơn ngáy”, do báo Dân trí phối hợp cùng Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn tổ chức, sáng ngày 30/12.
Tâm sự của một người phụ nữ trẻ khiến không ít người đồng cảm. Cơn ngáy quen thuộc ấy có thể là dấu hiệu của hội chứng ngưng thở khi ngủ. Đây là căn bệnh âm thầm gây ra biến chứng nghiêm trọng từ tim mạch, đột quỵ đến tiểu đường.
Ngưng thở khi ngủ và những hiểm họa cho sức khỏe.
“Nhiều người vẫn nghĩ ngáy to là ngủ ngon, nhưng đó có thể là dấu hiệu cảnh báo căn bệnh nguy hiểm, cần được thăm khám sớm”, ThS.BSCKII Lê Nhật Vinh chia sẻ trong tọa đàm.
ThS.BSCKII Lê Nhật Vinh hiện công tác tại Liên chuyên khoa Mắt – Tai Mũi Họng – Răng Hàm Mặt – Da liễu, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn và cũng là Tổng thư ký Hội Tai Mũi Họng TPHCM và các tỉnh phía Nam.
ThS.BSCKII Lê Nhật Vinh chia sẻ những hiểu lầm thường thấy về ngưng thở khi ngủ (Ảnh: Nam Anh).
Dấu hiệu cơ thể đang “kêu cứu”
Theo ThS.BSCKII Lê Nhật Vinh, ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn là tình trạng đường thở trên bị hẹp hoặc xẹp lại trong lúc ngủ, khiến luồng không khí không thể đi vào phổi bình thường.
Hệ quả là người bệnh có những cơn ngưng thở hoặc giảm thở lặp đi lặp lại, mỗi cơn kéo dài từ vài giây đến hàng chục giây, thậm chí xảy ra hàng chục, hàng trăm lần trong một đêm.
“Điểm nguy hiểm là phần lớn người bệnh không hề ý thức được những khoảnh khắc ‘ngừng thở’ ấy. Họ chỉ biết rằng mình ngủ dậy vẫn mệt mỏi, đầu óc nặng nề, buồn ngủ suốt cả ngày. Trong khi đó, người nằm cạnh có thể là người đầu tiên nhận ra. Tiếng ngáy rất to, không đều, có lúc bỗng im bặt vài giây rồi bật lên bằng một tiếng thở gấp”, bác sĩ Vinh nhấn mạnh.
Điều nguy hiểm là nhiều người không ý thức được những khoảnh khắc “ngừng thở” khi ngủ của bản thân.
Bác sĩ Vinh cho biết, ranh giới giữa ngáy sinh lý và ngáy bệnh lý nằm ở tính chất và tần suất. Ngáy thông thường thường đều, không quá to, không kèm theo các triệu chứng ban ngày.
Ngược lại, ngáy bệnh lý gần như xuất hiện mỗi đêm, tiếng ngáy lớn, ngắt quãng, kèm theo cảm giác nghẹt thở, giật mình tỉnh giấc. Đặc biệt, người bệnh thường có các biểu hiện ban ngày như nhức đầu buổi sáng, khô miệng, buồn ngủ, giảm tập trung, dễ cáu gắt.
Thực tế lâm sàng cho thấy, nhiều người tìm đến bác sĩ không phải vì ngáy, mà vì những hệ lụy ban ngày như làm việc kém hiệu quả, hay ngủ gục khi họp, thậm chí buồn ngủ khi lái xe. Có trường hợp tưởng chừng khỏe mạnh, tập thể dục đều, nhưng huyết áp lại tăng không rõ nguyên nhân, đường huyết và mỡ máu bắt đầu rối loạn. Khi lần theo “manh mối”, nguyên nhân sâu xa lại nằm ở những đêm thiếu oxy triền miên.
Bác sĩ Vinh nhấn mạnh, ngáy ngủ có thể là cảnh báo về hội chứng ngưng thở khi ngủ, thay vì là dấu hiệu của một giấc ngủ ngon như quan niệm của nhiều người (Ảnh: Nam Anh).
Ngưng thở khi ngủ không chỉ gặp ở người lớn tuổi hay người béo phì như nhiều người vẫn nghĩ.
Những người có bất thường cấu trúc hàm mặt như cằm lẹm, cổ ngắn, khung xương nhỏ; người thường xuyên uống rượu bia; phụ nữ sau mãn kinh; thậm chí trẻ em bị VA, amidan to hoặc viêm mũi dị ứng kéo dài đều có nguy cơ.
“Một số yếu tố này có thể di truyền. Do đó, nếu người nhà có dấu hiệu ngưng thở khi ngủ, bạn nên đi tầm soát và kiểm soát các yếu tố nguy cơ”, bác sĩ khuyến cáo.
Nguy hiểm hơn cả là ngưng thở khi ngủ có thể gây ra những biến chứng âm thầm. Khi cơ thể liên tục rơi vào tình trạng thiếu oxy trong lúc ngủ, tim phải làm việc nhiều hơn, dẫn đến tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Ngưng thở khi ngủ có thể gây ra những biến chứng âm thầm.
Não bộ thiếu oxy kéo dài sẽ suy giảm trí nhớ, thay đổi tính cách. Rối loạn chuyển hóa có thể dẫn đến tiểu đường, rối loạn mỡ máu, béo phì nặng hơn, tạo thành một vòng tròn bệnh lý khó thoát ra.
“Tiêu chuẩn vàng” chẩn đoán ngưng thở khi ngủ
Theo vị chuyên gia, ngưng thở khi ngủ là bệnh lý có thể chẩn đoán và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện đúng và sớm. Vấn đề nằm ở chỗ, mỗi người bệnh lại có nguyên nhân và mức độ khác nhau, nên không thể áp dụng một phương pháp duy nhất cho tất cả.
Quy trình chẩn đoán thường bắt đầu từ khai thác triệu chứng, thăm khám Tai Mũi Họng và đánh giá nguy cơ bằng các thang điểm chuyên biệt.
Sau đó, đo đa ký giấc ngủ được xem là “tiêu chuẩn vàng” để xác định có ngưng thở hay không, mức độ nặng nhẹ và kiểu ngưng thở. Phương pháp này ghi nhận nhiều thông số quan trọng như nhịp thở, nhịp tim, độ bão hòa oxy, sóng não trong suốt một đêm ngủ.
Trong nhiều trường hợp, bác sĩ còn chỉ định nội soi đánh giá đường thở khi ngủ để quan sát trực tiếp vị trí tắc nghẽn. Đây là bước quan trọng giúp cá nhân hóa điều trị, đặc biệt với những bệnh nhân không đáp ứng tốt với các phương pháp thông thường.
Theo bác sĩ Vinh, đo đa ký giấc ngủ có thể tiến hành tại bệnh viện hoặc tại nhà tùy theo nhu cầu của người bệnh (Ảnh: Nam Anh).
Về điều trị, máy thở áp lực dương liên tục (CPAP) hiện vẫn là lựa chọn hàng đầu, theo các khuyến cáo quốc tế. Thiết bị này giúp giữ cho đường thở luôn mở trong lúc ngủ, từ đó loại bỏ các cơn ngưng thở.
“Tuy nhiên, trên thực tế, không ít bệnh nhân bỏ dở CPAP vì cảm giác vướng víu, khó chịu hoặc bất tiện trong sinh hoạt”, bác sĩ Vinh chia sẻ.
Khi CPAP không phù hợp, bác sĩ có thể cân nhắc các phương án khác như dụng cụ hàm miệng, đặc biệt hiệu quả với người có cằm lẹm, cấu trúc hàm nhỏ. Phẫu thuật cũng là một lựa chọn quan trọng, nhằm giải quyết trực tiếp vị trí tắc nghẽn ở mũi, họng hoặc hạ họng.
“Tôi ấn tượng mãi về một nam bệnh nhân khoảng 30-40 tuổi, nhập viện trong tình trạng khó thở nặng, SpO2 chỉ còn hơn 80%. Trước đó, anh đã ngáy và ngưng thở khi ngủ nhiều năm nhưng không đi khám, có thể trạng béo phì và nhiều dấu hiệu ngưng thở khi ngủ”, bác sĩ chia sẻ.
Trong quá trình thăm khám, các bác sĩ phát hiện, chỉ số ngưng thở của bệnh nhân lên tới hơn 100 lần mỗi giờ. Điều trị CPAP không mang lại hiệu quả do đường thở quá hẹp, cuối cùng bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật.
Chỉ sau một thời gian ngắn, giấc ngủ được cải thiện rõ rệt, sức khỏe hồi phục, bệnh nhân có thể tập luyện và giảm cân, điều trước đó tưởng như không thể vì thiếu oxy mạn tính.
Song song với các biện pháp y khoa, thay đổi lối sống đóng vai trò nền tảng bao gồm giảm cân, hạn chế rượu bia, điều chỉnh tư thế ngủ sang ngủ nghiêng, điều trị tốt các bệnh lý nền.
Tại buổi tọa đàm, nhiều độc giả thắc mắc, một số thiết bị như băng dán chữ X, kẹp mũi hay chiếu đèn vào vùng họng liệu có thể giảm ngáy ngủ?
Bác sĩ Vinh khẳng định những phương pháp này hoàn toàn không có khả năng điều trị. Thay vào đó, mọi người nên đi khám để được đánh giá nguyên nhân chính xác và có hướng điều trị lâu dài.
“Chứng ngưng thở khi ngủ vẫn chữa trị được. Nếu phát hiện sớm, điều trị đúng cách và cá nhân hóa, người bệnh không chỉ ngủ ngon hơn mà còn tránh được những biến chứng nặng nề về sau”, bác sĩ Vinh nhấn mạnh.
Nguồn: https://dantri.com.vn/suc-khoe/can-benh-nguy-hiem-tu-con-ngay-anh-huong-suc-khoe-doi-song-vo-chong-20251230021035679.htm
