Các luật mới từ ngày 1-1 tác động đến đầu tư, đất đai, năng lượng

Quy hoạch đô thị, nông thôn “ăn khớp” Luật Đất đai

Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn sửa đổi năm 2025 có hiệu lực từ ngày 1-1-2026 đặt quy hoạch đô thị và nông thôn trong một khung pháp lý thống nhất, phản ánh thực tế ranh giới đô thị – nông thôn ngày càng mờ, nhất là tại các khu vực ven đô. 

Luật đơn giản hóa hệ thống đồ án quy hoạch, làm rõ mối quan hệ với quy hoạch quốc gia, vùng và tỉnh, nhằm giảm tình trạng “quy hoạch chồng quy hoạch”.

Đáng chú ý, luật tách các nội dung thuộc phạm vi pháp luật đất đai ra khỏi luật quy hoạch để bảo đảm đồng bộ với Luật Đất đai, được kỳ vọng tháo gỡ một điểm nghẽn lớn của nhiều dự án bất động sản.

Khoáng sản chiến lược dưới “khung” quản lý mới

Luật Địa chất và khoáng sản (sửa đổi) năm 2025, có hiệu lực từ ngày 1-1-2026, lần đầu tiên xác định đất hiếm là khoáng sản chiến lược, gắn khai thác với an ninh tài nguyên và phát triển chuỗi giá trị.

Luật sửa đổi cũng hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động thăm dò cơ bản địa chất, khai thác và chế biến khoáng sản theo hướng chặt chẽ, minh bạch hơn. 

Các yêu cầu về bảo vệ môi trường, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên được lồng ghép xuyên suốt, tác động trực tiếp đến quy hoạch mỏ, lựa chọn nhà đầu tư và vòng đời dự án khai thác.

Bên cạnh đó, luật làm rõ hơn trách nhiệm quản lý nhà nước, phân cấp cho địa phương gắn với kiểm soát, hạn chế tình trạng khai thác manh mún, thất thoát tài nguyên và xung đột lợi ích. 

Với khung pháp lý mới, hoạt động khai thác khoáng sản được kỳ vọng sẽ dịch chuyển theo hướng bền vững hơn, giảm tác động môi trường, đồng thời phục vụ tốt hơn cho các chiến lược phát triển công nghiệp và năng lượng trong dài hạn.

Chuẩn bị hành lang pháp lý cho năng lượng nguyên tử

Luật Năng lượng nguyên tử năm 2025 được xem là bước chuẩn bị quan trọng về mặt pháp lý cho định hướng phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử tại Việt Nam. Luật quy định toàn diện các hoạt động liên quan đến năng lượng nguyên tử, từ nghiên cứu, phát triển, ứng dụng cho đến quản lý an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân. Cùng nội dung về quản lý lò phản ứng nghiên cứu, nhà máy điện hạt nhân, xử lý chất thải phóng xạ và ứng phó sự cố được cụ thể hóa, tiệm cận với các tiêu chuẩn quốc tế.

Một điểm nhấn quan trọng của luật là đặt an toàn lên hàng đầu, coi an toàn bức xạ và an toàn hạt nhân là điều kiện tiên quyết trong mọi hoạt động phát triển năng lượng nguyên tử. Luật đồng thời làm rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý, tổ chức, cá nhân tham gia lĩnh vực này, nhằm hạn chế rủi ro và tăng cường năng lực kiểm soát.

Bên cạnh điện hạt nhân, luật mở rộng khung pháp lý cho ứng dụng trong y tế, nông nghiệp, công nghiệp, đặt an toàn làm nguyên tắc xuyên suốt trong bối cảnh Việt Nam tìm kiếm nguồn năng lượng ổn định, phát thải thấp.

Bất động sản đứng trước chuẩn “xanh” bắt buộc

Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) đã mở rộng đáng kể phạm vi điều chỉnh và siết chặt trách nhiệm sử dụng năng lượng trong nhiều lĩnh vực, từ sản xuất, giao thông đến xây dựng và tiêu dùng. Trong đó, bất động sản được xem là một trong những lĩnh vực chịu tác động trực tiếp và rõ nét nhất.

Chuyển từ khuyến khích sang yêu cầu bắt buộc, đặc biệt với công trình xây dựng và các tòa nhà tiêu thụ nhiều năng lượng. Chủ đầu tư, đơn vị vận hành phải đáp ứng tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng cao hơn, kiểm toán và giám sát tiêu thụ năng lượng theo quy định, tạo áp lực chi phí ngắn hạn nhưng được kỳ vọng nâng chất lượng bất động sản về dài hạn.

Theo giới chuyên gia, khung pháp lý mới sẽ thúc đẩy mạnh xu hướng công trình xanh, bất động sản bền vững, nhưng đồng thời cũng đặt ra áp lực không nhỏ về chi phí đầu tư ban đầu và năng lực đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật. 

Trong ngắn hạn, điều này có thể làm gia tăng chi phí phát triển dự án, song về dài hạn được kỳ vọng sẽ nâng cao chất lượng bất động sản, giảm chi phí vận hành và phù hợp hơn với các cam kết về chuyển dịch năng lượng và phát triển bền vững.

Tác động lan tỏa đến đất đai và dự án bất động sản

Cùng có hiệu lực từ ngày 1-1-2026, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường được đánh giá là tạo ra tác động gián tiếp nhưng sâu rộng đối với đất đai và bất động sản, thông qua việc điều chỉnh cách thức quản lý tài nguyên, môi trường và thủ tục đầu tư.

Điểm đáng chú ý của luật là đơn giản hóa thủ tục, tăng phân cấp cho địa phương trong quản lý đất đai, môi trường và đầu tư. Những nội dung này gắn trực tiếp với các khâu then chốt của dự án bất động sản như giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, thẩm định môi trường và cấp phép triển khai.

Luật sửa đổi cũng hướng tới tăng tính thống nhất, đồng bộ giữa các quy định pháp luật, khắc phục tình trạng chồng chéo, kéo dài thời gian xử lý hồ sơ – một trong những điểm nghẽn lớn đối với thị trường bất động sản thời gian qua.

Siết quản lý hóa chất nguy hiểm, tăng trách nhiệm doanh nghiệp

Luật Hóa chất (sửa đổi) năm 2025 đánh dấu bước thay đổi quan trọng trong cách tiếp cận quản lý hóa chất theo hướng phòng ngừa rủi ro, kiểm soát từ sớm và xuyên suốt vòng đời hóa chất, thay vì chỉ tập trung vào khâu sản xuất và lưu thông như trước đây.

Điểm mới đáng chú ý đầu tiên là mở rộng phạm vi quản lý, bao trùm toàn bộ chuỗi hoạt động từ nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, lưu trữ, sử dụng cho đến xử lý, tiêu hủy hóa chất. Luật yêu cầu quản lý rủi ro hóa chất ngay từ khâu đăng ký, đánh giá nguy cơ, đặc biệt với các hóa chất nguy hiểm, hóa chất hạn chế sử dụng và hóa chất mới.

Một điểm thay đổi quan trọng khác là tăng trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp. Chủ cơ sở hóa chất phải xây dựng kế hoạch quản lý an toàn, phòng ngừa và ứng phó sự cố hóa chất, chịu trách nhiệm xuyên suốt, kể cả khi xảy ra rủi ro môi trường hoặc tai nạn liên quan đến hóa chất. Quy định này có tác động trực tiếp đến các khu công nghiệp, kho bãi hóa chất, dự án sản xuất có yếu tố nguy hiểm, cũng như công tác quy hoạch không gian công nghiệp – đô thị.

Chặn quảng cáo mập mờ trên livestream, tăng trách nhiệm người nổi tiếng

Luật Quảng cáo mới (sửa đổi, bổ sung) chính thức có hiệu lực, nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp, minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động sáng tạo nội dung và quảng cáo. Trong bối cảnh quảng cáo trên nền tảng số, đặc biệt thông qua người nổi tiếng và người có tầm ảnh hưởng (KOLs/KOCs) đang phát triển mạnh mẽ, nhưng cũng phát sinh nhiều rủi ro cho người tiêu dùng.

Một điểm đáng chú ý là phạm vi điều chỉnh của luật được mở rộng đáng kể. Nếu trước đây chủ yếu tập trung vào báo in, truyền hình và ấn phẩm sách, thì nay bao phủ mạnh ở môi trường số gồm: mạng xã hội, nền tảng số, các ứng dụng trực tuyến, hoạt động livestream (phát trực tuyến)…

Cùng với việc mở rộng phạm vi quản lý, luật cũng siết chặt kiểm soát các hình thức quảng cáo trên không gian mạng. Những nội dung quảng cáo thiếu ranh giới rõ ràng giữa quảng cáo và nội dung thông thường sẽ bị đưa vào diện kiểm soát chặt chẽ hơn, nhằm hạn chế nguy cơ gây hiểu nhầm và rủi ro cho người tiêu dùng.

Nhằm ngăn chặn tình trạng viện lý do quảng cáo nhưng không biết để né tránh trách nhiệm, luật mới quy định cụ thể quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo.

Theo đó, người nổi tiếng và người có tầm ảnh hưởng phải tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và bảo đảm tính trung thực về công dụng và chất lượng sản phẩm, có trách nhiệm cung cấp hồ sơ và tài liệu liên quan khi cơ quan chức năng yêu cầu. Đồng thời, phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế theo quy định.