Cần gì để chấm dứt chiêu trò lừa đảo bằng sở hữu kỳ nghỉ?

Bẫy pháp lý trong trò lừa đảo bằng sở hữu kỳ nghỉ

Bản chất pháp lý của mô hình sở hữu kỳ nghỉ (timeshare) là hợp đồng dịch vụ du lịch. Theo đó khách hàng mua quyền nghỉ dưỡng trong số ngày cố định mỗi năm tại hệ thống resort liên kết chứ không mua bất động sản hay nhận bất kỳ tài sản vật chất nào. 

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đã cố tình biến tướng mô hình này bằng cách gắn thêm yếu tố đầu tư sinh lời, cam kết trả lãi, mua lại, hoặc quảng cáo khách có thể bán lại để kiếm lời. Đây là điểm then chốt tạo nên cái bẫy pháp lý.

Theo luật Du lịch 2017 hoạt động kinh doanh dịch vụ lưu trú du lịch phải tuân thủ điều kiện kinh doanh nghiêm ngặt nhưng mô hình bán thẻ kỳ nghỉ lại nằm trong vùng xám vì chưa có quy định chuyên biệt. 

Các doanh nghiệp này không bán tour du lịch, không kinh doanh lữ hành, cũng không trực tiếp cung cấp dịch vụ lưu trú mà chỉ bán quyền sử dụng trong tương lai. Chính kẽ hở này khiến cơ quan quản lý khó can thiệp kịp thời.

Về mặt hình sự hành vi của các doanh nghiệp này có dấu hiệu cấu thành tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo điều 174 bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017. Yếu tố then chốt là thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản. 

Khi doanh nghiệp cam kết trả lãi, mua lại hoặc quảng cáo khách có thể bán lại kiếm lời nhưng thực tế không thực hiện được, họ đã dùng thông tin sai sự thật để làm người tiêu dùng tin tưởng giao tiền. Với giá trị hợp đồng thường từ 50 – 900 triệu đồng, mức phạt tù có thể lên đến 7 – 15 năm, thậm chí 20 năm hoặc chung thân nếu chiếm đoạt tài sản trị giá từ 500 triệu đồng trở lên.

Tuy nhiên, thực tế xử lý còn nhiều khó khăn. Các doanh nghiệp này thường hoạt động dưới hình thức hội thảo khách hàng, không phải cửa hàng cố định, dễ dàng thay đổi pháp nhân, ngừng hợp tác với resort cũ để phát hành thẻ mới. Khi bị khiếu nại, họ viện dẫn các điều khoản mập mờ trong hợp đồng dài hàng chục trang mà khách hàng không có thời gian đọc kỹ khi ký.

Hãy cảnh giác với “hội thảo miễn phí”, “nhận voucher tri ân”

Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 đã bổ sung nhiều quy định mới về trách nhiệm của tổ chức kinh doanh trong đó có trách nhiệm cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về sản phẩm dịch vụ. 

Điều này tạo cơ sở pháp lý để xử lý các hành vi quảng cáo sai sự thật, cam kết không thực tế. Nhưng luật này chủ yếu tập trung vào bảo vệ sau khi thiệt hại đã xảy ra chứ chưa có cơ chế phòng ngừa hiệu quả.

Để chấm dứt tình trạng này cần có lộ trình pháp lý cụ thể. Ngắn hạn cần cơ quan công an cần tăng cường xử lý hình sự đối với các trường hợp có dấu hiệu lừa đảo rõ ràng. 

Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch cần phối hợp Bộ Công thương ban hành văn bản hướng dẫn phân định rõ mô hình bán kỳ nghỉ hợp pháp và các hình thức biến tướng có dấu hiệu lừa đảo. 

Người tiêu dùng cần được cảnh báo rằng bất kỳ lời hứa nào về đầu tư sinh lời, trả lãi, mua lại bảo đảm từ doanh nghiệp bán thẻ kỳ nghỉ đều là dấu hiệu lừa đảo vì bản chất sản phẩm này chỉ là dịch vụ du lịch, không phải công cụ tài chính.

Trung hạn cần sửa đổi luật Du lịch để bổ sung chương riêng về hoạt động kinh doanh sở hữu kỳ nghỉ quy định rõ điều kiện kinh doanh, trách nhiệm của doanh nghiệp, quyền lợi của người tiêu dùng. Đặc biệt là quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng trong thời hạn nhất định và cơ chế bảo lãnh tài chính. 

Nhiều quốc gia như Singapore, Thái Lan đã có quy định chặt chẽ về lĩnh vực này, bắt buộc doanh nghiệp phải có thời gian “làm nguội” để khách hàng suy xét, có quyền hủy hợp đồng trong vòng 5 – 10 ngày mà không mất phí.

Dài hạn cần thiết lập cơ sở dữ liệu quốc gia về các doanh nghiệp kinh doanh sở hữu kỳ nghỉ, công khai thông tin để người tiêu dùng tra cứu trước khi quyết định. 

Bộ Công thương cần phối hợp Ngân hàng Nhà nước kiểm soát chặt các giao dịch thanh toán của nhóm doanh nghiệp này, đặc biệt là các trường hợp huy động vốn lớn trong thời gian ngắn.

Người tiêu dùng cũng cần nâng cao cảnh giác. Nếu bị mời tham dự “hội thảo miễn phí”, “nhận voucher tri ân”… thì hãy cảnh giác. Trước khi ký hợp đồng cần kiểm tra tư cách pháp lý của doanh nghiệp, tìm hiểu thông tin resort liên kết có thực sự tồn tại không, đọc kỹ mọi điều khoản trong hợp đồng và tuyệt đối không ký dưới áp lực. Nếu phát hiện bị lừa, hãy ngay lập tức tố cáo đến cơ quan công an.

Mô hình sở hữu kỳ nghỉ tự nó không phải bất hợp pháp nhưng khi bị biến tướng thành công cụ lừa đảo thì cần sự can thiệp quyết liệt từ cơ quan nhà nước. 

Đây không chỉ là vấn đề bảo vệ người tiêu dùng mà còn là vấn đề bảo vệ uy tín của ngành du lịch Việt Nam. Không thể để tình trạng này kéo dài biến niềm tin của người dân thành nguồn lợi bất chính của những kẻ cơ hội.